Scène uit de film Metropolis (1927) van Fritz Lang

Erasmus, een kweekvijver voor Europeanen

Sinds zijn oprichting in 1987 hebben 1,7 miljoen Europese studenten gebruik gemaakt van het Erasmus-uitwisselingsprogramma. Le Monde vraagt zich af of we twintig jaar na dato kunnen zeggen dat het Erasmusprogramma heeft bijgedragen aan de totstandkoming van een Europese geest.

Gepubliceerd op 3 juni 2009 om 15:06
Scène uit de film Metropolis (1927) van Fritz Lang

Een Europese voedingsbodem ? Vormen jongeren die tijdens hun studie hebben meegedaan aan het uitwisselingsprogramma Erasmus de voorhoede van de Europese natie? Dat was in elk geval wel de achterliggende gedachte bij de lancering van het programma in 1987. “ Het doel van de Europese Unie,” zegt Anne van Gemert, lid van het informatiebureau van het Europees Parlement voor Frankrijk, “was om bepaalde normen en waarden te bevorderen bij Europeanen onderling: solidariteit, vrijheid, mobiliteit… Maar in de jaren 80 kwamen we tot de ontdekking dat wat had gewerkt op het gebied van economie en landbouw geen resultaat had opgeleverd op het vlak van staatsburgerschap. Vandaar dat het Erasmusprogramma werd gelanceerd.”

Het is moeilijk om te zeggen of de Europese Unie in haar opzet is geslaagd. Natuurlijk, in de ruim twintig jaar dat het Erasmusprogramma bestaat hebben zo’n 1,7 miljoen studenten van de uitwisselingsmogelijkheden kunnen profiteren en zij vertonen beslist gemeenschappelijke kenmerken. “De film ‘De Spaanse herberg’ (van Cédric Klapisch, 2002) is een cultfilm voor alle Erasmusuitwisselingsstudenten, omdat die film goed laat zien hoe hun kleine wereld zich vormt, een groep op zich," zegt Sara Pini, onderzoekster bij de Stichting voor Politieke Innovatie en zelf Italiaans oud-studente van het Erasmusprogramma. De ontworteling die ze ervaren is nu juist wat hen onderling bindt. “Je deelt iets heel sterks, dat schept een band en die is vaak heel exclusief," vervolgt Sara Pini. "Deze multiculturele gemeenschappen vormen ‘eenheden in het informele bestaan, een unieke mogelijkheid om praktijkervaring op te doen in Europa”.

Dankzij deze Europese kweekvijvers schieten vriendennetwerken en projecten uit de grond, zoals het Europese magazine op internet, CaféBabel, “het eerste Europese medium in meerdere talen, dat een steentje wil bijdragen aan het ontstaan van een Europese publieke opinie”, aldus Alexandre Heully, directeur Communicatie van de website. De kweekvijver breidt zich bovendien vanzelf uit omdat de onvermijdelijke gemengd-Europese stelletjes het leven schenken aan Europese baby’s. “Erasmus is dan ook een zeer efficiënt huwelijksbureau in Europa!”, grapt Sara Pini.

Maar zorgt dit alles nu voor het ontstaan van een Europese geest? Ja, zeggen zowel de dames Van Gemert en Pini als ook de heer Heully. “De Erasmusgeneraties komen tegenwoordig in invloedrijke functies in de politiek en het bedrijfsleven terecht,” aldus Sara Pini. “Deze jonge elite straalt veel meer openheid uit.” Lastiger is het om te bepalen welk deel daarvan terug te voeren is op het Erasmusprogramma. Magali Ballatore, postdoc aan het Franse Bureau voor zuiver Wetenschappelijk Onderzoek, deed onderzoek naar de mobiliteit op basis van Erasmus en ontdekte dat het gevoel dat je Europeaan bent "niet alleen afhangt van je Erasmusuitwisseling in je studententijd, maar ook van je persoonlijkheid, je eigen verleden en van het milieu waar je vandaan komt." Bovendien merkt ze op dat het feit dat je in het buitenland zit en omgaat met andere buitenlandse studenten een gevoel van nationalisme of regionalisme ook kan versterken, zelfs als je dat voorheen niet had…

Nieuwsbrief in het Nederlands

Vormt het programma daarmee de kern van een Europese natie ? “De immigratiegolven in Europa, die duidelijk omvangrijker waren dan het aantal studenten van het Erasmusprogramma (1 tot 2%), hebben veel meer een stempel op Europa gedrukt,” meent Magali Ballatore. Dit zwakke punt is ook de staatssecretaris voor Europese aangelegenheden, Bruno Le Maire, niet ontgaan. Daarom pleit hij ervoor dat de Europese mobiliteitsprogramma's worden uitgebreid zodat de helft van een hele leeftijdsklasse daarvan kan profiteren.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp