Assange helpt EU-wetgeving voor uitlevering vooruit

De klopjacht op de mede-oprichter van WikiLeaks, die zijn toevlucht zocht in de Ecuadoraanse ambassade in Londen, zou op z'n minst kunnen bewijzen dat het Europees aanhoudingsbevel, op basis waarvan de Britse autoriteiten hem willen oppakken, functioneert, zo lijkt een commentator van de zeer eurosceptische Daily Telegraph te betreuren.

Gepubliceerd op 22 augustus 2012 om 15:38

Wellicht het irritantste aan Julian Assange (ja, ik weet dat het een lange lijst is) is dat hij het Europees aanhoudingsbeveleen goede naam dreigt te geven. Misschien laat mijn geheugen me in de steek, maar ik kan me niet herinneren dat ook maar één van zijn aanhangers kritisch stond tegenover het snelle uitleveringssysteem van de Europese Unie toen dat tien jaar geleden werd besproken.

Dat is nauwelijks verrassend, omdat de meesten van hen het soort mensen is dat enthousiast staat te juichen bij alles wat uit Brussel komt. Ongetwijfeld beschouwden ze degenen die gekant waren tegen de schepping van een gemeenschappelijk rechtsgebied in Europa als loensende eurofoben. Maar misschien hadden we toen toch een punt.

Het gedoe rond Assange heeft de argumenten tegen het Europees aanhoudingsbevel veel schade berokkend. Temidden van al het tumult over Amerikaanse 'heksenjachten' en Brits post-koloniaal gekoeioneer mogen we de centrale kwestie niet uit het oog verliezen: hier is een man die probeert te voorkomen dat hij wordt uitgeleverd om terecht te staan wegens ernstige beschuldigingen van seksueel wangedrag.

Het arrestatiebevel werd in 2010 door Zweden uitgevaardigd. In februari vorig jaar werd zijn ‘justitiële overgave' geëist door het gerechtshof van de City of Westminster. De juridische adviseurs van Assange hebben toen een reeks beroepsprocedures aangespannen, tot aan het Hooggerechtshof aan toe.

Nieuwsbrief in het Nederlands

In het bijzonder stelden zij de geldigheid van het aanhoudingsbevel ter discussie, omdat het was uitgevaardigd door het openbaar ministerie in Stockholm en niet zozeer door een rechter, zoals wordt voorgeschreven door de Uitleveringswet van 2003.

Is de Zweedse vraag voor uitlevering gegrond?

Een andere claim van de verdediging van Assange is dat hij wordt beschuldigd van daden die hier misschien niet eens een misdaad zijn. Het was ooit een fundamenteel beginsel van het Britse rechtssysteem dat niemand mocht worden uitgeleverd voor iets dat in ons land niet strafbaar is. Dat werd het beginsel van de dubbele strafbaarheid genoemd.

Toen het Europees aanhoudingsbevel vorm kreeg, werd dit beginsel voor een lijst van 32 misdaden ontoepasselijk verklaard. Maar in het geval van Assange zouden de aantijgingen hier wel degelijk strafbaar zijn. Het aanhoudingsbevel somt vier vermeende misdaden op: onrechtmatige dwang, seksuele mishandeling (twee keer) en verkrachting.

De meest fundamentele zwakte van het Europees aanhoudingsbevel is dat niemand de bevoegdheid heeft om zich af te vragen of de Zweden wel goede gronden hebben om om uitlevering te vragen. Hoorzittingen zouden een formaliteit moeten zijn, omdat het systeem ervan uitgaat dat de rechtsstelsels van alle ondertekenende landen dezelfde waarborgen bieden en gedeelde culturele prioriteiten weerspiegelen.

Het beginsel van habeas corpus

Toch is dit niet het geval, omdat de meeste continentale jurisdicties het beginsel van habeas corpus [het recht om niet gevangen te worden gezet zonder proces of het recht om zich te verdedigen, red.] niet erkennen; het is derhalve mogelijk iemand zonder dat er enige aanklacht is ingediend maandenlang - of zelfs jarenlang – vast te houden terwijl er een onderzoek plaatsvindt.

In ons land kan dit niet gebeuren. Door het Europees aanhoudingsbevel te aanvaarden heeft de vorige regering een fundamenteel beginsel van het Britse recht terzijde geschoven, iets dat de zaak van Assange opnieuw heeft aangetoond. Maar hij heeft niet kunnen beproeven of hij onder het oude systeem zou zijn uitgeleverd.

Om dit te bewerkstelligen zouden zijn advocaten een beroep op 'habeas corpus' moeten doen zodra hij zichzelf aangeeft bij de politie, zoals hij vroeg of laat zal moeten doen. Als de rechters weigeren hier gehoor aan te geven, zullen we zien in hoeverre onze oude rechten zijn geërodeerd.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp