Kies een taal
Vijf op stapel staande verkiezingen zullen ons land drastisch veranderen. In de eerste plaats de beide deelstaatverkiezingen in het noorden en westen van onze republiek [in Sleeswijk-Holstein en Noordrijn-Westfalen]: die zullen beslissen of de meest geliefde Duitse en sterkste Europese politicus haar macht zal kunnen behouden.
Van minstens zo groot belang voor Duitsland zijn de verkiezingen van aanstaande zondag in Griekenland. Er is veel politieke energie en nog meer geld in dat land gestoken, met de bedoeling dat Griekenland zichzelf uit het moeras zou trekken. Maar als de Grieken nu een parlement kiezen, dat zich in meerderheid tegen het bezuinigingsbeleid en tegen de sanering van de overheidsfinanciën keert, kan de hele Europese aanpak van het Griekse probleem faliekant mislukken. In economische zin zou dat nu misschien niet eens zo'n enorme ramp meer zijn, maar de steun voor nóg meer reddingsoperaties ten bate van andere Europese landen zou er aanzienlijk door afnemen.
Europabeleid staat ook in Frankrijk op het spel
Het Europabeleid van Merkel staat overigens niet alleen in Griekenland op het spel, maar ook in Frankrijk. Nicolas Sarkozy heeft in de campagne voor de presidentsverkiezingen al behoorlijk veel afstand genomen van wat hij in de hoogtijdagen van de Frans-Duitse samenwerking (van nog maar een paar maanden geleden) met de bondskanselier heeft afgesproken. Maar bij hem kun je er in ieder geval nog op hopen dat het daarbij vooral om retoriek gaat.
Bij zijn kansrijke tegenstander bij de Franse presidentsverkiezingen, François Hollande, is dat minder waarschijnlijk, alleen al omdat die in zijn kritiek op het Duitse bezuinigingsbeleid veel verder is gegaan. Zelfs als hij slechts de helft voor elkaar krijgt van wat hij aan kostbare beloften heeft gedaan, zal hij voor nogal wat onrust binnen de labiele Europese gelederen zorgen. En die onrust is precies datgene waarop sommige beleggers alleen nog maar wachten.
De vijfde verkiezingsstrijd die grote invloed zal uitoefenen op het Duitse en Europese beleid vindt eveneens plaats in het zogenaamde buitenland, om precies te zijn in Nederland. Het coalitiekabinet van christendemocraten en liberalen aldaar werd door de PVV van de rechts-populististische Geert Wilders gedoogd en is nu onder druk van de bezuinigingen gevallen. Als ook daar na de zomervakantie nieuwe verkiezingen worden gehouden, gaat het vooral om het politieke lot van premier Mark Rutte, de man die zich op het terrein van het Europees beleid als een van de beste en meest betrouwbare bondgenoten van de Duitse bondskanselier heeft bewezen.
Wind in de zeilen door Wilders
Er staat echter nog meer op het spel. Geert Wilders heeft zijn haatpolitiek aanvankelijk vooral op de moslims gericht, maar inmiddels schakelt hij steeds vaker over op een anti-Europese lijn. Als hij voor deze koersverandering wordt beloond, kan dat de Europa-vijandige populisten overal op het continent de wind in de zeilen geven. Te meer omdat – om weer even naar Frankrijk terug te keren – Marine Le Pen van het Front National er op uit lijkt te zijn de partij van Sarkozy te willen splijten in geval van een nederlaag van de huidige president en de rechtervleugel ervan in te lijven. Daardoor zou de anti-Europese houding diep kunnen doordringen in het politieke midden.
Of de verkiezingen in Frankrijk en Nederland uiteindelijk ook in Duitsland tot de oprichting van een nieuwe rechtse partij zullen leiden, is nog de vraag. Tot dusver is het in ons land goed gelukt pogingen daartoe in de kiem te smoren. Maar of dat zo zal blijven na eventuele successen van rechts in de buurlanden valt te betwijfelen.
Eén ding staat in ieder geval nu al vast: als er in de Europese Unie, en met name bij onze directe buren, verkiezingen plaatsvinden, is dat tegenwoordig minstens net zo belangrijk als verkiezingen in een Duitse deelstaat – ook al is het de grootste. Met het oog op deze enorme grensoverschrijdende effecten zou je je in theorie kunnen afvragen, waarom de Duitse kiezers in Nederland en Frankrijk niet een beetje mogen 'meestemmen', misschien met een vijfde van het totaal ofzo. En omgekeerd moeten de Fransen en de Nederlanders dan natuurlijk bij ons kunnen meedoen.
Volledig absurd, maar ook heel opwindend
Daarnaast valt nog een merkwaardigheid op: Angela Merkel is de sterke vrouw van Europa, maar zou door de Europeanen vermoedelijk niet tot president van de Europese Unie worden gekozen. Bij rechtstreekse verkiezingen in Duitsland zou ze waarschijnlijk de meerderheid behalen, maar door de in Duitsland aanwezige noodzaak om coalitieregeringen te vormen, zou ze, ondanks dat ze geliefd is, toch haar macht kunnen verliezen. Met andere woorden: Merkel is de leidende figuur in een Europa dat haar niet kan wegstemmen, en zal door de Duitsers, die haar eigenlijk helemaal niet kwijt willen, wellicht per ongeluk uit het kanseliersambt worden gestoten.
Dit alles is vanuit het gezichtspunt van een democratische legitimatie – voorzichtig gezegd – tamelijk merkwaardig, hoewel je zou ook zou kunnen zeggen: volledig absurd. Maar het is wel heel opwindend.
