Kies een taal
Volwassen worden: is dat een baan vinden, bij je ouders weggaan, je eigen geld verdienen? Dat is de vraag die Cécile van de Velde, hoogleraar aan de Hogeschool voor sociale wetenschappen (EHESS) in Parijs, zich stelt in haar boek Devenir adulte - Sociologie comparée de la jeunesse en Europe ['Volwassen worden - Sociologische vergelijking van de jeugd in Europa']. Want tussen het zuiden van Spanje en Denemarken kun je op veel manieren volwassen worden, en zelfs de definitie van de term 'volwassen' verschilt van land tot land.
Kwam u in de loop van uw onderzoeken veel vergelijkbare zaken tegen waar Europese jongeren tegenaan lopen als ze de overstap maken naar volwassenheid?
Ja, jonge Europeanen vertonen inderdaad gemeenschappelijke kenmerken, maar die hebben vooral betrekking op dezelfde verlangens en gedeelde waarden: het verlangen naar een onafhankelijk en zelfstandig leven, de wil tot zelfontplooiing en de vrijheid om je leven een bepaalde kant op te sturen. Hoewel ze hun aspiraties delen, loopt het lot van de jonge Europeanen nogal uiteen, afhankelijk van het land waar ze vandaan komen. Deze verschillen vloeien voornamelijk voort uit de mate van overheidssteun die een land biedt, de arbeidsmarkt en de organisatie van het hoger onderwijs. Na afloop van mijn onderzoek denk ik wel te kunnen zeggen dat alle Europeanen op het gebied van mogelijkheden voor jongeren het liefst in Denemarken of een Scandinavisch land zouden willen wonen.
In vergelijking met 50 tot 60 jaar geleden, lijkt de universiteit tegenwoordig wel de hoeksteen van het volwassen leven te zijn. Destijds gingen er maar weinig mensen naar de universiteit voordat ze gingen werken en een volwassen leven gingen leiden...
In vergelijking met vorige generaties, is het belang van een studie sterk veranderd. Om het kort samen te vatten: er wordt meer gestudeerd om minder te verdienen. Het is waar dat in alle Europese landen het hoger onderwijs in de afgelopen 50 jaar gemeengoed is geworden. Maar waar een universitaire opleiding voor vorige generaties nog een garantie was voor een hoger plekje op de sociale ladder en een glansrijke carrière, biedt een diploma tegenwoordig allang geen baanzekerheid meer, noch een toegangsbewijs tot de volwassen wereld. We kunnen zelfs zeggen dat een diploma een verbroken integratiebelofte is voor de generaties die onlangs de arbeidsmarkt betraden, nadat ze stevig geïnvesteerd hadden in een studie. In dit licht is de opkomst van de '1000 euristas' in Spanje, een beweging van afgestudeerde jongeren die niet meer dan 1.000 euro verdienen, bijvoorbeeld tekenend voor de generatie die zich bewust wordt van haar achterstelling.
Wat zijn de grootste verschillen die u tegenkwam in de levensloop van Europese jongeren?
Om antwoord te kunnen geven op deze vraag, zou het nodig zijn een groot aantal verbanden toe te lichten met betrekking tot familie, studie en werk, de toekomst, het volwassen leven, enz. Maar ik kan een paar voorbeelden geven die een redelijk beeld geven van de verschillende Europese modellen die ik bestudeerd heb. In Denemarken, en in Scandinavië in het algemeen, betekent volwassen worden vooral 'zichzelf vinden', door middel van een langdurig onderzoekstraject dat de jongere zelfstandig, dus onafhankelijk van zijn ouders, aflegt.
In meer liberale landen zoals het Verenigd Koninkrijk, gaat het er meer om 'zijn verantwoordelijkheid te nemen', dat wil zeggen: zo snel mogelijk en met eigen middelen volwassen worden. In Frankrijk en in andere corporatistische maatschappijen, wordt je jeugd beschouwd als de tijd waarin er geïnvesteerd wordt in je studie zodat je 'je plek vindt' binnen een bepaalde, beschermende, maatschappelijke en beroepsmatige status. In mediterrane landen wordt volwassen worden eerder beschouwd als de lange weg naar de verwezenlijking van de drie vereisten die nodig zijn om 'zich te kunnen settelen': een baan, een huis en een partner.
Welke van deze modellen is volgens u de beste manier voor jongeren om zich te ontplooien?
Helaas staat de huidige economische crisis het niet toe om de hierboven beschreven modellen te laten opschuiven naar het Scandinavische model omdat dit voornamelijk gebaseerd is op een hoge werkgelegenheidsvraag en omvangrijke overheidssteun op het gebied van studiefinanciering. Het is daarentegen goed mogelijk dat deze modellen allemaal herzien zullen worden en allemaal een mediterraan aspect met zich mee zullen dragen doordat de wachttijd en de onzekerheid waar de jeugd in meer of mindere mate mee geconfronteerd wordt, steeds groter worden.
Matias Garrido
