Kies een taal
Op een zeker ogenblik wilde Max Schrems het graag precies weten. Hij verzocht Facebook om informatie over alle gegevens die het bedrijf over hem had opgeslagen. Het antwoord, dat hij van het netwerk kreeg, was erger dan hij had verwacht: alle gegevens, die hij meende te hebben gewist, waren er nog steeds.
Status-updates, vriendschapsverzoeken en privé-berichten. Facebook had alle persoonlijke informatie van de Oostenrijker bewaard – tegen zijn wil in en in strijd met de regels van het Europese privacyrecht, die de onbeperkte opslag van gebruikersgegevens verbieden.
Het begon als een grap
Dat is inmiddels een jaar geleden, en eigenlijk had de 24-jarige student alleen maar zijn recht willen uitoefenen. Iedere Europeaan mag informatie eisen over zijn of haar persoonlijke gegevens, zo wist hij. Dat hij daarmee de grootste privacyzaak in de bedrijfsgeschiedenis van Facebook zou ontketenen, dat wist hij destijds niet.
En ook niet, dat hij niet alleen een enorm conflict zou krijgen met Facebook, maar ook met een Europese uitvoeringsinstantie. Want momenteel is het de Ierse gegevensbeschermingsautoriteit die iedere verdere actie tegen Facebook blokkeert.
1.222 pagina’s over één Facebook-gebruiker
Aanvankelijk begon het voor Schrems als een grap. Maar Facebook bleek zes weken en 23 e-mails nodig te hebben om de Oostenrijker zijn gegevens te sturen. Het waren om precies te zijn 1.222 pdf-pagina's – louter over Max Schrems, één van de 854 miljoen Facebook-gebruikers.
Schrems wilde het eerst niet geloven. Vervolgens zag hij het als een juridische uitdaging, waarbij hij deze gegevens als bewijs wilde gebruiken.
Tweeëntwintig maal aangifte
Facebook heeft de Oostenrijkse student destijds vermoedelijk onderschat. Hij deed onmiddellijk tweeëntwintig maal aangifte: wegens gewiste gegevens die nog steeds intact bleken te zijn, wegens misleidende voorwaarden, en wegens de automatische gezichtsherkenning.
Beschermers van persoonsgegevens hadden al langer kritiek op het 'privacybeleid' van het sociale netwerk. Maar Schrems was de eerste, die zijn klacht 'op het juiste bordje' heeft gedeponeerd – dat van de Ierse gegevensbeschermingsautoriteit.
Ierland is de Europese vestigingsplaats van Facebook, waar het EU-recht van toepassing is. Na de aangifte door Schrems gaf de autoriteit direct opdracht tot twee onderzoeken bij de Ierse Facebook-dochter.
David en Goliath
Binnen de kortste keren werd de Oostenrijker de Europese privacybeschermingsheld. CNN, Al Jazeera en The New York Times – allen hebben zij de welbespraakte Schrems geïnterviewd.
De media vierden hem als de David, die de Goliath Facebook met zijn slinger bestookt. Hij toont zich iedere keer weer zeer bereidwillig als de wereldpers bij hem aanklopt.
Met weinig inspanningen heeft hij veel aandacht voor zijn zaak weten te genereren, zonder advocaat en naast zijn studie. Als hij niet in de bibliotheek zit om staatsrecht te leren, geeft hij interviews, vult hij zijn blog 'Europa tegen Facebook' aan, of correspondeert hij met de Ierse privacy-autoriteit.
Dat alles kost hem 9,90 euro per maand – de kosten van de server van zijn homepage. Het internetconcern verliest daarentegen miljoenen, als het in Europa niet langer naar believen gegevens mag verzamelen.
'Europe versus Facebook’
Daar is onderneming, die kort voor de beursgang staat, nerveus door geworden. Schrems kreeg bezoek in Wenen: Facebook-oprichter Mark Zuckerberg stuurde zijn Europese hoofd-lobbyïst Richard Allan en een medewerkster van het Global Policy Team.
Daarnaast richtte de onderneming een team op voor de beantwoording van gegevensverzoeken. Want Schrems is allang niet meer de enige. 44 duizend mensen hebben gehoor gegeven aan de oproep van 'Europe versus Facebook'.
Maar Facebook werd voorzichtiger en stuurde steeds minder gegevens. En de geërgerde gebruikers tekenden bezwaar aan.
Het lijkt erop dat iedereen nu de kant van de student kiest. Iedereen, behalve de Ierse gegevensbeschermingsautoriteit. Die weigert formeel te besluiten of de praktijken van het concern legaal zijn of niet.
De Ieren willen Facebook op hun eiland houden
Na de onderzoeken heeft zij slechts behoedzaam geformuleerde aanbevelingen gedaan. En zelfs daar heeft Facebook zich niet aan gehouden.
De Ieren willen het sociale netwerk en andere concerns, zoals Google of IBM, niet van het eiland verdrijven, vermoedt Schrems. Vooral niet in een tijd, waarin het land zo dringend arbeidsplaatsen en geld nodig heeft. Sinds eind 2010 wordt Ierland op de been gehouden door kredieten van de overige eurolanden.
Zonder formeel besluit van de Ierse gegevensbeschermingsautoriteit kan Schrems echter geen verdere juridische stappen nemen. Daarom heeft hij nu een 'verzoek om een uitspraak' ingediend; het Ierse recht stelt hem daartoe in staat, zegt hij.
Maar de Ierse privacybeschermers zijn een andere mening toegedaan: die willen tot het einde van de maand afwachten of Facebook de aanbevelingen alsnog zal opvolgen, zo lieten ze hem weten.
Het concern zal niet worden gestraft voor de tijd die het inmiddels heeft laten verstrijken.
