Kies een taal
Angela Merkel en Mario Monti hebben afgesproken voortaan te zullen zeggen dat we behoefte hebben aan 'méér Europa' en dat slechts een grotere politieke harmonie ons onze hoop voor de toekomst kan teruggeven. Ik wil daar aan toevoegen dat als de bezuinigingen te zwaar wegen op onze in recessie verkerende economieën, dit het gevolg is van het wederzijdse wantrouwen tussen onze landen. We kunnen dat wantrouwen alleen maar overwinnen als we ons verder verenigen.
Toch is de twijfel gewettigd of het tempo waarmee de Duitse bondskanselier deze weg wil inslaan niet te traag is. Want vandaag de dag zegt de regering in Berlijn verstandige dingen, maar doet zij nog te weinig, aldus de Duitse filosoof Jürgen Habermas. Misschien duurt het wel anderhalf jaar – tot de Duitse verkiezingen van het najaar van 2013 – voordat er werkelijk sprake zal zijn van een duurzame aanpak van de problemen.
De eensgezindheid die de twee regeringsleiders [Mario Monti en Angela Merkel, red.] op 13 maart tentoonspreidden, is zinvol. Zeker nu er in de campagne voor de Franse presidentsverkiezingen heel weinig over Europa wordt gesproken. In de peilingen scoort de zittende president Nicolas Sarkozy zelfs punten door bepaalde Europese beleidsmaatregelen aan te vallen.
Onmisbare rol bij kalmeren van de financiële markten
De grote crisis waardoor wij zijn getroffen heeft aangetoond dat overheden een onmisbare rol te spelen hebben bij het kalmeren van de financiële markten en het enigszins in goede banen leiden van hun tomeloze energie, zonder de regels uit het oog te verliezen. Maar zij heeft ook laten zien dat bepaalde overheden – de landen van de eurozone – niet veel gewicht in de schaal leggen. In Parijs lijkt noch de president noch zijn uitdager, de socialist François Hollande, dat tot nu toe te hebben begrepen.
Andere lijnen zijn gelukkig in beweging. Het compromis dat op 13 maart werd gesloten met Spanje, waardoor het land enige speelruimte heeft verkregen bij het terugdringen van zijn begrotingstekort, heeft het begrotingspact van zijn scherpe randjes ontdaan. Bovendien blijkt, als je naar de technische aspecten kijkt, dat de nieuwe regels voor de overheidsbegrotingen minder rigide zijn dan ze op het eerste gezicht leken.
Afgezien van het feit dat het getuigt van respect voor onze minister-president, is de merkwaardige bekendmaking van de kandidatuur van Mario Monti voor het voorzitterschap van de Eurogroep een neveneffect van de stoelendans die momenteel gaande is. Misschien kunnen de zorgen van de Bundesbank worden weggenomen door het aantreden in het bestuur van de Europese Centrale Bank van de Luxemburger Yves Mersch (een havik), op een post die leek te zijn toebedeeld aan een Spanjaard. Als dat gebeurt, moet de Luxemburger Jean-Claude Juncker snel worden vervangen als voorzitter van de Eurogroep. Hij is tot nu toe steeds aangebleven omdat er niemand kon worden gevonden die hem kon opvolgen.
Traag en verward op de crisis gereageerd
Bepaalde veranderingen zijn makkelijker geworden door de huidige fase van ontspanning op de financiële markten, ook al heeft de politieke klasse in Brussel, net als in Parijs en Berlijn, traag en verward op de crisis gereageerd. De verschillen in concurrentiekracht tussen de diverse landen, die de cohesie van de eurozone hebben geschaad, zouden dankzij Duitsland kunnen afnemen. Niet door handelend optreden van de overheid, maar door de vakbonden, die forse salarisverhogingen willen eisen. Als zij hun zin krijgen, zal de voorsprong van Duitsland op de andere landen teruglopen.
Voorlopig blijft men echter op de tast verder gaan, met het risico over nieuwe hindernissen te struikelen. De algemene verkiezingen die naar verwachting volgende maand in Griekenland plaatsvinden, zullen waarschijnlijk de kwaliteit van de regering bevorderen; en er zijn nieuwe bezuinigingsmaatregelen voorzien voor 2013. Verder zal er ongetwijfeld in de loop van deze zomer een tweede hulppakket voor Portugal moeten komen.
Italië zal pas uit de problemen komen als de economie weer gaat groeien. In afwachting daarvan heeft het land zijn recht herwonnen om mee te praten over de koers van Europa. Het renteverschil tussen onze staatsobligaties en die van Duitsland heeft ons er al toe aangezet goede economische beslissingen te nemen. Laten we hopen dat we daar geen spijt van hoeven hebben doordat zich nieuwe strubbelingen voordoen op ons politieke toneel.
