Kies een taal
70% van de actieve bevolking aan het werk, investeringen in onderzoek naar 3% van het BBP, een economische groei van 3% : dat waren de grote doelstellingen van de strategie van Lissabon die in 2000 werd gelanceerd. Met tien jaar om ze te halen.
Deze termijn komt binnenkort tot een einde en de Europese uitdaging zal uitlopen op een mislukking. Er is geen spoor meer van de kenniseconomie die in 2010 de “meest dynamische en sterkst concurrerende ter wereld” zou moeten zijn. In tien jaar is de werkgelegenheid iets minder dan 4 procentpunten gestegen om te blijven steken bij een gemiddelde van 66%. De investeringen in onderzoek en ontwikkeling zijn iets meer dan de helft dan was voorzien en blijven nog altijd ver achter bij die van de belangrijkste concurrenten in de wereld. De economische groei is door de crisis gedaald tot een gemiddelde van 0,8%. Met rampzalige gevolgen voor het werkloosheidscijfer, dat immers was afgenomen – van 12 tot 7% sinds 2000- maar dat door de recessie opnieuw wordt opgedreven tot rond de 10%.
Onze manier van vooruitgang staat nu in het teken van realisme
Wat te doen ? Het is niet nodig om onszelf te straffen. Het tijdperk van het optimisme dat zich aan het begin van deze eeuw voedde met onvergelijkbare successen, zoals de invoering van de gezamenlijke Europese markt en de euro, is duidelijk ten einde. Onze manier van vooruitgang staat vandaag de dag in het teken van realisme. De wereld is veranderd, de mondialisering wint terrein. Erger nog, tot ieders verbazing is het China dat er met de hoofdprijs, waar Europa naar lonkte, vandoor gaat. Maar Europa geeft zich vooralsnog niet gewonnen.
De nieuwe afgod draagt geen naam, ook niet die van de Portugese hoofdstad. Dit keer is het een getal: 2020. Een getal waarvan men hoopt dat het misschien kan rivaliseren met ”1992”, de kreet van de binnenlandse Europese markt.
Na de mislukking van het project van het eerste decennium, wordt er nu geprobeerd een tweede te ontwikkelen. Het overleg tussen de zevenentwintig lidstaten is in november begonnen en zal half januari [met een top op 11 januari] aflopen. Daarna wordt er op 11 februari in Brussel een eerste informele top gehouden tussen de Europese leiders die zich zullen buigen over een serie nog niet uitgewerkte voorstellen van de Commissie. Dan zal de top in maart een concreet programma vaststellen, dat wordt voorgelegd aan de ministers van Financiën. Het is dus aan de Europese Raad van juni om hieraan zijn uiteindelijke goedkeuring te verlenen.
Het gevaar bestaat om in dezelfde fout te vervallen
De plannen zullen niet revolutionair zijn. Eerder een inhaalslag en een nieuwe planning om de doelen te bereiken, door binnen de EU te zoeken naar "nieuwe bronnen van groei waaruit de tijdens de crisis verloren arbeidsplaatsen kunnen worden gecreëerd" en buiten de EU naar manieren om voordeel te halen uit de mondialisering en de onderlinge afhankelijkheid tussen staten. Dit alles in duidelijk moeilijkere omstandigheden dan in 2000, want de begrotingsbedragen zijn nu kleiner terwijl de maatschappelijke problemen verergeren en de Europese bevolking tegelijkertijd toeneemt.
In dit perspectief zullen er volgens een eerste document van de EU drie prioriteiten worden gesteld. Ten eerste: kennis, dat wil zeggen opleiding, onderzoek en de digitale economie om een groei te stimuleren van vernieuwingen die een hoge toegevoegde waarde hebben. Ten tweede: flexicurity, een flexibele handelsgeest en levenslange scholing om de creativiteit en het sociale evenwicht te stimuleren. En ten derde een sterkere economie, die milieuvriendelijker is en beter geïntegreerd om de productiviteit en de doelmatigheid op elk gebied te verbeteren, van energie tot transport. Daarbij komt nog een kwalitatieve verbetering van de publieke uitgaven.
Als Lissabon mislukt is, komt dat door het gebrek aan een methode: de doelstellingen waren wel goed maar niet bindend, ze werden overgelaten aan de goede wil van regeringen. Zullen we bij de nieuwe strategie "EU 2020" niet in dezelfde fout vervallen?
Er zijn veel mensen die niet in het project geloven. Op dit moment is het nationalisme in Europa te sterk. Op deze manier zal deze oefening opnieuw veel ophef veroorzaken om niets, of bijna niets.
OPINIE
Onrealistische plannen
“Een president van de EU zonder echte macht”, zo luidt de conclusie van de Poolse krant de Dziennik Gazeta Prawna naar aanleiding van de ambitieuze hervormingsplannen die de EU-president Herman Van Rompuy op 11 februari zal presenteren bij de EU-top. Het gaat om ingrijpende veranderingen in het onderwijs, het inperken van werkgaranties en het promoten van milieuvriendelijke technologieën. Mocht “Europa 2020” mislukken, dan zou dit het eind betekenen van het Europese maatschappelijke model, meent Herman Van Rompuy. Hoe kunnen we dit voorkomen? Ten eerste door een gemeenschappelijk economisch beleid te voeren en ten tweede door de lidstaten verantwoordelijk te stellen voor hun slagen en falen wat betreft de toepassing van het programma. “Door de crisis zijn de EU-leiders gaan realiseren dat ze in hetzelfde schuitje zitten, dus als Griekenland bijvoorbeeld kopje onder gaat, dan zou de hele eurozone wel eens ten onder kunnen gaan”, aldus Ann Mettler, directeur van de Lissabon Raad.
De lidstaten zijn echter sceptisch. “Niemand zal het accepteren dat ze boetes opgelegd zouden kunnen krijgen als ze Van Rompuy’s programma niet ten uitvoer brengen” zegt Mikołaj Dowgielewicz, minister Europese Zaken. Hij gelooft evenmin in de oprichting van een economische EU-regering. “De bevoegdheden van de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank zijn duidelijk, elke verandering hierin is onrealistisch”, aldus Dowgielewicz. Ook in de andere lidstaten bestaan dergelijke bezwaren tegen het plan van Van Rompuy, waardoor het tot mislukken gedoemd lijkt. “Hiermee zal het eerste bewijs geleverd worden dat de EU-leiders niet echt op hun president rekenen”, concludeert het Poolse dagblad.
