Nieuws Europeaan van de Week
Zweed van het jaar: Christopher Kullenberg.

De cyberrevolutionair van het Tahrir-plein

Moebarak slaagde er in januari van dit jaar niet in de Egyptische revolutionairen van de rest van de wereld te isoleren. Dat is te danken aan een Zweedse student die het cyberactivisme van een theoretische basis voorziet: Christopher Kullenberg, gekozen tot Zweed van het jaar door het weekblad Fokus. Een portret.

Gepubliceerd op 6 december 2011 om 14:40
 | Zweed van het jaar: Christopher Kullenberg.

Even na twaalf uur, in de nacht van 27 op 28 januari, gaf president Hosni Moebarak de internetaanbieders in zijn land de opdracht de toegang tot het wereldwijde web te blokkeren. Dankzij een enkele kabel op de bodem van de Middellandse Zee werd Egypte niet volledig van de buitenwereld afgesloten: via deze kabel kon de beurs van Caïro openblijven.

Zelfs het mobiele telefonienetwerk werd platgelegd en dat allemaal om de Egyptenaren te isoleren en een stokje te steken voor de 'dag van de woede'. Op die dag zouden honderdduizenden mensen na het vrijdaggebed op het Tahrir-plein samenstromen om tegen de dictatuur te protesteren.

Christopher Kullenberg zat op dat moment achter zijn computer in een studentenwoning in Göteborg. Overdag werkt hij aan zijn proefschrift over wetenschapstheorie aan de Universiteit van Göteborg, 's nachts ontpopt hij zich als cybermilitant. Hij behoort tot de harde kern van Telecomix, een collectief van hackers en activisten die over heel Europa zijn verspreid. Op hun scherm waren ze rechtstreeks getuige van de blokkade van de Egyptische internetverbindingen. Christopher Kullenberg was juist aan het chatten met een Egyptische opstandeling toen de verbinding werd verbroken. Wat nu?

Dankzij Franse modempools konden vijftig Egyptenaren op internet

Nieuwsbrief in het Nederlands

Op de chatpagina van Telecomix werd druk overleg gepleegd. In België werd een antenne geplaatst in de hoop dat ze met Egyptische radioamateurs in contact konden komen. De hackers vingen echter alleen maar de signalen van de Egyptische legerradio op.

De leden van Telecomix vatten toen het plan op om oude modempools te gaan gebruiken die nog dateerden uit de tijd toen de verbindingen met het web via vaste lijnen liepen. Zij werden daarbij zelfs geholpen door een Franse internetaanbieder, die zijn in de vergetelheid geraakte modempools onder het stof vandaan haalde en hun de benodigde verbindingen gratis ter beschikking stelde. Toen de apparatuur eenmaal ter plekke was geïnstalleerd, faxten ze de telefoonnummers en de aansluitinstructies door.

Hoogstens vijftig Egyptenaren konden op die manier verbinding met internet maken terwijl het netwerk officieel uit de lucht was. Op een bevolking van tachtig miljoen is dat weinig. Maar het was voldoende om de informatie van militanten te verspreiden, die enige dagen later berichten over hoe de veiligheidstroepen van Moebarak op het Tahrir-plein huishielden.

Destijds deden Christopher Kullenberg en zijn vrienden verscheidene dagen nauwelijks een oog dicht. Telecomix was in april 2009 opgericht tijdens een feest bij hem thuis. In het begin waren ze maar met zo'n tien man. Ze hadden elkaar ontmoet tijdens het Pirate Bay-proces en maakten zich zorgen over de mogelijke invoering van het 'telecompakket' [Europese telecommunicatieregelgeving] dat op dat moment in Brussel werd besproken en dat een bedreiging vormde voor het recht op een vrij en voor iedereen toegankelijk internet.

Ze achten de kans klein dat ze de publieke opinie konden mobiliseren over een marginaal vraagstuk als netneutraliteit. Daarom besloot Telecomix rechtstreeks druk uit te oefenen op de besluitvormers. Het collectief creëerde een site met daarop de telefoonnummers van de Europarlementariërs en spoorde de bezoekers van de site aan hen te bellen. "Wij hadden een middel gevonden om het politieke proces kort te sluiten", stelt Christopher Kullenberg met voldoening vast.

Kiezers belden parlementariërs thuis op met vragen over internet

Verbluft vertelden de parlementariërs thuis dat de kiezers hen in Brussel plotseling hadden opgebeld om over internet te spreken. Sindsdien is de EU het belangrijkste doelwit van Telecomix, dat probeert zo hoog mogelijk in de Europese hiërarchie door te dringen. De universitaire titel van Christopher Kullenberg maakt dat het collectief in de ogen van de politici als legitiem wordt beschouwd.

Met twee andere promovendi deelt de activist een klein kantoor in het voormalige gerechtshof van Göteborg, een oud bakstenen pand. 'Het cyberpolitiek manifest', zijn eerste en tot dusver enige werk, dat zes maanden voor het begin van de Arabische lente werd gepubliceerd, ligt ergens tussen de stapel boeken op zijn bureau. Hij wordt geacht de laatste hoofdstukken van zijn proefschrift af te ronden, maar op zijn computerscherm prijkt de chatpagina van Telecomix.

Christopher Kullenberg wordt in 1980 geboren in het stadje Bodafors in de bijbelgordel van Småland [in het zuiden van Zweden], vanwaar hij na zijn jonge jaren uitvliegt naar Göteborg, naar de universiteit en naar de vrijheid. Daar brengt hij het grootste deel van zijn tijd door in de universiteitsbibliotheek. Hij doet twee studies tegelijk en haalt de hoogst mogelijke cijfers op zijn tentamens. Hij wordt onderzoeker in opleiding.

Vervolgens raakt hij geïntrigeerd door het zwarte gat in het digitale beleid. Het is de tijd dat de politie invallen doet bij The Pirate Bay en de Piratenpartij wordt opgericht. Christopher Kullenberg interesseert zich niet voor het gratis downloaden van muziek, maar voor de toekomst van internet, een gemeenschappelijk platform voor onze vrijheid van meningsuiting. Voor politici – hij heeft kort geleden een toespraak voor de Raad van Europa in Wenen gehouden – is hij de 'cyberactivist met de piercing'. Voor de hackergemeenschap is hij een filosoof die ten diepste meer thuis is in de letteren dan in de techniek. Als specialist op het gebied van wetenschapstheorie was hij onlangs op het Tahrir-plein in Caïro, terwijl er met traangas werd gespoten. Hij was daar op uitnodiging van de Zweedse ambassade om een betoog voor bloggers te houden.

Een vrij, voor iedereen toegankelijk internet

Christopher Kullenberg doet sterk denken aan een onderwijzer van de oude stempel die gevangen zit in een digitaal tijdperk en die het bijzondere vermogen heeft om een complexe technologie te vertalen naar een beleid dat iedereen aanspreekt. Telecomix is slechts een van de middelen die hij benut. Hij is ook actief lid van de Juliagroep, een denktank die zich beijvert voor een vrij, voor iedereen toegankelijk internet. En hij heeft een wetenschappelijk tijdschrift in het leven geroepen waarin nagedacht wordt over de theoretische grondslagen van verzetsbewegingen.

Zijn boodschap is overal dezelfde: "Ik probeer een bestaande praktijk in beleid om te zetten." Hij behoort niet tot de onheilsprofeten of technofielen. Evenmin kan hij gerekend worden tot degenen die beweren dat we onverbiddelijk op de vorming van een politiestaat afstevenen, of tot degenen die stellen dat de veralgemenisering van het gebruik van glasvezel wel gepaard moet gaan met een versterking van de democratie wereldwijd.

Op zichzelf is internet niet democratisch. Christopher Kullenberg is de eerste om te erkennen dat het netwerk momenteel in sterke mate wordt beheerst door een handjevol multinationals die als hoofddoel hebben de verbindingen te beperken tot hun commerciële diensten.

Niettemin ziet hij in de technologische vooruitgang grote mogelijkheden voor de democratie. Christopher Kullenberg sluit zijn 'cyberpolitiek manifest' af met de volgende woorden: "Een staat die er niet voor kan zorgen dat zijn burgers vrij kunnen communiceren, verdient het predicaat democratisch niet."

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp