Een Zwiters dorpje vlakbij Zürich (Foto: Juhanson)

Willen we een Groot-Zwitserland worden?

De Europese Unie biedt haar meeste inwoners een hoog niveau van veiligheid, welvaart, vrijheid en sociale zekerheid, maar speelt nauwelijks mee op het wereldtoneel. Als de Unie aan de status van "Groot Zwitserland" wil ontsnappen, is het van cruciaal belang dat het Verdrag van Lissabon wordt goedgekeurd, stelt Timothy Garton Ash in The Guardian.

Gepubliceerd op 2 oktober 2009 om 15:18
Een Zwiters dorpje vlakbij Zürich (Foto: Juhanson)

Ooit, in een zeer onaangenaam verleden, sidderde de wereld als Duitsland sprak. Nu hoort haast niemand ze meer. Als de wereld het de afgelopen weken alleen met Amerikaanse tv en kranten had moeten doen, zou niemand zelfs maar hebben geweten dat het grootste Europese land verkiezingen hield. De capriolen van Silvio Berlusconi zijn misschien vermakelijk, maar geven geen beeld van Europa's serieuze politiek. Europa is noch gevaarlijk genoeg om aandacht te krijgen, noch dynamisch en invloedrijk genoeg om de aandacht op zich te vestigen, zoals China dat wel kan. Europa is leuk, saai en doet niet ter zake.

In veel opzichten is dit een uitstekende prestatie. De vorige keer dat Europa in een dergelijke serieuze financiële en economische crisis verkeerde, met hoge werkloosheid, koos Duitsland er niet voor om aardig en saai te zijn. Deze keer hield het centrum triomfantelijk stand. De "geef de buitenlanders maar de schuld"-politiek mislukte. Angela Merkel bevestigde haar status als een van Europa's meest opmerkelijke politici. En dat is niet in het minst vanwege haar briljant te noemen houding van onopvallende vrouw: ze windt nergens doekjes om, heeft geen pretenties en staat met beide benen op de grond.

Buitenlandbeleid van Duitsland zal niet veel veranderen

In een coalitie met de FDP zal ze de kans krijgen er wat belastingverlagingen door te drukken, kerncentrales nog wat langer open te houden en de arbeidsmarkt misschien nog wat vrijer te maken. Maar liefhebbers van vrije markten moeten hier niet te veel op hopen, en sociaaldemocraten hoeven niet al te bang te zijn. Merkel II zal niet veel anders zijn dan Merkel I. Ze won de verkiezingen door in het centrum te blijven staan, en dat is waar ze zal blijven. Bovendien staat de politieke en sociale organisatie van Duitsland snelle, radicale veranderingen in de weg.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Met Merkel en hoogstwaarschijnlijk de liberaal Guido Westerwelle als minister van Buitenlandse Zaken, zal het buitenlandbeleid van Duitsland ook niet veel veranderen. Duitsland zal de beste Europese partner van Rusland blijven. Het zal proberen een goede vriend van de VS te zijn door Duitse troepen in Afghanistan uit de gevarenzones te houden zo discreet mogelijk zo veel mogelijk zaken te doen met Iran.

Europa heeft grote en kleine kantons

De details zullen wel een maand gekibbel in beslag nemen. "Als de wereldleiders op 9 november naar Berlijn komen, zou ik ze graag willen verwelkomen met een nieuwe regering", zegt Merkel. 9 november: de val van de Muur. En opeens herinner je je de hoop en vrees van 1989 weer. Duitsland in het hart van een verenigd Europa, een voorbeeld voor de rest van de wereld. Of, in de oververhitte fantasieën van conservatieve Britten en Polen, Duitsland als Vierde Reich. In plaats daarvan kregen we… de koekoeksklok, zoals Orson Welles al eens hatelijk opmerkte in een opsomming van de resultaten van 2000 jaar Zwitserse beschaving. Duitsland als een Groot Zwitserland.

En niet alleen Duitsland. Heel Europa is tegenwoordig een Groot Zwitserland. Het heeft grote en kleine kantons, die ieder hun eigen tradities en zelfbestuur fel verdedigen. Er is een kanton Slovenië en een kanton Frankrijk, kanton Engeland en kanton Luxemburg. Sommige zijn invloedrijker dan anderen, maar geen van hen is nog maar half zo belangrijk als ze gewend waren te zijn, of, in het geval van Frankrijk en Engeland, als ze nog steeds denken te zijn. Dit Groot Zwitserland biedt een hoog niveau van veiligheid, voorspoed, vrijheid en sociale zekerheid voor de meeste, maar niet alle, burgers en voor sommige, maar niet de meeste, inwoners. Voor zijn staatsburgers is het een van de beste plaatsen ter wereld om te wonen.

Ieren moeten "ja" stemmen voor een sterkere Europese stem

Nu kan er veel voor worden gezegd om Zwitserland te zijn. De vraag is: zouden wij als Europeanen daar blij mee zijn? Is dat alles wat we willen bereiken in de 21e eeuw? Ik verwacht dat veel Europeanen in hun hart "ja" zouden willen zeggen. Het probleem daarmee is dat wanneer we ervoor kiezen slechts een Groot Zwitserland te worden, we op de lange termijn geleidelijk aan de voorwaarden zullen verliezen waaraan we moeten voldoen om een Groot Zwitserland te kúnnen zijn. Omdat het hebben van een Europees buitenlandbeleid niet bedoeld is om de macht zelf in handen te hebben, maar de macht te hebben om de belangen te beschermen en te steunen die in steeds grotere mate door alle Europese landen gedeeld worden, en die in een wereld van niet-Europese reuzen gevaar lopen.

Duitsland doet ertoe bij deze keus. Engeland doet ertoe bij deze keus - en zal waarschijnlijk de verkeerde kant opgaan onder de Conservatieven. Maar deze week is het land dat er het meest toe doet Ierland. Want dat land stemt op 2 oktober opnieuw over het Verdrag van Lissabon. En om een sterkere Europese stem in de wereld te krijgen, moeten de Ieren ja stemmen.

Democratisch gezien wrong het een beetje om het nee niet al bij de eerste ronde te accepteren. Maar democratisch gezien wringt het ook dat de Britse kranten die het eigendom zijn van Rupert Murdoch zo'n grote rol spelen in het Ierse debat. De Ieren moeten zelf beslissen, en hun eigen redenen laten meewegen. Het mag niet zo zijn dat ze onder druk worden gezet door de dreiging van de grimmige consequenties van een "verkeerde" keuze. Maar voor de toekomst van Europa, kan Ierlands keuze wel eens belangrijker zijn dan die van Duitsland.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp