Kies een taal
Net als andere politici en gemeenteambtenaren, bevestigt de sociaal-democratische burgemeester van Kopenhagen, Frank Jensen, dat uitkeringsfraude, die steeds gangbaarder lijkt te worden, de gemeenten jaarlijks miljoenen euro’s kosten. De inwoners van Kopenhagen hebben dus straks de mogelijkheid een beschuldigende vinger uit te steken naar fraudeurs via een door de gemeente opgezette website. Ze kunnen daar hun buren aangeven die een uitkering schijnen te krijgen en tegelijkertijd zwart werken. Of de buurvrouw in hun flat die nog altijd alleenstaande oudertoeslag ontvangt, terwijl ze niet meer alleen woont. “Ik weet heel goed dat het een vorm is van je neus in andermans privézaken steken. Verklikken moet weliswaar niet het belangrijkste element van dit initiatief zijn,maar toch moeten we de waakzaamheid ten opzichte van deze sociale plaag opvoeren. De jaarlijkse kosten ervan liggen immers erg hoog en het is onze plicht ten opzichte van eerlijke burgers paal en perk te stellen aan het gedrag van degenen die denken dat ze met oplichterij alles kunnen krijgen. Bovendien worden het er steeds meer,” aldus Frank Jensen.
In Denemarken doen de verklikdiensten dus hun intrede in de gemeentelijke overheid. Bij steeds meer gemeenten is een groot deel van hun begroting gereserveerd voor de strijd tegen uitkeringsfraude. Maar de rekensom is snel gemaakt: er is gegarandeerd een flink rendement op deze investering. Kopenhagen hoopt dat de acht speciale controleurs goed zijn voor een besparing van 18 miljoen kronen (2,4 miljoen euro). In Horsens, Furesø en Gribskov zijn zelfs nieuwe controleurs aangenomen. Gribskov gaat zo ver burgers te vragen een foto van de fraudeur toe te voegen – of naar diens profiel op Facebook te verwijzen. “Er kan ons worden verweten de grenzen van wat ethisch verantwoord is te hebben bereikt, maar iedereen kan Facebook sowieso bekijken,” zegt Anette Larsen, die de supervisie heeft over de controleurs van Gribskov, ter verdediging. Ook zij benadrukt echter de noodzaak om de anonieme brieven met betrekking tot sociale fraude met de grootste voorzichtigheid te behandelen.
Het komt niet zelden voor dat voormalige slachtoffers van deze aangiften op hun beurt verklikkers worden. De hoofdspelers van de campagne blijven dus de gemeenteambtenaren die zo leren om uitkeringsfraude op te sporen en om signalen en flarden van informatie die naar de waarheid kunnen leiden op te vangen. Zoals bijvoorbeeld de vader die zijn kinderen blijft opzoeken in een plaatselijke speeltuin in Noord-Seeland, terwijl hij verondersteld wordt te zijn verhuisd naar Jutland. In dit duidelijke geval bestaat er alle grond om het een en ander te controleren want de man is misschien alleen op papier verhuisd. “Verklikken zal niet de spil van onze werkwijze worden. Dat ligt in het geheel niet in onze bedoeling. Maar we moeten wel erkennen dat we er nooit in zullen slagen om bepaalde dossiers helder te krijgen zonder hulp van de bevolking,” legt Janne Nielsen uit, hoofd van de controleurs in de gemeente Frederikssund. Maar als burgers worden aangespoord melding te maken van elk geval van uitkeringsfraude waar ze tegenaan lopen, dan betekent dit dat de rechtsstaat wel eens in gevaar zou kunnen komen.
