Kies een taal
Neem nou een Fransman van 40. Op 9 november 1989 was hij 20 en keek met tranen in zijn ogen naar de beelden van de Berlijnse Muur op zijn televisiescherm. Op hetzelfde ogenblik geloofde een Pools dametje van 80 haar oogjes niet. 28 jaar lang was die Muur er gewoon, als deel van het landschap.
De "Zonis", zoals ze in West-Berlijn werden genoemd, de "mensen uit de zone" konden zomaar opeens over de "Todesstreifen", de "doodsstreep" die ze van de voormalige BRD scheidde. Opeens stonden ze niet meer "voor het blok", "au pied du mur", zoals de Franse uitdrukking luidt voor mensen die gedwongen zijn iets te doen, hoefden niet langer "over de muur klimmen", zich uit de voeten maken en hun leven op het spel zetten, afgelopen met de doodlopende onderhandelingen "muro contro muro". "Lottare contro un muro di gomma": de koude oorlog tussen Oost en West was als een gevecht tegen een muur van ‘gom’, zoals de Italianen zeggen, dat wil zeggen, zonder ooit een oplossing te vinden.
Je moet je het leven van de Duitsers in die tijd voorstellen: toen was communiceren met het Westen zoiets als "tegen een muur praten" [ook in het Italiaans: "parlare con un muro"] of zoals de Polen zeggen, erwtjes tegen de muur van de buren gooien zonder dat iemand reageert: "jak grochem o sciane". De oneindige ‘muur van de stilte’ voor de Duitsers: "Mauer des Schweigens", zeggen ze als je met de andere kant niets kunt uitwisselen. "It’s like talking to a brick wall": alsof je tegen een stenen muur praat!
Gelukkig, "between you, me and these four walls" ("onder ons gezegd en gezwegen"), zijn er vast geheimen door het prikkeldraad heen gekomen. Hoewel "de muren oren hebben" ("les murs ont des oreilles" in het Frans, "Walls have ears" in het Engels en "sciany maja uszy" in het Pools), en ondanks het gevaar, was er op die 9e november 1989 geen sprake meer van aan de kant te blijven staan en het hele feest in het Westen te missen (in het Pools "versmelten met de muur": "podpierać ścianę"). Ook geen sprake meer van verlegenheid of passiviteit (de Duitse uitdrukking "Mauerblümchen", "muurbloempje")… Die dag moest alles kapot of ze werden gek ("going up a wall"), of zoals Nederlanders zouden zeggen: "de muren komen op me af".... Het werd hoog tijd om één front te vormen, van Frankrijk tot Polen ("fare muro" in het Italiaans)!
Jane Mery
