Report Letland
Riga, 14 februari. "Geef een blanco stem uit", een affiche waarin wordt opgeroepen tot een blanco stem bij het referendum van 18 februari, zodat het Lets de enige officiële taal blijft.

Wordt het Russisch een officiële EU-taal?

Op 18 februari stemmen de Letlanders over het toekennen van de status van officiële tweede taal aan het Russisch. Een erfenis uit het sovjettijdperk die het land, dat nog steeds op zoek is naar een gemeenschappelijke identiteit, ernstig verdeelt.

Published on 17 February 2012 at 15:49
Riga, 14 februari. "Geef een blanco stem uit", een affiche waarin wordt opgeroepen tot een blanco stem bij het referendum van 18 februari, zodat het Lets de enige officiële taal blijft.

Veel inwoners van Rudbārži, een dorp in het westen van Letland [niet-Russisch], maken zich ongerust. Niet meer over het referendum van 18 februari over de status van het Russisch als officiële tweede taal - die discussie is wat hen betreft allang gesloten - maar over hun verwarmingsnota, die door de koudegolf extreem hoog zal uitpakken. “In het begin raakte ik in paniek, maar nu verveelt die hele discussie me alleen nog maar" zegt Maija, een 55-jarige onderwijzeres, over het referendum. "Ik wil het er niet meer over hebben. Ik ben van plan om tegen te stemmen, want alleen al het idee van een tweede [officiële] taal is onacceptabel.” Zou Letland twee officiële talen hebben, dan zou de Letse staat volgens Maija geen enkele betekenis meer hebben.

33% van de kiezers is Russischtalig

*Afgelopen najaar kwam een ambtenaar naar Rudbārži om handtekeningen voor het referendum te verzamelen. Hij kreeg er niet één. Veel ja-stemmers zullen hier op 18 februari dus niet te vinden zijn, want er woont geen enkele Rus in het dorp en vrijwel niemand spreekt de taal. Ook Maija's leerlingen kennen vrijwel geen woord Russisch. “Wat hebben ze eraan als het Russisch een officële taal wordt? Moeten ze die taal soms leren om in hun land te kunnen blijven wonen?*” vraag Maija zich boos af.

Zo'n honderd kilometer naar het oosten ligt de situatie heel anders. Als de scholieren van Rudbārži in Daugavpils, de tweede stad van Letland, naar school zouden gaan, dan zouden ze alleen met de plaatselijke overheid, de enige die Lets moet kunnen spreken, in hun eigen taal kunnen communiceren. Want hier, in Daugavpils, wordt zelfs boodschappen doen al lastig als je geen Russisch spreekt. Voor veel inwoners van deze stad klinkt het Lets haast als een vreemde taal. “Ik spreek geen Lets en dat heb ik ook helemaal niet nodig. Iedereen hier spreekt Russisch", zegt Aleksandrs Rasevskis, een inwoner van de stad. “In de apotheek wordt alles in het Lets aangegeven, maar dat kan ik niet lezen”, zegt een ander, die uitlegt waarom hij voor het Russisch als tweede taal van het land zal stemmen. De meeste inwoners van Daugavpils hebben net als hij Russisch als moedertaal. Dat verklaart ook waarom er 28.000 voor het referendum hebben gestemd, waarmee de stad op de tweede plaats komt, na de hoofdstad Riga, waar 90.000 handtekeningen voor het referendum zijn verzameld (op een totaal van 183.000 in het hele land).

Om van het Russisch een officiële taal te maken, moet de Letse grondwet worden veranderd. Daarvoor zijn echter 771.000 stemmen ‘voor’ nodig [d.i. 50% van de Letse kiesgerechtigden. De Russischtalige minderheid vertegenwoordigt 33% van de kiezers].**

Receive the best of European journalism straight to your inbox every Thursday

Regeringspartij wil dat scholen alleen in Lets onderwijzen

**Zo'n uitslag lijkt niet erg waarschijnlijk. Hoewel de burgemeester van Riga, Nils Usakovs, een voorstander was van het referendum, denkt hij paradoxaal genoeg dat één officiële taal in Letland genoeg is. Het referendum heeft voor hem eerder een symbolische betekenis, omdat het zou aangeven hoeveel tegenstanders het huidige, zeer strenge taalbeleid in Letland heeft.

Vladimirs Lindermans, initiatiefnemer van het referendum en leider van Dzimta valoda (Moedertaal), is kort geleden een campagne gestart om geboren Letlanders over te halen niet mee te doen aan de kruistocht tegen het Russisch. “Wij [Russischtaligen] zijn hier geen passanten, geen buitenlanders en geen bezetters. De Russen in Letland zijn bereid om voor Letland te werken, maar dan moeten ze wel dezelfde rechten hebben en niet worden gezien als tweederangsburgers.

Handtekeningen verzamelen om het Russisch te steunen is volgens Lindermans een reactie op de campagne “Alles voor Letland”, die afgelopen zomer door de Letse regeringspartij is gestart met de bedoeling de grondwet zodanig aan te passen dat het Lets als enige taal op de [voornamelijk Russischtalige] openbare scholen wordt onderwezen.

Letse politici zijn er nog niet uit welk standpunt ze tegenover het referendum zullen innemen: zullen ze de kiezers vragen het te negeren of kunnen ze hen beter aansporen om tegen te stemmen? President Andris Berzins, die had aangekondigd dat hij zich van stemming zou onthouden, is kort geleden van gedachten veranderd en vindt nu dat de Letlanders bij de stemming domweg hun geweten moeten volgen.**

Contekst

Een referendum onder hoogspanning

Het Lets is de enige officiële taal van Letland, wat volgens het Russischtalige deel van de bevolking geen recht doet aan het multi-ethnische en multiculturele karakter van het land. De politieke elite heeft altijd geweigerd de multiculturaliteit te bekrachtigen, met als argument dat daarmee de Letse identiteit in gevaar zou komen.

Het grote aantal inwoners met Russisch als moedertaal is het gevolg van de massale immigratie van Russen (maar ook van Russisch sprekende Wit-Russen en Oekraïeners) na de annexatie van Letland in 1940 door de Sovjet-Unie, in het kader van de industrialisatie van de Baltische staten. Vanaf 1991 heeft de overheid daarom de toegang tot het Letse staatsburgerschap met opzet beperkt tot degenen die al voor 17 juni 1940 in het land woonden en hun nakomelingen. Sinds 1995 wordt het Letse staatsburgerschap toegekend aan iedere "niet-staatsburger" die met goed resultaat een examen in de Letse taal en geschiedenis heeft afgelegd. De status van "Lets niet-staatsburger" geeft iemand het recht om in het land te wonen en een uitkering te ontvangen, maar geen stemrecht en ook niet het recht om bij leger of politie te werken.

Categories
Tags

Was this article useful? If so we are delighted!

It is freely available because we believe that the right to free and independent information is essential for democracy. But this right is not guaranteed forever, and independence comes at a cost. We need your support in order to continue publishing independent, multilingual news for all Europeans.

Discover our subscription offers and their exclusive benefits and become a member of our community now!

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Support independent European journalism

European democracy needs independent media. Join our community!

On the same topic