Kies een taal
Het is niet zo heel lang geleden dat de pub de samenleving in zijn greep hield. Verjaardagen, communies en uitvaarten eindigden uiteindelijk allemaal in het donkere interieur. Gezinsleden werden erop uit gestuurd om weerbarstige drinkers uit hun stamkroeg weg te trekken. Zuiplappen die de hele nacht hadden doorgehaald kregen gezelschap van vroege vogels, die op weg naar hun werk nog een pintje wilden meepikken. Mensen schepten erover op nachtenlang te zijn opgesloten in kleine, vochtige ruimtes, met een rijtje bierpompen.
Nu sluit er iedere twee dagen een pub. Sinds 2005 zijn er al meer dan elfhonderd verdwenen. Hun neergang wordt vaak genoemd als voorbeeld van het verval van het platteland, maar overal moeten pubs van alle soorten en maten de deuren sluiten.
Er zijn diverse redenen aangevoerd voor de ineenstorting van de sector. Het grootste deel van het afgelopen decennium hebben caféhouders geworsteld met het rookverbod en met veranderingen van de wet ten aanzien van het rijden onder invloed. Maar deze veranderingen dateren alweer van enige tijd geleden. Het rookverbod werd in 2004 geïntroduceerd, en de eerste wetswijzigingen over alcohol in het verkeer gaan terug op de invoering van alcoholcontroles met blaaspijpjes in 2003.
Pubs met vochtige, vieze interieurs overleven de recessie niet
Anderen zeggen dat hier sprake is van een breder verschijnsel – een radicale verandering van onze manier van leven en in het bijzonder van onze vrijetijdsbesteding. “Er lijkt zich een fundamentele verandering van levensstijl te voltrekken”, zegt Mary Lambkin, hoogleraar marketing aan het University College Dublin. “Naarmate de mensen rijker en gecultiveerder werden, wilden ze niet meer in een smerige pub zitten. Vooral jongere mensen waren tuk op nieuwere, lichtere en modernere ontmoetingsplekken.”
Hoewel zij het belang van de pubs voor het toerisme onderkent en toegeeft dat er ook goede bars zijn, wil zij met haar kritiek van geen wijken weten. “Er zijn nog steeds nietszeggende pubs zonder enige bijzondere uitstraling. Velen ervan zien er met hun vochtige, vieze interieurs en vettige toonbanken uit of ze sinds 1954 niet meer zijn schoongemaakt. Deze plekken gaan de recessie niet overleven en verdienen dat waarschijnlijk ook niet.”
De caféhouders denken dat de veranderingen net zozeer cultureel als economisch van aard zijn. “De mensen hadden ooit geld, maar weinig tijd. Nu zijn ze arm en hebben ze nog steeds weinig tijd”, zegt Padraig Cribben, topman van de Vintners’ Federation of Ireland, die nog steeds 4.500 caféhouders in het land vertegenwoordigt.
Hij zegt dat sommige van zijn leden het niet de moeite waard meer vinden nog open te zijn buiten de piekuren. “Het is een part-time activiteit geworden, net zoiets als het boerenbedrijf twintig jaar geleden. Sommige pubs blijven tot acht uur 's avonds dicht, of gaan pas weer open op woensdag.”
Leven van de klant steeds drukker geworden
Geraldine Lynch, een caféhouder van de tweede generatie en eigenaar van Cuckoo’s Nest in Tallaght, heeft de toeloop tijdens de werkweek met tweederde zien teruglopen als gevolg van de recessie en andere factoren. Maar dat was tenminste voorspelbaar en kon nog het hoofd worden geboden door het personeelsbestand in te krimpen.
Maar toen gebeurde er iets alarmerends: ook de toeloop in het weekend nam af. “In mijn tijd begon het weekend nog op donderdagavond, maar daar heeft de recessie een eind aan gemaakt”, zegt ze. “Toen werd het op vrijdag ook rustig. De mensen kwamen niet meer na hun werk, of namen er ééntje en verdwenen dan weer.”
Lynch ziet dat het leven van haar klanten steeds drukker is geworden. De zaterdag is voor hen steeds meer het enige verzetje in de week. Zaterdagochtend is voor gezinsactiviteiten of om te joggen, dus vrijdagavond is nu een avond dat je thuis blijft.
Eerder deze maand nam een bewindvoerder het beheer over van de pub van Colman Byrne in Ballaghaderreen, graafschap Roscommon, waardoor een einde kwam aan de zes jaar durende strijd van Byrne om de zaak overeind te houden. Uiteindelijk kwam hij door een aantal redenen in een vrije val terecht. De recessie en de emigratie waren factoren, maar de buren maakten ook bezwaar tegen een nachtlicentie, waardoor de cruciale zaterdagnacht verloren ging.
Flesjes drank aan de heupen vastgemaakt
Maar naast economische factoren signaleerde Byrne dezelfde culturele verschuiving die ook door anderen was opgemerkt. “Dat aspect van de Ierse volksaard – gemeenschapszin – sterft langzaam uit. Mensen gedragen zich niet meer zo sociaal als vroeger.”
In plaats van de vaste klanten die aan de bar stonden te praten over plaatselijke zaken, zegt Byrne dat zijn klanten “jonge mensen waren die thuis al de nodige hoeveelheden goedkope wodka en bier naar binnen hadden gegoten.” Degenen die de pub nog wel haalden, kwamen dan binnen met kleine flesjes drank, die aan hun heupen waren vastgemaakt.
Conor Kenny zet ook vraagtekens bij ons zelfbeeld als gezellige en gezelschapsminnende mensen. “De generatie van onder de 26 is volledig anders dan die daarvoor.”
Het gevolg, zegt hij, is een generatie die weinig trek heeft in een rustige avond op één en dezelfde plek in een stille pub. "Ze werken hard, drinken veel en gaan uit tegen de tijd dat hun ouders vroeger thuiskwamen om naar bed te gaan", zegt Kenny.
Dit is de andere grote verandering die de pubsector heeft getroffen. De alcoholconsumptie is in tien jaar tijd met ongeveer een vijfde gedaald, maar speelt nog steeds een belangrijke rol in het Ierse leven. Het probleem voor de caféhouder is alleen dat steeds meer drank thuis wordt geconsumeerd en niet op de plek met een vergunning.
Goede pubs zullen overleven
Volgens onderzoek voor de Drinks Industry Group Ireland werd tien jaar geleden zo'n 80 procent van de drank verkocht in pubs en andere uitgaansgelegenheden; vandaag de dag is dat nog niet de helft. Nadat zij in 2006 waren bevrijd van het verbod op het onder de inkoopsprijs verkopen van drank, werden de supermarkten drankwarenhuizen, die goedkope alcohol gebruikten om het winkelend publiek naar binnen te lokken. “Er vond een explosie van het aanbod en een ineenstorting van de prijzen plaats”, zegt Donall O’Keefe, topman van de Licensed Vintners’ Association, die de caféhouders in Dublin vertegenwoordigt.
Dus hoewel de pub ooit een duidelijk gedefinieerde instelling was, met een centrale plaats in de gemeenschap, is zijn missie vandaag de dag een vraagteken. Kenny zegt dat het een uitdaging voor de caféhouders is om zichzelf weer op de kaart te zetten. “Het gaat allemaal over het opnieuw uitvinden van jezelf, over het zoeken naar een nieuwe basis. Pubs zijn niet heel goed in het creëren van een markt, in het benadrukken van verschillen. Tijdens de jaren dat Ierland de 'Keltische Tijger' werd genoemd, was het makkelijk verdienen. Ze zijn toen vergeten naar buiten te treden en zichzelf aan hun klanten te verkopen.”
Lambkin voorziet nog meer gedwongen sluitingen en een golf van bedrijfsovernames, als zich straks een economische versie van de 'survival of the fittest' afspeelt. “Iedere stad heeft bekende pubs die er met kop en schouders bovenuit steken. Voor de goede etablissementen is het nog steeds een levensvatbare handel. Zij zullen wel overleven.”
Debat
Rapport alcoholmisbruik schokt Ieren
Volgens een recent rapport van het ministerie van Volksgezondheid, “drinken Ieren gemiddeld de hoeveelheid alcohol die te vergelijken is met een fles wodka per week, ofwel 482 pints bier per jaar”, aldus de Irish Independent.
Door alcoholmisbruik komen elke maand 88 mensen om het leven en lopen 60 mensen het risico om lichamelijke aandoeningen te krijgen. Het rapport heeft een discussie doen losbarsten in Ierland, ook wegens de hoge gezondheidskosten die alcoholisme met zich meebrengt voor de noodlijdende Ierse staatskas: 1.2 miljard euro per jaar. John Waters van de Irish Times is een van eerste columnisten die in de pen klimt:
Als buitenlanders aan me vragen waarom de Ierse bevolking niet in opstand is gekomen tegen de onbegrijpelijke en onrechtvaardige last die ze moeten dragen, zeg ik vaak tegen ze: kijk eens naar de cijfers over ons alcoholgebruik. Alcohol is een zeer effectief instrument voor kunstmatige sociale cohesie. Het is de voornaamste reden waarom mensen niet meelopen in demonstraties en de gevels van overheidsgebouwen niet afbreken.
