Kies een taal
In veel gezinnen in Estland doet zich vandaag de dag het volgende tafereel voor: moeder haast zich naar het werk, vader sloft op zijn pantoffels naar de televisie in een poging om de dag in gezelschap van kinderen en grootouders door te komen. Om de gezinsuitgaven binnen de perken te houden, zijn de kinderen van de crèche en de grootouders uit het bejaardentehuis gehaald. Als je deze situatie door een roze bril bekijkt, zie je een idyllisch plaatje: meerdere generaties wonen weer samen onder één dak en opa's en oma's geven hun wijsheid door aan de kinderen. Voor de vader des huizes vormt de crisis een uitdaging, waardoor hij meer tijd met zijn gezin kan doorbrengen en weer mens kan worden. Moeder heeft zich ontpopt tot kostwinner en haar motivatie en mogelijkheden om zich aan haar werk te wijden zijn groter dan ooit.
Deze scène kan ook een ware hel zijn: moeder komt na een dag hard werken bekaf thuis en manlief heeft dan al een paar biertjes achter de kiezen om zijn identiteitscrisis te boven te komen. De euforische kinderen die voor de televisie zijn vergeten, hebben rode ogen, vieze luiers en honger. De oudjes hebben hun medicijnen niet ingenomen en verkeren in een ongebruikelijke staat van opwinding.
De ”he-cession”: crisis in mannenberoepen
Volgens de cijfers van eind juli telt Estland 70.244 werklozen, waarvan 31.670 vrouwen en 38.574 mannen. Werkloosheid treft geen bepaalde groepen of nationaliteiten meer. Het fenomeen heeft een mannelijk gezicht. De economische recessie heeft hard toegeslagen in de traditionele mannenberoepen zoals de bouw en laaggekwalificeerde banen. In sectoren zoals onderwijs en gezondheidszorg, waar voornamelijk vrouwen werken, zijn geen harde klappen gevallen. De Verenigde Staten hebben te maken met hetzelfde recessiemodel. Vladimir Gonzalez heeft het in een artikelop economywatch.com dan ook over de zogeheten "he-cession".
De omgekeerde rollen hebben gevolgen voor de identiteit en de zelfwaardering van vrouwen en mannen. Het kostwinnerschap maakt ook deel uit van een machtsspel in het dagelijks leven. Wie deze positie weet te bemachtigen, of het nu de man of de vrouw is, zal deze ook uitbuiten. In de gezinsstructuur leidt deze kentering tot allerlei spanningen: zo blijkt uit de statistieken dat huiselijk geweld in Estland is toegenomen. In de maatschappij wordt doorgaans geaccepteerd dat een vrouw die haar baan verliest, zich ontplooit in haar privéleven, het huishouden of de opvoeding van de kinderen. Maar als mannen tot huis en haard worden veroordeeld, is dat een bittere pil voor zijn omgeving.
Het concept van de ”zachte man”
Wanneer zich een nieuwe economische situatie voordoet, verandert ook de mentaliteit. In Finland deed zich begin jaren negentig een crisis voor waarbij een vijfde van de beroepsbevolking werkloos raakte. In de populaire media is toen de idee van 'de zachte man' in zwang geraakt, waardoor de definitie van mannelijkheid op losse schroeven kwam te staan. Achter het concept van deze "zachte man" schuilde niet zozeer een nieuwe rolverdeling, maar eerder een nieuwe, lucratieve doelgroep voor de marketing van gezondheids- en schoonheidsproducten. En dit sloot perfect aan op de Finse crisis. De reclames waarin mannen ertoe werden aangezet goed voor zichzelf en het huis te zorgen, hebben wellicht een groot aantal tragedies voorkomen. Precies in die crisistijd werd steeds meer gesproken over het belang van de rol van de vader en werd er publiekelijk aandacht besteed aan het probleem van mannelijk geweld. Destijds is getracht ook in Estland een nieuw soort mannelijkheid aan de man te brengen, maar die pogingen zetten niet veel zoden aan de dijk omdat de Estse man toen de vruchten aan het plukken was van het economisch herstel. Nu is de tijd in Estland waarschijnlijk wel rijp om meer belang te hechten aan het vaderschap.
Vladimir Gonzalez schrijft met een vleugje humor dat mannen in IJsland door het failliet van hun land volledig zijn omgeslagen en een lesbische vrouw hebben gekozen als premier. Het is te voorbarig om te zeggen dat alleen vrouwen de wereld kunnen redden die door mannen naar de afgrond is geleid. De wereldeconomie is ook niet te vergelijken met ons dagelijks leven, waarin vrouwen weer orde weten te scheppen in het huis, wanneer mannen onder elkaar een avondje hebben doorgezakt. De wereldeconomie zou eerder moeten worden vergeleken met een ochtend na een avondje feesten, waarbij mannen hun nuchterheid hebben hervonden en zelf hun rotzooi opruimen.
