Kies een taal
Heeft u ooit van de uitdrukking ‘Potemkin-dorp’ gehoord? Eind 18e eeuw wilde de Russische elite de wereld graag laten geloven dat zij machtiger was dan in feite het geval was. Daarom besloot het hof in Sint-Petersburg buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders en ambassadeurs mee te nemen op een boottochtje over de rivier de Dnjepr, zodat ze getuige konden zijn van de dankbaarheid van de boeren in de zojuist bezette Oekraïne jegens hun nieuwe, goedaardige Russische heren.
In de wetenschap dat de westerlingen – Britten, Fransen en Pruisen – geen bedrog zouden verwachten, liet veldmaarschalk Potemkin mobiele dorpen bouwen, die telkens werden neergezet na een bocht in de rivier, vlak voordat de koninklijke schuiten met de buitenlandse gasten in zicht kwamen. Wat de buitenlanders op de rivieroevers ontwaarden, waren enthousiaste, dankbare boeren, die de Russische boten begroetten en tsarina Katharina de Grote met complimenten overlaadden. Nadat de schuiten uit het zicht waren verdwenen, liet Potemkin het 'dorp' afbreken en langs de rivier transporteren, om verderop weer te worden opgebouwd, als de boten 's nachts stil lagen.
De buitenlanders gingen naar huis vol bewondering voor de kracht en de wijsheid van de Russen, wat bleek uit het feit dat de Oekraïeners zich uitputten in lofzangen op hun nieuwe meesters. Maar de sleutel tot het begrip van de onnozelheid van de gasten en het succes van de Potemkin-dorpen is dat de buitenlanders er heel graag in wilden geloven, omdat zij een succes in Rusland nodig hadden. Het was immers 1787. Het monarchistische Amerika was een republiek geworden en het keizerlijke Frankrijk wankelde. Oude zekerheden verbrokkelden. De hoogwaardigheidsbekleders wilden de wereld zien zoals zij wilden dat hij was, en niet zoals hij werkelijk was.
Export- en bbp-cijfers, de 'Potemkin-dorpen' van nu
Neem nu eens een reuzenstap naar het heden. De zogenoemde trojka – compleet met zijn merkwaardig 'Russisch' klinkende naam – is op bezoek in Dublin, en zal daar weer vertrekken na de verzekering te hebben gekregen dat alles op rolletjes verloopt. We laten de trojka-vertegenwoordigers export-en bbp-cijfers zien – de 'Potemkin-dorpen' van nu – en de delegatie zal blij in het vliegtuig stappen, zonder kennis te hebben genomen van de werkloosheid, emigratie, het negatieve aandelenkapitaal of het feit dat de omzet van de detailhandel is ingestort. De delegatie zal alleen maar hebben gezien wat zij wilde zien.
De trojka kijkt niet naar deze reële, nare dingen omdat zij, net als de hoogwaardigheidsbekleders die op bezoek waren in het 18e-eeuwse Rusland, dat niet echt wil. De trojka gelooft liever in haar eigen propaganda, omdat zij de aanblik van een mislukking niet kan verdragen. Bedenk dat bezuinigingsprogramma's voor de van levensbelang zijn, omdat het perspectief van een domino-effect te verschrikkelijk is voor woorden.
Maar het spel is uit. Laat ik u een geheimpje verklappen: de trojka is overbodig. Ja, overbodig. De steunoperaties van het IMF en de EU behoren tot het verleden. Het maakt niet meer uit wat we doen, we worden toch wel door de gebeurtenissen ingehaald.
De trojka heeft gefaald, omdat het voornaamste doel niet was om Ierland, Griekenland en Portugal uit de nood te helpen, maar om ze van de rest van Europa te isoleren – als pionnen in een groter spel om de euro te redden. Om dit te kunnen doen moest de trojka aangeven dat Ierland, Griekenland en Portugal uitzonderlijk 'delinquent' waren en daarom geïsoleerd moesten worden behandeld. Dit isolationistische beleid was bedoeld als een soort financiële quarantaine, om besmetting van de rest te voorkomen.
De Trojka wilde de bankbalansen verscholen houden
Als de missie van de trojka had willen werken, had het in quarantaine zetten van hele landen de veiligheidssystemen van de Europese banken moeten versterken. Het doel van de EU en het IMF was dus niet het redden van deze landen, maar het zeker stellen dat niemand te veel vragen zou stellen over wat verscholen zou kunnen liggen in de balansen van de Europese banken.
Maar het heeft niet gewerkt. De balansen van de Europese banken puilen uit van de slechte beleggingen. Iedereen wordt daar angstig van. Dus de banken zijn opgehouden met geld lenen aan andere banken, omdat ze elkaar niet vertrouwen. Als iedereen heeft gelogen, is dit niet zo verrassend. Dit heet een liquiditeitscrisis. Deze crisis van de staatsfinanciën versterkt het paniekgevoel en betekent dat de enige koper van staatsobligaties de Europese Centrale Bank zal zijn. Maar dit is in tegenspraak met de eigen regels van de ECB en zal de Duitsers nerveus maken, omdat de Duitsers bang zijn dat hun centrale bank een financiële afvalcontainer zal worden voor het Europese financiële puin.
Zo ziet die besmetting er uit, en dat is precies wat de trojka had moeten voorkomen. Maar de benadering van de 'landenquarantaine' heeft gefaald. De besmetting is nu overal, en alles en iedereen is geïnfecteerd. Iedere toekomstige reddingsoperatie voor het hele financiële systeem zou biljoenen euro's kunnen kosten. Dit zal niet gaan zonder de politieke prijs van versnelde politieke integratie. Maar nu botst de onweerstaanbare kracht van de toenemende politieke integratie op het onbeweegbare object van de Europese burgers, die geen federalisme willen. Er zullen referenda komen en dan zal het echte vuurwerk pas beginnen.
Weet u wat er is gebeurd met het land dat de Potemkin-dorpen heeft gebouwd? Dat werd binnengevallen door het post-revolutionaire, Napoleontische Frankrijk. Dit was precies het soort politieke Armageddon dat de leugen van de 'dorpen' had moeten voorkomen.
