Kies een taal
De man kent het verlanglijstje van het Griekse ministerie van Defensie uit zijn hoofd: zestig gevechtsvliegtuigen van het type Eurofighter voor misschien wel 3,9 miljard euro. Franse fregatten voor meer dan vier miljard euro, patrouilleboten voor 400 miljoen euro, en hetzelfde bedrag voor de broodnodige modernisering van de bestaande Griekse vloot.
Verder is er niet genoeg munitie voor de Leopard-tanks, en moeten daarnaast nog twee Amerikaanse Apache-helikopters worden vervangen. En o ja, men ook nog graag Duitse onderzeeërs kopen, voor een totaalbedrag van twee miljard euro.
Wat deze man, die kind aan huis is bij het Griekse ministerie van Defensie, in een Atheens café te berde brengt, klinkt absurd. Een staat, die bijna bankroet is en door de Europese Unie met miljarden moet worden ondersteund, wil nu massaal wapens gaan kopen? De man in het café is op foto's vaak te zien naast de minister van Defensie of generaals, hij telefoneert dikwijls met deze mensen en is dus goed op de hoogte.
Zelf vindt hij de wapenaankopen momenteel ook niet verantwoord. Maar dat zou heel snel kunnen veranderen, zegt hij: “Mocht Griekenland in maart de volgende tranche van het financiële hulppakket ter grootte van 80 miljard euro krijgen, dan is er een reële kans dat er nieuwe wapenverdragen worden gesloten.”
Alleen de NAVO en de VS gaven in 2010 meer uit aan defensie
Het is eigenlijk ongelooflijk: dit voorjaar zal duidelijk worden of Griekenland in de eurozone kan overleven of zal terugkeren naar de drachme.
Op de ochtend dat bovenstaande informatie vrijmoedig in het café wordt gedeeld, behandelen artsen in Atheense ziekenhuizen alleen nog noodgevallen, staken de buschauffeurs, zijn er nog steeds te weinig schoolboeken op de scholen en demonstreren duizenden ambtenaren tegen hun aangekondigde ontslag.
De Griekse regering heeft nieuwe bezuinigingen bekendgemaakt, waaraan nauwelijks een Griek zal kunnen ontkomen. Tenzij hij natuurlijk in het leger of in de wapenindustrie werkt. Deze twee sectoren zijn tot nu toe namelijk bij vrijwel alle bezuinigingsrondes ontzien.
In 2010 bedroeg het Griekse bewapeningsbudget bijna zeven miljard euro. Dat kwam overeen met ongeveer 3 procent van het bruto binnenlands product, een percentage dat binnen de NAVO alleen door de VS werd overtroffen.
Het ministerie van Defensie heeft de wapenuitgaven in 2011 weliswaar met 500 miljoen euro gekort, maar dat heeft er alleen maar toe geleid dat de toekomstige behoeften des te hoger zullen uitvallen, aldus een bewapeningsdeskundige.
Onder de Griekse EU-partners zijn er niet veel, die zich er openlijk voor uitspreken de Griekse bewapeningsplannen onmiddellijk en voor langere tijd een halt toe te roepen. Eén van hen is Daniel Cohn-Bendit, de leider van de Groenen in het Europees Parlement. Hij gelooft dat het aarzelen van Europa wordt ingegeven door keiharde economische belangen.
Duitsland profiteert van de Griekse bewapeningspolitiek
De voornaamste profiteur van de Griekse bewapeningspolitiek is uitgerekend de Europese bezuinigingskampioen Duitsland. Volgens het zojuist gepubliceerde wapenexportrapport van 2010zijn de Grieken na de Portugezen – eveneens een staat die dreigt bankroet te gaan – de grootste afnemers van Duits wapentuig.
In Spaanse en Griekse kranten is zelfs geschreven dat Angela Merkel en de Franse president Nicolas Sarkozy de Griekse ex-premier Giorgos Papandreou nog eind oktober, in de marge van een topconferentie, eraan hebben herinnerd dat hij bestaande wapenverdragen moest nakomen of zelfs nieuwe moest afsluiten.
Hoe verhoudt dit alles zich tot elkaar? Niet echt goed, antwoordt wapendeskundige Hilmar Linnenkamp: “Het was volledig onverantwoord om midden tijdens de zware economische crisis in Griekenland het thema van de Eurofighter [de bestelling van negentig toestellen in 1999, red.] aan de orde te stellen.”
Maar het gaat niet alleen daarom. Uit het jongste wapenexportrapport blijkt dat Griekenland in 2010 precies 223 pantserhouwitsers en een onderzeeër uit Duitsland heeft geïmporteerd. Gezamenlijke waarde: 403 miljoen euro. Het wapentuig heeft er aanzienlijk toe bijgedragen dat de Griekse staatsschuld is geëxplodeerd.
Bescherming Griekse buitengrenzen tegen migrantenstromen
Dimitris Droutsas is een van de weinige Grieken, die zich openlijk over deze bedragen durft uit te spreken. Tot juni 2011 was hij minister van Buitenlandse Zaken. “Wij hebben heus niet zoveel geld aan defensie uitgegeven omdat we dat leuk vonden”, zegt hij. De Griekse buitengrenzen moesten tegen de migrantenstromen uit Noord-Afrika en Azië worden beschermd, en er waren bijna dagelijks conflicten met Turkije. “Als minister van Buitenlandse Zaken kreeg ik iedere middag een bericht van het ministerie van Defensie over Turkse schendingen van ons luchtruim.”
Bovendien keek Griekenland met argusogen naar de toenemende activiteiten van de Turkse marine in de Egeïsche Zee en had nog maar 35 jaar geleden de 'Turkse invasie' van Cyprus plaatsgevonden.
Voor tegenstand binnen de eigen bevolking hoeven Grieken als Droutsas niet bang te zijn. De Griekse militaire sector schenkt de mensen veiligheid en arbeidsplaatsen. In een land zonder noemenswaardige eigen industrie is dat veel waard. Duitse wapenfabrikanten hebben dit al in een vroeg stadium ingezien en zijn zeer nauw verbonden met Griekse firma's.
Ook externe druk om de bewapening te verminderen is tot nu toe uitgebleven. De gevolgen: bij de door de troika van deskundigen van het IMF, de Europese Centrale Bank en de Europese Commissie gecontroleerde bezuinigingen is de defensiebegroting grotendeels ontzien. In 2010 hoefde het budget voor bewapeningsuitgaven slechts met 0,2 procent – 456 miljoen euro – te worden gekort.
Het parlement mag zelf bepalen hoe het in defensie gaat snoeien
Dat lijkt veel geld, maar in hetzelfde document werd voorgesteld de sociale voorzieningen met 1,8 miljard euro terug te dringen. In 2011 moeten volgens de Europese Commissie 'kortingen op de defensiebegroting' worden nagestreefd. Concreter is het tot nu toe echter niet geworden.
Het Griekse parlement heeft prompt gebruik gemaakt van deze vrijheid. In de begroting voor 2012 wordt gesteld dat de sociale uitgaven opnieuw met 9 procent – twee miljard euro – omlaag zullen moeten.
De bijdragen aan de NAVO moeten echter met 50 procent stijgen naar 60 miljoen euro, en de lopende uitgaven aan de defensiebegroting zelfs met 200 miljoen euro naar 1,3 miljard euro: een stijging van 18,2 procent.
En de Duitse bondsregering? Desgevraagd deelt een woordvoerder mee dat die “de consolidatiekoers van de Griekse premier Papademos” steunt. “Zij gaat er in principe vanuit, dat de Griekse regering op grond van haar eigen verantwoordelijkheid op zoek gaat naar zinvolle bezuinigingen op defensiegebied.”
Tegelijkertijd wijst de woordvoerder echter op mogelijke betalingsachterstanden bij wapenaankopen: “De bondsregering wil graag uitdrukking geven aan haar fundamentele verwachting dat verdragen zullen worden nagekomen.”
