Zal de EU net als Joegoslavië eindigen?

Gezien vanuit Belgrado, Zagreb en Sarajevo heeft de economische en institutionele crisis die de EU momenteel doormaakt, wel iets weg van een déjà vu. Het Servische dagblad Politika trekt een vergelijking met de jaren die voorafgingen aan het uiteenvallen van de door Tito gestichte Joegoslavische Federatie.

Gepubliceerd op 5 januari 2012 om 14:20

**De vergelijking gaat niet helemaal op, maar toch begint de Europese Unie in vele opzichten gelijkenissen te vertonen met het Joegoslavië van Tito. In deze dagen zijn er legio redenen te noemen voor deze onmogelijke vergelijking. Een voorbeeld: terwijl de EU alles in het werk stelt om de controle van het centrum over de periferie te verstevigen, dreigen haar funderingen te worden aangetast door nationalistische tendensen en toenemende wrijvingen tussen de lidstaten. We kennen deze situatie uit het gouden tijdperk van Joegoslavië (1981-1986), toen het land op het punt stond lid te worden van de Europese Economische Gemeenschap (EEG).

Maar dit is niet de enige parallel. Net als Belgrado en Zagreb in vroeger tijden handelen Berlijn en Parijs momenteel als de pijlers van de EU, ondanks de verschillen die tussen hen bestaan. Bovendien is het nu slaande ruzie tussen de landen die financieel aansprakelijk zijn en de landen die geld over de balk smijten, net als tussen de meer en minder ontwikkelde landen van de EU. Dat alles lijkt sterk op de processen die tot het uiteenvallen van Joegoslavië hebben geleid.**

Net als in Joegoslavië heeft de EU een democratisch tekort

**Het concept van een Europa op twee (of meerdere) snelheden doet denken aan het idee om de Joegoslavische federatie om te vormen tot een “asymmetrische confederatie”. Bovendien heeft de slogan “eenheid en broederschap van de Joegoslavische volkeren” veel weg van het standpunt dat tegenwoordig door Brussel wordt ingenomen, namelijk dat het gemeenschappelijk belang moet prevaleren boven vijandigheden en verschillen.

Daarnaast kunnen we een parallel trekken op het gebied van het democratisch tekort. In het voormalige Joegoslavië werden de leiders vanwege het eenpartijstelsel namelijk niet op basis van algemeen kiesrecht gekozen, net als de hoge functionarissen die tegenwoordig de EU besturen – en dat ondanks het feit dat de Unie bestaat uit landen met een meerpartijenstelsel. In beide gevallen heeft de vrees voor een machtspositie van de landen met de meeste inwoners verhinderd dat het principe van ‘één burger, één stem’ werd ingevoerd.**

Nieuwsbrief in het Nederlands

EU zet alle zeilen bij om Balkanscenario te voorkomen

**We moeten er ook aan herinneren dat de EU en Joegoslavië, ondanks alle tegengestelde belangen, zijn opgebouwd op basis van idealen die niemand kan aanvechten: samenwerking is belangrijker dan confrontatie, vriendschap kan vijandigheden overwinnen, vergeving is onmisbaar voor gemeenschappelijke vooruitgang en de vermenging van culturen – hoewel dit wordt tegengesproken door de theorie van de ‘botsende beschavingen’ – is onvermijdelijk.

Maar beide systemen hebben om vergelijkbare redenen ups en downs gekend. De toevlucht tot het principe van unanimiteit en consensus ligt ten oorsprong aan de crisis van het besluitvormingsproces en heeft de doeltreffendheid van de EU aangetast, net als vroeger in Joegoslavië. Noch het ene, noch het andere systeem is erin geslaagd om een goed compromis te vinden tussen centrum en periferie, nationalisme en internationalisme, binnenlands beleid en gemeenschappelijk beleid, schuldenlasten en groei.

Het uiteenvallen van Joegoslavië komt in veel opzichten door dit verstoorde evenwicht. Momenteel zet de EU alle zeilen bij om een Balkanscenario te voorkomen. Maar ik denk niet dat de EU eenzelfde lot beschoren zou kunnen zijn als Joegoslavië, want oorlog is in Europa ondenkbaar. Maar dat is niet de enige reden. Zelfs degenen die willen dat het Europese project mislukt, streven naar de verworvenheden ervan, met name een zeker evenwicht tussen de wetten van de markt en het sociale contract dat nooit eerder is bereikt. En om te besluiten hebben wij in Servië ook de ambitie om lid te worden van de EU, ondanks de traagheid van het proces.**

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp