Bevrijd Griekenland van zijn elites

De noodhulp die de landen van de eurozone geven, biedt geen oplossing voor de crisis in Griekenland, volgens econoom Rens van Tilburg. Laten we eerst de macht van de Griekse elites doorbreken, die hun privileges in stand houden en een eerlijke lastenverdeling in de weg staan.

Gepubliceerd op 4 oktober 2011 om 15:34

De euroleiders maken zich op voor hun zoveelste 'definitieve' antwoord op de eurocrisis. Na de bankiers bepleiten nu ook de Chinezen en Amerikanen, ja werkelijk iedereen om wiens geld het niet gaat, een verveelvoudiging van het eurogarantiefonds (EFSF).

Natuurlijk, het risico van een Grieks bankroet willen we niet nemen. De vraag is alleen of we niet nog veel banger moeten zijn voor de weg die de euroleiders in dreigen te slaan. Het echte Griekse probleem wordt namelijk niet benoemd, laat staan aangepakt.

Dat probleem is dat in de Griekse samenleving niet talent en inzet, maar afkomst en relaties je plek bepalen. Nu is geen enkele samenleving helemaal meritocratisch of nepotistisch. Maar Nederland is overwegend meritocratisch en Griekenland is sterk nepotistisch. Macht en eigendom zijn zo sterk geconcentreerd dat de heersende elites hun positie telkens weten te consolideren.

Politiek sluit de ogen voor structurele problemen

Zolang dit nepotisme niet wordt teruggedrongen, zal de Griekse economie niet in staat zijn welke schuld dan ook af te betalen. Al schelden we alle Griekse schuld kwijt, de volgende dag zullen ze weer nieuwe leningen aangaan waarvan even zeker is dat ze ook die niet zullen terugbetalen. De banken kunnen die Griekse leningen op de balans plaatsen met een risicoweging van nul, precies volgens de onlangs aangescherpte regels. Daardoor hoef je voor Griekse leningen geen eigen vermogen opzij te zetten. Het levert boekhoudkundig wel een mooi rendement en dito bonus. Knappe bankier die daar nee tegen zegt.

Nieuwsbrief in het Nederlands

En raad eens wie mag opdraaien voor de volgende reddingsoperatie voor de banken of Griekenland? Garant staan voor structureel zwakke economieën door een verhoging van het eurogarantiefonds maakt de toekomstige problemen groter, niet kleiner. Politici laten zich leiden door dezelfde sentimenten die ertoe leidden dat Griekenland, zonder aan de criteria te voldoen, tot de euro werd toegelaten. Ze sluiten de ogen voor de structurele problemen van het land.

Griekenland in ruil voor schuldkwijtschelding uit de eurozone 'laten' stappen verlost ons van een toekomstige financiële last. Het betekent wel dat we de Griekse middenklasse alleen laten in zijn strijd om het eigen land. Er valt echter veel voor te zeggen ons te bekommeren om het welzijn van de Griekse bevolking, zelf het grootste slachtoffer van de bestuurlijke puinhoop in het land.

'Meer' euro's zal de noodzakelijke sociale strijd uitstellen

De Griekse middenklasse wil best zoals elke andere Europeaan belasting betalen. Maar de gemiddelde Griek is er begrijpelijkerwijze niet van gediend om dat te doen aan een staat die dat geld rechtstreeks in de zakken van familie en vrienden laat verdwijnen. De euro's die de laatste jaren binnenstroomden, hebben het Griekse volk rustig gehouden. Iedereen kreeg wat, en de echt ambitieuze jongeren vertrokken in stilte. Nu loopt de spanning op. Het bieden van 'meer' euro's zal de noodzakelijke sociale strijd enkel uitstellen.

Beter is het voluit de kant van het Griekse volk te kiezen. Dat is tot nu toe niet gebeurd, de elite heeft zichzelf ontzien en de last op de goedbedoelende Grieken afgewenteld. Dat kon de elite doen omdat de troika van EU, ECB en IMF zich niet te veel wil bemoeien met de gemaakte keuzes. De afspraak dat de lasten eerlijk zouden worden verdeeld is daardoor een dode letter gebleven.

Die terughoudendheid moet de trojka laten varen. Is het geen mooie Europese gedachte om de democratie nu terug te brengen naar de bakermat van diezelfde democratie? Dat vergt een ingrijpender overdracht van Griekse soevereiniteit dan nu wordt besproken. Doen we dat niet, dan zullen de bezuinigingen nooit terecht komen waar ze horen, bij de baantjes en privileges van de elites die nu bepalen waar het hakmes terecht komt. Zonder het doorbreken van de macht van de Griekse elites is geen oplossing mogelijk. Helaas mist dit element steevast in de sixpacks en eurovisies die in hoog tempo worden gelanceerd.

Athene is geen Bagdad, maar laten we ons geen illusies maken over hoe moeilijk het is een goed werkende democratie op te tuigen. Het is echter wel een noodzakelijk element in elke oplossing voor dit Griekse drama. Tegen de theatertraditie in is een happy end nog altijd mogelijk. Het vereist wel nog heel wat 'Europese vastberadenheid', 'eensgezinde daadkracht' en vooral: realiteitszin.

Griekenland

Overweegt Papandreou op te stappen?

Financial Times Deutschland denkt een primeur te hebben: "Georges Papandreou denkt aan ontslag". Volgens bronnen van het economische dagblad heeft de Griekse premier, die heen en weer wordt geslingerd tussen de straatprotesten in Athene en de eisen van internationale kredietverstrekkers, de afgelopen drie weken bij naaste medewerkers al twee keer op zijn ontslag gezinspeeld. Dat vertrek zou zeker aanleiding zijn voor vervroegde verkiezingen, iets "waar de oppositie al maanden om vraagt". Een woordvoerder van Papandreou ontkende vannacht de berichten. Volgens FTD moet Papandreou doorgaan: hij heeft "een helse taak te volbrengen. Hij moet zijn land dat middenin een crisis zit, en tegen de weerstand die het volk biedt in, er weer bovenop helpen. Maar Papandreou is degene die garant staat voor hervormingen, hij kan echt niet vertrekken."

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp