Op de Universiteit Lyon 2. Foto: mafate69/flickr

De anarchistische ambities van studenten

De hervormingen van de Franse universiteiten in 2007 heeft veel protest veroorzaakt en stonden aan de wieg van alternatieve leerprojecten. Een voorbeeld uit de Franse stad Lyon waar een zelfbesturende faculteit zich staande probeert te houden.

Gepubliceerd op 13 november 2009 om 16:56
Op de Universiteit Lyon 2. Foto: mafate69/flickr

"Teachers ! Leave them kids alone !", want het is over en uit met de hiërarchie op de universiteit. Geen hoorcolleges en cijfers meer, niet meer blijven zitten en geen utilitaristische visie meer op de studie. Deze oude droom uit 1968 is weer opgevist en sinds het voorjaar van 2009 is er een nieuw educatief systeem dat zich een plaats probeert te veroveren: dat van de zelfbestuurde universiteit.Het is niet officieel anarchistisch, en ook niet het tegenovergestelde trouwens; maar het komt er wel dicht in de buurt, al was het alleen maar vanwege het principe van het zelfbestuur”, legt Eouard Piron, uit. Hij is 22 jaar en studeert aan de Universiteit Lyon 2.

In deze stad zijn twee projecten ontstaan vanuit de strijd tegen de wet ‘LRU’ (over de rechten en plichten van de universiteiten) die is voorgesteld door de minister voor hoger onderwijs Valérie Pécresse. ”We kregen het gevoel dat de strijd nergens toe leidde en veel studenten wilden voor deze wet en het huidige systeem een alternatief voorstellen”, gaat hij verder. Zo zijn de ”gedeelde universiteit Lyon Zéro”, waar Edouard lid van is, en de ”zelfbestuurde universiteit” in het leven geroepen: dankzij de activiteiten van ”twee verschillende groepen die dezelfde doelen nastreven, maar niet dezelfde middelen hebben”, legt Edouard uit. De eerste is een vennootschap, heeft een juridisch kader en wil samenwerken met de universiteit Lyon 2, terwijl de tweede een totaal zelfbestuur nastreeft.

Scholen gestoeld op Bakounine

Aan deze projecten liggen twee eenvoudige ideeën ten grondslag : de afwezigheid van hiërarchie en het delen van kennis, zodat deze niet ”verspreid en geconsumeerd wordt op een unilaterale manier, maar in een systeem dat zowel van als aan studenten leert”, vertelt Edouard. ”We hebben allemaal kennis die we kunnen delen”. Bovendien ”is het probleem op de universiteit dat je alleen maar studeert om werk te vinden. We willen dat doel niet zomaar afschaffen, maar mensen helpen om te leren vanwege het plezier om kennis te vergaren”.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Volgens anarchistische theorieën zal motivatie op deze universiteiten de plaats innemen van straf, komt zelfevaluatie in plaats van cijfers, net zoals op vrije scholenof Steinerscholen. Toch zijn er wel regels: ”In het begin zijn ze nodig, daarna, als alles loopt, schaffen we ze af”, zegt de student, een concept van Bakounine citerend [Russisch grondlegger van het anarchisme]. ”Lyon Zéro” voelt zich niet geroepen om het traditionele systeem te vervangen, ”we willen een andere weg laten zien, een aanvullende weg”. Aanvullend zjin ook de colleges: ”Het soort les hangt af van de mensen die komen en omdat we alternatief zijn, zijn de onderwerpen dus ook nieuw en nog nooit eerder op de universiteit behandeld”. Nadenken over het idee van tijd en snelheid, seksuele discriminatie, een workshop met micropolitiek tussen groepen, hedendaagse dans of het nomadenleven: zomaar een greep uit de onderwerpen die aan bod zijn gekomen. Als de ideeënbus leeg is ”kunnen we een onderwerp bestuderen, er samen onderzoek naar doen en er daarna over discussiëren”.

Een universiteit genoemd naar metrolijn 14

”Lyon Zéro” telt bijna 30 actieve leden. Studenten, docenten, onderzoekers, sommige zijn met pensioen, anderen hebben een baan... veel mensen volgen dit project en sommigen zijn geïnteresseerd in de workshops. In Frankrijk zijn vergelijkbare initiatieven opgezet, vaak zonder vervolg. Aan het begin van de protestbeweging tegen de wet van autonomie van universiteiten, in november 2007 aan de universiteit Parijs III, is er een vakgroep met zelfbestuur in het leven geroepen. In 2008 is het de beurt aan de vakgroep ”Zéro” van Parijs 8. In 2009, terwijl in Italië onderzoekers besluiten om de straat op te gaanen op pleinen les te geven, hebben in Parijs studenten de ”universiteit Parijs 14” opgericht (de oprichting van Parijs 13, de laatste Parijse universiteit die in gebruik is genomen, dateert van 1871). Het is een verwijzing naar de metrolijn 14 die automatisch rijdt, zonder bestuurder. De universiteit heeft ”geen bestuurder, geen voorzitter, geen leidinggevende instanties. Ze is zelfstandig, autonoom, kritisch, nomadisch en open voor iedereen”. Voorlopig staat er niets op het rooster van deze universiteit, maar dat wil niet zeggen dat de droom voorbij is : ”We zijn niet dood”, zegt Guillaume Lachenal, onderzoeker en lid van Parijs 14, ”we hebben een beetje vertraging omdat er geen grote studentenstakingen zijn op dit moment”.

Andrea Giambartolomei

Vanuit Duitse ogen

Radicale studentenbeweging contraproductief

Op 12 november is een groot aantal Duitse collegezalen (in Berlijn, Hamburg, München en Heidelberg) bezet door studenten die betere studeeromstandigheden eisen, afschaffing van het schoolgeld en democratisering van de universiteiten. De beweging is vergelijkbaar met die van de Oostenrijkse studenten die de Audimax-zaal in Wenen al drie weken bezetten. De federale minister van Onderwijs heeft aan haar ambtgenoten van de Länder gevraagd om de laatste universiteitshervorming door te voeren en het bachelor-programma te versoepelen, omdat het te zwaar wordt gevonden. De Süddeutsche Zeitung meent dat de bezettingen contraproductief zijn en dat niet alle studenten achter de bezettingen staan. De beweging is verdeeld omdat een gedeelte van de studenten gewoon rustig wil studeren, en weer een ander gedeelte weliswaar ontevreden is maar het handelen van “activisten die zichzelf als beroepsmatige revolutionairen voordoen” afkeurt. Het dagblad roept alle studenten op zichzelf te emanciperen “zowel van een ontoereikend studeerstelsel als van radicale en onvervulbare eisen”.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp