Jardim brengt Madeira naar de afgrond

Het Portugese vakantie-eiland Madeira telt slechts 250.000 inwoners, maar heeft niettemin een gigantische schuld van 6 miljard euro, een erfenis van de langdurige en excentrieke heerschappij van president Alberto João Jardim.

Gepubliceerd op 16 april 2012 om 14:53

**De West-Atlantische kust van Madeira wordt vaak door stormen geteisterd. Daar ligt, verstopt tussen hoog oprijzende rotsen, de haven Marina do Lugar de Baixo, die 50 miljoen euro heeft gekost. Het moest een eldorado voor superluxe jachten worden.

Sinds de aanleg in 2005 heeft de havenmuur het echter al driemaal begeven door de enorme golven die ertegenaan beukten. Daarom hebben zelfs de meest avontuurlijke jachtbezitters zich niet vaak laten verleiden om de haven aan te doen, al varen er regelmatig miljardairs in drijvende paleizen voorbij.

Tegenwoordig ligt de jachthaven er verlaten bij. De weg waar een Roman Abramovitsj langs de kust had kunnen wandelen, is met een ketting geblokkeerd en in het witte clubhuis is geen mens te bekennen.**

Stenen vallen naar beneden vlakbij een restaurantcomplex

**Net zo spectaculair als de golfbrekers bij de kust van Lugar de Baixo zijn echter de golven van EU-geld die Madeira, een Portugees eiland dat vooral bekend staat om zijn zoete wijn en winterzon, hebben overspoeld.

Nieuwsbrief in het Nederlands

De jachthaven werd hoofdzakelijk gefinancierd door de semi-onafhankelijke lokale regering van Madeira. Er kwam echter ook 3,5 miljoen euro uit Brussel, dat evenals andere financiers geen acht sloeg op waarschuwingen dat een kuststrook die populair is bij doorgewinterde surfers, wel eens minder ideaal voor jachten zou kunnen zijn.

Ook zagen de ontwikkelaars over het hoofd dat er wel eens stenen van de rotsen naar beneden zouden kunnen vallen bij Frente Mar Madalena, dat vlakbij de haven ligt en waar zich nu een promenade en restaurantcomplex bevinden, met een roestende plaat waarop de EU-subsidie van 1,2 miljoen euro vermeld staat. Maar twee jaar geleden sloeg een kei een gat in het dak van het restaurant, dat sindsdien eveneens leeg en verlaten is.

Het zijn echter de onstuitbare, door de overheid gesteunde ontwikkelaars die een echt groot gat hebben geslagen, en wel in de financiën van het eiland, dat zichzelf getransformeerd heeft tot een soortgelijk vakantieoord als de noordelijker gelegen Canarische Eilanden.**

Madeira is een soort Griekenland in de Atlantische Oceaan

**Madeira zwemt nu in de schulden, zo diep als de Atlantische wateren die het omringen. Ondanks dat de bevolking slechts 250.000 zielen telt, heeft de lokale overheid een schuld van ongeveer 6 miljard euro. Dat is per hoofd van de bevolking bijna tweemaal zoveel als in Portugal op het Europese vasteland.

De financiële crisis, die pas afgelopen najaar aan het licht kwam, is uiterst pijnlijk voor de leiders in Lissabon, die eerder al gedwongen waren om met Brussel en IMF over een financiële injectie van 78 miljard euro voor henzelf te onderhandelen.

Madeira is een soort van Griekenland in de Atlantische Oceaan”, zegt Gil Cana, een raadslid van de oppositionele Nieuwe Democratische Partij. Cana drinkt koffie op een plein in Funchal, de gemoedelijke hoofdstad van Madeira. Hij oogt even ontspannen als de oudere Britse en Duitse toeristen die voorbijlopen en die genieten van de rust op het eiland, dat de reputatie heeft van herrieschoppers verschoond te zijn.

Toch heeft hij in zijn zak een bus met pepperspray en wanneer hij ’s avonds naar buiten gaat, draagt hij een Browning 0.25-pistool bij zich. Hij heeft daarvoor een vergunning om zichzelf te beschermen. In de kleine gemeenschap van Madeira kan het consequenties hebben wanneer je je politieke standpunten luid en duidelijk verkondigt. Cana is tweemaal in elkaar geslagen, zijn eigen bar is in brand gestoken en de auto’s van zijn gezin zijn vernield.**

2 miljard aan EU-subsidies over 25 jaar

**Hij wijst met de beschuldigende vinger naar de aanhangers van president [van de regionale overheid] Alberto João Jardim, 69 jaar, die hier sinds 1978 aan de macht is. Daarmee is hij een van Europa's langst zittende gekozen leiders. Een hardnekkig overblijfsel uit het tijdperk van Portugals dictator Salazar, waarvoor hij ooit propagandamateriaal schreef. Zijn populariteit is - bijna letterlijk - gecementeerd in de miljarden die hij besteed heeft aan de ontwikkeling van het eiland. Voor het einde van de dictatuur in Portugal in 1974 was Madeira een armoedig achtergebleven gebied.

Tegenwoordig heeft Madeira een 190 kilometer lang wegen- en tunnelnetwerk waarmee voorheen geïsoleerde bergdorpen met elkaar worden verbonden. Vroeger moest je om de steile vulkanische hellingen heen rijden. Nu hoeft dat niet meer en is de reistijd teruggebracht van vier tot één uur.

Veel van het geld was echter afkomstig uit de 2 miljard euro aan EU-subsidies die het eiland de afgelopen 25 jaar heeft ontvangen. Toen die bron tien jaar geleden begon op te drogen, ging Jardim op de markt lenen, via door de overheid gesteunde ontwikkelingsfirma’s. Op die manier konden de bouwactiviteiten worden voortgezet, waardoor vandaag de dag zelfs kleine dorpen pronken met overdreven weelderige openbare gebouwen, zwembaden en voetbalvelden. De Jornal, de krant die in handen is van de regering, bericht plichtsgetrouw dat de president per jaar 450 lintjes doorknipt bij openingsceremonieën. Hij gebruikt ze voor politieke bijeenkomsten waar hij zijn vijanden in lange toespraken zwartmaakt.**

Een voorbeeld van hoe EU-fondsen niet moeten worden besteed

*Hij heeft me er onder andere van beschuldigd een communist, een marxist en een lid van Opus Dei te zijn*”, zucht Michael Blandy, voorzitter van de Blandy Group, onderdeel van een machtige groep Engelse ondernemers die tweehonderd jaar geleden op het eiland neerstreken. Destijds vormde Madeira een tussenstop voor zowel de Oude als de Nieuwe Wereld vanwege zijn ligging op de passaatroute.

Tegenwoordig maakt Blandy niet alleen Madeirawijn, maar is hij ook eigenaar van de belangrijkste onafhankelijke krant op het eiland. “President Jardim is op zich een verstandig man. Hij heeft vroeger veel goed ontwikkelingswerk verricht”, stelt Blandy. Hij klaagt erover dat de Jornal - die jaarlijks 3 miljoen euro overheidsgeld ontvangt - een oneerlijke concurrent vormt.

Rond 2000, toen de geldstroom uit Brussel afnam, begon een meer creatieve boekhouding in zwang te raken. Jardim richtte bedrijven op die hem geld leenden zodat hij nog meer wegen en golfbanen kon aanleggen. Het is volledig uit de hand gelopen”. Een woordvoerder van de Europese Commissie benadrukt dat de “EU veel goede projecten op Madeira heeft medegefinancierd”. De Duitse bondskanselier Angela Merkel noemde het eiland onlangs echter als voorbeeld van hoe de regionale ontwikkelingsfondsen van de EU niet moeten worden besteed. Strijdbaar als altijd beantwoordde Jardim de kritiek op zijn financieel beleid door Merkel het predicaat “onwetend” toe te voegen.

Dergelijke populistische retoriek doet het goed bij de bewoners van Madeira, die hem vorig jaar oktober opnieuw voor vier jaar tot hun president kozen. Ditmaal was het echter met slechts 48 procent van de stemmen, zijn slechtste resultaat in 33 jaar.**

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp