Exemplaren van de Ford SUV bij de assemblagefabriek Dearborn in Michigan, USA, 2006 (AFP)

Homo Economicus graaft zijn eigen graf

Het onvermogen om werkelijk wat te bereiken tegen de klimaatverandering op de klimaattop in Kopenhagen valt te wijten aan het feit dat we ons geen mensheid kunnen voorstellen die zonder beperkingen kan leven. Een bezield pleidooi door de Britse milieuactivist George Monbiot.

Gepubliceerd op 17 december 2009 om 17:00
Exemplaren van de Ford SUV bij de assemblagefabriek Dearborn in Michigan, USA, 2006 (AFP)

Dit is het moment waarop we onszelf onder ogen moeten komen. Hier in de plastic gangen en overbevolkte hokjes, tussen ondoorgrondelijke teksten en verblekende procedures, beslist de mensheid wat we zijn en wat er van ons zal worden. Er wordt een keuze gemaakt tussen doorleven zoals we altijd deden, of te stoppen en onszelf opnieuw uit te vinden. Dit gaat veel verder dan klimaatverandering. Dit gaat over ons.

De bijeenkomst in Kopenhagen confronteert ons met onze oertragedie. Wij zijn de universele aap, uitgerust met de vindingrijkheid en de agressie om prooien die veel groter zijn dan wijzelf te doden, nieuw land te veroveren, en schaamteloos over onze natuurlijke beperkingen heen te stappen. Aan de andere kant is het de premisse van de top dat de tijd van heroïek voorbij is. We zijn overgestapt naar het tijdperk van aanpassing. We kunnen niet langer mateloos leven. Bij alles wat we doen zullen we ons vanaf nu bewust moeten zijn van de levens van anderen, behoedzaam, beheerst en nauwgezet. We kunnen niet langer in het heden leven alsof morgen niet bestaat.

Een gevecht tussen twee wereldvisies

Dit is niet alleen een bijeenkomst over broeikasgas dat de atmosfeer vult. Het is ook een gevecht tussen twee wereldvisies. De boze mannen die proberen deze overeenkomst te dwarsbomen, en daarmee alle beperkingen om ze zichzelf te laten waarmaken, hebben dit beter begrepen dan wij. Een nieuwe beweging, die al goed zichtbaar is in Noord-Amerika en Australië, maar die nu overal de kop opsteekt, vraagt erom het leven van anderen met voeten te mogen treden alsof het een mensenrecht zou zijn. Deze beweging wil geen beperkingen opgelegd krijgen door belastingen, wapenwetgeving, regels, gezondheid en veiligheid en al helemaal niet door milieubeperkingen. Men weet dat fossiele brandstoffen de paleolithische dromen van de universele aap uitgebreid hebben laten uitkomen. Een moment lang, een geweldig, allesbepalend moment, leefden we in in zalige onwetendheid.

Nieuwsbrief in het Nederlands

De mensheid is niet langer verdeeld in conservatieven en liberalen, reactionairen en progressieven. Vandaag de dag wordt de scheidslijn getrokken tussen de uitbreiders en de bedwingers, tussen hen die geloven dat er geen belemmeringen mogen zijn en hen die geloven dat we onszelf beperkingen moeten opleggen. De hevige gevechten die we tot nu toe tussen de groenen en ontkenners van klimaatverandering zagen, zijn slechts het begin. Deze oorlog wordt nog veel vuiler wanneer er tegen de grenzen van het fatsoen zal worden aangeschopt.

Economische groei is het toverwoord

Hoewel de afgevaardigden zich langzaam bewust worden van de omvang van hun verantwoordelijkheden, ben ik er nog steeds van overtuigd dat ze ons zullen verraden. Iedereen wil zijn laatste avontuur meemaken. Bijna niemand van de officiële partijen aanvaardt de gevolgen die een leven met beperkte middelen, met de toekomst in gedachten, met zich meebrengt. Er zal, zo houden ze zichzelf voor, altijd wel een manier zijn waarop we onze beperkingen te boven kunnen komen, en onze grenzen kunnen verleggen. Economische groei is het toverwoord dat ervoor zorgt dat onze conflicten onopgelost blijven. Zolang de economie groeit, is sociale rechtvaardigheid niet nodig, zeggen ze, levens kunnen immers verbeteren zonder dat er een echte herverdeling nodig is. Zolang de economie groeit, kunnen we ons uit de problemen blijven kopen.

De onderhandelaars in de plastic stad nemen klimaatverandering nog steeds niet serieus. Er is hier nog iets waarover niet gepraat mag worden: aanbod. De meeste landen die in Kopenhagen bakkeleien, voeren een tweeledig fossiele brandstoffenbeleid. Aan de ene kant beperken ze de vraag, door ons aan te sporen minder te verbruiken. Aan de andere kant voeren ze het aanbod zo veel mogelijk op door bedrijven aan te moedigen zoveel mogelijk uit de grond te halen.

We weten uit de artikelen die Nature in april publiceerde dat we maximaal 60% van de huidige voorraden aan kolen, olie en gas kunnen gebruiken als de gemiddelde wereldtemperatuur niet meer dan twee graden stijgt. We zouden veel minder kunnen verstoken als we, waarop veel armere landen nu aandringen, proberen de temperatuursstijging te beperken tot maximaal 1,5°C. We weten dat we met filtering en opslag slechts een fractie van de koolstof uit deze brandstoffen kunnen kwijtraken. Er zijn maar twee duidelijke conclusies: regeringen moeten beslissen welke bestaande fossiele brandstofvoorraden in de grond moeten blijven zitten, en ze moeten een wereldwijd moratorium opleggen op het zoeken naar nieuwe voorraden. Geen van deze voorstellen is echter zelfs ook maar ter sprake gebracht.

Vanuit Oost-Europese ogen

Niet iedereen ligt wakker van het klimaat

Midden-Europa lijkt niet warm of koud te worden van de klimaatverandering, op één uitzondering na: Hongarije, aldus het Tsjechische weekblad Respekt. Volgens een recent onderzoek van Eurobarometer, “denkt slechts 30% van de Polen dat het klimaat een probleem kan worden. Slowaken hebben iets meer vrees (41%), maar dat komt waarschijnlijk omdat zij Václav Klaus niet hebben [de klimaatsceptische president van Tsjechië] en omdat zij Hongaarse buren hebben die te kampen hebben met een steeds erger wordende droogte die van invloed is op hun herfstoogst”. Het percentage Hongaren dat voor het klimaat vreest (52%) is dan ook hoger dan het Europees gemiddelde (47%).

De economische situatie baart de Oost-Europeanen meer zorgen. 68% van de Litouwers en 71% van de Bulgaren vrezen “een grote wereldwijde recessie”. De Tsjechen (63%) maken zich meer ongerust over geldzaken dan over het klimaat, ookal is hun economische situatie veel minder ernstig, merkt Respekt op. “De Hongaren, die alle reden hebben om zich zorgen te maken, zijn juist optimistischer dan de Tsjechen (48% vrezen voor de toekomst) of de Slowaken (47%). De Polen blijven ronduit onverschillig ten aanzien van de crisis: slechts 25% vreest een recessie".

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp