Voor het stijgende aantal mensen dat de Duitsers beticht van zelfgenoegzaamheid inzake de crisis in de eurozone, zal de nederlaag van Bayern München in de finale van de Champions League tegen het Russische protectoraat Chelsea FC een zekere mate van leedvermaak hebben opgeleverd.
Aan het begin van die wedstrijd in de Allianz Arena van München werd een enorm spandoek ontvouwd met de tekst 'Onze stad, ons stadion, onze cup'. De Süddeutsche Zeitung had vóór de wedstrijd de voorspellingen gepubliceerd van maar liefst 56 'deskundigen'. Tot grote vreugde van het Beierse dagblad hadden ze alle 56 verklaard dat de overwinning van Bayern vrijwel zeker was.
Merkel in het verdomhoekje gezet
Ik beken dat ik het na afloop niet kon laten in te loggen op de website van de Süddeutsche om het verslag te lezen uit de ballroom van het Münchense hotel Postpalast, waar 800 gasten waren uitgenodigd om de onvermijdelijke overwinning van Bayern te vieren: “In de feestelijk versierde ruimte hangt een verschrikkelijke sfeer … Overal verbijsterde gezichten.” Nou ja, het is maar een spelletje. Dat geldt echter niet voor de strijd om de euro overeind te houden. Daarin wordt Duitsland ervan beschuldigd tegen de rest van de eurolidstaten te spelen, terwijl het land zou moeten beseffen dat iedereen in hetzelfde team zit.
Op de topconferentie van de G8 in Washington werd de Duitse bondskanselier Angela Merkel feitelijk in het verdomhoekje gezet, terwijl alle andere leiders, te beginnen met president Obama, haar om beurten duidelijk maakten dat ze moest instemmen met de invoering van zogenoemde euro-obligaties ('Eurobonds'). Dat zou er op neer komen dat de Duitse belastingbetaler zich garant stelt voor de enorme schuldenlast van de eurozone.
Even afgezien van het feit dat de Duitse regering van het Duitse constitutionele hof te horen heeft gekregen dat het nooit zoiets zou mogen doen, zou het in ieder geval volkomen onaanvaardbaar zijn voor de Duitsers zelf – net als voor alle soevereine volken die zich in een vergelijkbare positie zouden bevinden. Hoe dan ook is Merkel al veel verder gegaan dan waartoe haar electoraat bereid zou zijn geweest.
Ironische verwikkelingen rond de huidige diplomatieke donderpreken
De Duitsers worden steeds bozer over het idee dat zij hun pensioenen op het spel moeten zetten en geen druk mogen uitoefenen op hun kwistzieke buurlanden om 'zich verantwoordelijk te gedragen'. Het zou nauwelijks een verrassing zijn als de binnenlandse druk zou toenemen om de euro te verlaten en terug te keren naar de nationale munt.
Het politieke establishment in Berlijn zou nooit akkoord gaan met zo'n plotselinge ommezwaai, ook al zou het waarschijnlijk de beste oplossing zijn voor Duitsland en de rest van Europa: de euroschulden van landen als Spanje, Portugal en Italië zouden worden gedevalueerd, waardoor een regelrecht staatsbankroet minder waarschijnlijk zou worden. Intussen zou Duitsland – ook met een veel sterkere munt – nog steeds een enorm succesvolle exporteur zijn. Dat was het land ook al vóórdat de euro werd ingevoerd, tegen de scherpe waarschuwingen van de Bundesbank in, wiens economen altijd al hebben begrepen dat een unie zonder federale Europese regering gedoemd was ten onder te gaan.
Het is niet de minste van de ironische verwikkelingen rond de huidige diplomatieke donderpreken tegen Berlijn dat de enige andere oplossing dan een uiteenvallen van de euro zou zijn dat Duitsland een leidende rol in Europa op zich zou nemen. Dat zou in de Zuid-Europese landen zelfs nóg meer anti-Duitse gevoelens losmaken. Het was immers Duitslands pijnlijke besef van zijn eigen historische reputatie als de aspirant-overheerser van Europa dat het land deed instemmen met het afschaffen van de machtige Duitse mark.
Het is natuurlijk waar dat de Duitse exporteurs veel baat hebben gehad bij de handel in een gezamenlijke munt met de economisch minder geavanceerde buurlanden. Het conventionele economische argument is dat de enorme overschotten die op deze manier werden opgebouwd wel ergens heen móesten gaan. Dat 'ergens' bestond uit grote leningen aan overheden en particuliere debiteuren in de rest van de eurozone. Het is dus in het belang van Duitsland zelf, aldus deze theorie, om al het mogelijke te doen om deze economieën te redden. Anders zal het land sowieso miljarden euro's verlies lijden doordat het zijn geld niet terugkrijgt.
Berlijn niet aansprakelijk voor Spaanse vastgoedmanie
Dit slaat alleen ergens op als je het puur boekhoudkundig bekijkt. Maar net zoals het belachelijk was om Beijing de schuld te geven voor de manier waarop Amerikaanse banken de enorme dollaroverschotten van China opnieuw in omloop brachten met hun hoogst-speculatieve woningbouwprojecten in Florida en Californië, zo lijkt het ook vreemd om te geloven dat Berlijn moreel aansprakelijk is voor de Spaanse vastgoedmanie. En het is ook dom om te denken dat als de Duitsers het grootste deel van die verliezen via hun eigen belastingbetalers zouden 'socialiseren,' dit er niet toe zou leiden dat de ergste bankpraktijken zouden blijven voortbestaan. Pas nu geven de Spaanse banken toe dat hun kredietboeken door en door verrot zijn, lang nadat de Amerikanen dat al hadden gedaan.
Een van onze eigen politici, die meende dat dit land gek was geworden door zich niet bij de euro aan te sluiten – Nick Clegg –, heeft de Duitsers gisteren opgeroepen in te stemmen met euro-obligaties en op die manier garant te staan voor de schulden van het continent – inclusief die van het corrupte Griekenland. Hij heeft tegen een interviewer van Der Spiegel gezegd dat een dergelijke gang van zaken "onvermijdelijk" was, hoezeer de Duitse belastingbetalers “ook zouden aarzelen deze ideeën te omarmen en … de schatkistbewaarder van de Europese Unie te worden”. Waarop de interviewer antwoordde: “Veel geluk met het uitleggen van dit standpunt aan een Duits publiek.”
Inderdaad. En is het niet zo dat de schatkistbewaarder bepaalt wat er gedaan wordt? Is dit wat Europa werkelijk wil? Duitsland in ieder geval niet – en terecht.
Bezien vanuit Duitsland
Merkel komt steeds meer alleen te staan
De Süddeutsche Zeitung verwacht dat Angela Merkel tijdens de informele top van de leiders van de eurzone op 23 mei meer dan ooit alleen staat:
Met haar bezuinigingsbeleid en oplossingen om de schulden aan te pakken, jaagt ze steeds meer lidstaten tegen zich in het harnas. Voor de top in Brussel bestaat er geen enkele twijfel dat er meer initiatief van Duitsland wordt verwacht. […] De nieuwe Franse president François Hollande zal proberen afstand te nemen van het bezuinigingsbeleid. Net voor het begin van de buitengewone top lijkt het dat Merkel alleen staat, alleen tegen de rest van de wereld. Aan de ene kant staat de koppige spaarder, aan de andere kant staan de voorstanders van beleid gericht op groei. Schijn bedriegt. Ondanks de prachtige [Duitse, red.] belastingopbrengsten nemen de schulden toe. […] Duitsland is het land met de hoogste schulden van de hele euroclub.