Kies een taal
Crisissituaties kunnen twee soorten reacties oproepen: of de rangen worden gesloten óf het is ieder voor zich. In het geval van de huidige onrust die binnen de eurozone veroorzaakt is doordat Griekenland zijn afbetalingen dreigt te staken, dachten we heel eventjes dat de solidariteit tussen de lidstaten het zou winnen. Maar nu lijkt het, ondanks het door Athene gepresenteerde herstelplan, dat het ‘ieder voor zich’ zal worden. Duitsland, dat zou moeten opdraaien voor een groot deel van de solidariteit met Griekenland en met de overige landen die zich in moeilijkheden bevinden (Portugal en Spanje), heeft erop gewezen dat als deze landen net als Berlijn, de begrotingsregels hadden nageleefd, het niet zover was gekomen, en het dus niet de taak van Duitsland is om te betalen voor het lakse beleid van zijn buren.
Voor de houding van Berlijn valt in verschillende opzichten iets te zeggen: op binnenlands vlak moet Angela Merkel de publieke opinie geruststellen die bang is om op te moeten draaien voor de nonchalance van Middellandse Zeelanden; op buitenlands vlak moet de bondskanselier haar rol van strenge begrotingsbewaker in Europa waarmaken. We kunnen er dus begrip voor opbrengen dat Berlijn een hoger prijskaartje wil hangen aan zijn medewerking aan deze uitzonderlijke steunmaatregelen voor Griekenland, want men vreest vooral dat de steun een precedent schept de weg vrij zal maken voor laksheid op begrotingsvlak. De Italiaanse econoom Lorenzo Bini Smaghi wees er onlangs op dat, als de nooduitgangen om uit de crisis te komen te expliciet worden aangegeven, economische spelers en regeringen geneigd zijn om af te zien van discipline, want ze weten dat ze uiteindelijk toch wel zullen worden gered. Om van een lidstaat streng optreden te kunnen eisen, zo beweert hij, moeten de partnerlanden dus niet meteen al hun kaarten op tafel leggen door direct aan te geven dat ze steun zullen verlenen in geval van crisis. Tegelijkertijd moeten ze wel degelijk in staat zijn om hulp te bieden als puntje bij paaltje komt. Maar totdat de Unie zich voorziet van ad hoc instellingen en mechanismen waarmee voorkomen kan worden dat de eenheidsmunt wordt beheerst door vormen van chantage als afschrikmethode, lijkt het erop dat de Europeanen een Griekse tragedie bijwonen: ze wachten op een deus ex machina die maar niet op het toneel wil verschijnen.
Gian Paolo Accardo
