Kies een taal
De crisis die Europa teistert, drukt ons steeds meer met onze neus op de feiten: met iedere dag die verstrijkt is het niet zozeer het vermogen van de lidstaten om een minimum aan kredietwaardigheid in stand te houden, dat ter discussie wordt gesteld, als wel de filosofie zelf die tot nu toe de basis vormde voor het Europese sociale en economische systeem van na de Tweede Wereldoorlog.
De houdbaarheidsdatum van de traditionele ideologieën komt in zicht en het wordt steeds moeilijker ze op één lijn te krijgen met de realiteit. De huidige economische crisis betekent echter niet alleen het einde van de staatsschulden en het failliet van de principes die deze in de hand hebben gewerkt, maar markeert ook het einde van bepaalde taboes.
Zoals het taboe van de Grieks-orthodoxe en Roemeens-orthodoxe Kerk, en van de procoverende houding die deze twee entiteiten in de huidige context tentoonspreiden.
Protestacties gericht tegen de orthodoxe kerk
Sinds een paar maanden is de onbeschaamdheid van de kerkvoogden in Athene en Thessaloniki tot ongekende hoogte gestegen, nadat de verloren schapen die op straat demonstreren, hun aandacht gingen verleggen en zich niet langer alleen richtten op het verwerpen van de bezuinigingsplannen, maar ook op de - nooit gemeten - rijkdommen van de orthodoxe kerk [in Griekenland en Roemenië hoeft de kerk geen belasting te betalen en geniet zij tal van privileges].
Het is jammer dat de druk op de hogere geestelijkheid niet voortvloeit uit het publieke debat, maar eerder het gevolg is van een woedeaanval die door extreme economische en sociale omstandigheden is opgewekt. De orthodoxe kerk in Roemenië heeft te maken met een vergelijkbare protestbeweging. Vandaar de laconieke reacties van de Griekse kerkelijke hiërarchie en het cynisme waarmee zij de burgers die zich eraan hebben bezondigd om te gaan protesteren, heeft afgescheept. En ook dat zien wij bij ons in Roemenië.
Op de grens van het transcendente en het immanente
Maar naarmate de situatie gecompliceerder wordt - waarbij ´gecompliceerd´ voor Griekenland nog een eufemisme is -, neemt de kans toe dat de protestbewegingen tegen de ondoorzichtigheid en het autisme van de kerk, tegen de zelfgenoegzaamheid van haar vertegenwoordigers en tegen de afstand die deze lieden gewoonlijk scheppen tot de rest van de maatschappij, zich uitbreiden.
Terwijl de verontwaardiging zich tot voor kort richtte op de financiën van de kerk, zou haar politieke en sociale invloed eerdaags weleens het favoriete doelwit kunnen worden van de waakzaamheid van het volk, die door de crisis is opgelaaid. De geschiedenis leert ons dat de kerk zich vaak naast de samenleving heeft ontwikkeld, misschien omdat zij zich overweldigd voelde door haar positie op de grens van twee werelden: het transcendente en het immanente.
Voorbode van een culturele shock
Maar na de belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen en de grote culturele, sociale en politieke omwentelingen van de vorige eeuw werd de kerk, ondanks haar gigantische invloed, uiteindelijk gedwongen zich meer af te stemmen op de samenleving. Dat deed zij niet uit overtuiging of uit principe, maar simpelweg om te overleven. Met andere woorden: de kerk heeft zich aangepast, ook al kostte dat tijd - in sommmige gevallen zelfs veel tijd. Zal zij dit ook nu doen, omdat het nodig, ja zelfs hoognodig is?
In dit stadium wordt de crisis in Europa gezien als een strikt economische crisis. Maar het is slechts een fase, die in zekere zin de voorbode vormt van een culturele shock. Degenen die dit niet zien aankomen, hebben het mis, en degenen die denken te weten wat ons in dat geval te wachten staat, houden zichzelf voor de gek.
Opinie
Geen crisis voor de orthodoxe kerk
“De Roemeens-orthodoxe kerk gedraagt zich eerder als de CEO van een grote multinational dan als een Heilige Vader. Zij heeft alles waar zij de hand op wist te leggen naar zich toe getrokken en laat het liefdadigheidswerk aan de NGO's over”, schrijft Adevărul. De Roemenen, “een uitzonderlijk gelovig volk in deze moderne tijd”, van wie negentig procent orthodox is, hebben veel moeite met de bezuinigingsmaatregelen die zijn opgelegd nadat Roemenië een lening kreeg van het IMF.
Terwijl de Roemenen de broekriem moeten aanhalen, heeft de Roemeens-orthodoxe kerk (BOR) in 2010 volgens het ministerie van Financiën tien miljoen euro winst binnengehaald. Bovendien is de BOR, die geen belasting hoeft af te dragen, begonnen met de bouw van de grootste kathedraal van het land. “Dit bouwwerk gaat 120 miljoen euro kosten en moet in 2015 af zijn”, licht România liberă toe. Deze krant heeft becijferd dat er “de afgelopen twintig jaar nog eens vierduizend andere kerken zijn gebouwd”. De BOR geeft hiermee “blijk van sociaal autisme”, stelt Adevărul, en als de kerk zich niet anders gaat opstellen, is zij gedoemd te “verrotten, als een vis, te beginnen met het hoofd”, aldus de krant.
