Kies een taal
De hevigheid van de schuldencrisis en de instabiliteit die de eurozone in de afgelopen maanden in zijn greep hield, hebben er voor gezorgd dat de aandacht nu bij Spanje en Italië ligt. Na de hulp die Griekenland, Portugal en Ierland hulp ontvingen, is de vraag die zich iedereen nu stelt tot waar of tot wanneer de regeringen van Mariano Rajoy en Mario Monti de druk kunnen weerstaan en wat er zou gebeuren wanneer er uiteindelijk toch een volledige interventie in Spanje en/of Italië nodig blijkt.
De urgentie en de moeilijkheid om Spanje en Italië te redden hebben er aan bijgedragen dat het belang van Duitsland wordt benadrukt en dat Angela Merkel opnieuw de aangewezen persoon is om een eind te maken aan de chaos in Europa.
Economische basisbegrippen
Net zoals de crisis de burgers heeft gedwongen de economische basisbegrippen te begrijpen om te kunnen volgen en beoordelen wat er aan de hand is en welke maatregelen er worden genomen, maakte de overheersende rol van Duitsland in deze crisis het noodzakelijk om in de diepten van de Duitse politiek, economie en publieke opinie te duiken.
En zo leerden we in de Europese crisis aandacht te besteden aan de Duitse regionale verkiezingen, de uitspraken van het Duitse Constitutionele Hof, het proces van parlementaire ratificatie van Europese verdragen, de zwakke en sterke punten van de liberale of Beierse partners in de CDU-regering, de standpunten van de president van de Duitse Centrale Bank en de precieze details over de Euro-obligaties die de sociaaldemocraten uit de oppositie zullen inbrengen als ze in de regering terechtkomen.
Duitsland, zo leerden we, heeft een zeer complex politiek systeem waarin macht breed gedeeld wordt door een groot aantal sterke en onafhankelijke instituten die de bewegingsvrijheid van Angela Merkel stevig inperken.
Ondertussen is in Frankrijk het tegendeel waar. De gigantische machtsconcentratie die er door de grondwet van de Vijfde Republiek aan de president wordt toegekend, in combinatie met de dwangmatige hyperactiviteit van Sarkozy, zorgt ervoor dat al de aandacht uitgaat naar de rol van de president, wat analyseren een stuk eenvoudiger maakt.
Een zeer complex Frankrijk
Maar zoals we al konden zien tijdens de campagne voor de presidentsverkiezingen, borrelde achter de door Sarkozy uitgedeelde orders (terwijl hijzelf altijd aan de hand van Merkel leek te lopen) een zeer complex Frankrijk dat zich het hoofd brak over een aantal existentiële kwesties: twijfels over de nationale identiteit, twijfels over het economische model, twijfels over Europese integratie, en twijfels over de globalisering.
Deze twijfels beperkten het Franse centrumrechts ernstig in zijn bewegingsvrijheid, dat zich daardoor gedwongen zag de grondbeginselen na te praten van de nationalisten en xenofoob rechts, vertegenwoordigd door het Front National van Marine Le Pen.
Daarnaast belemmeren deze twijfels centrumlinks - en hoe! - dat nu wordt gedwongen samen te regeren met een links dat doodsbenauwd is voor globalisering en zich steeds verder vervreemd voelt door de Europese eenwording en wordt gezien als globalisering in schaapskleren, waarvan het enige doel de vernietiging van het kenmerkende Franse interventionisme en de welvaartsstaat zou zijn.
Aangezien er werd gedacht dat politieke eenwording, samen met het grondwetsreferendum van 2005, ten grave was gedragen, is dat onderwerp nu nogal onverwacht weer op het bordje van links Frankrijk terechtgekomen. De positie van waaruit Hollande zich tegenover deze uitdaging gesteld ziet staan, is niet benijdenswaardig.
Van de ene kant stemden bijna twee van de drie kiezers die hem naar het Elysée stuurden, in 2005 tegen de Europese grondwet. Bovendien maakt de moeizame situatie van de Franse overheidsfinanciën die deze week door de Rekenkamer werd bekendgemaakt, het onvermijdelijk dat overleg over de volgende fase van economische en politieke eenwording gepaard gaat met een hele reeks omvangrijke bezuinigingsmaatregelen waartegen veel politieke en sociale weerstand zal bestaan.
Heel wat zwakker dan Duitsland
De Franse publieke opinie koppelt stappen naar Europese integratie aan nieuwe beperkingen van de zelfstandigheid van staten om links beleid te maken, en de politieke unie wordt geïnterpreteerd als het opnieuw aandraaien van de duimschroeven voor zijn sociale model. Het wekt dan ook geen verbazing dat er stevig geageerd zal worden tegen wat niet als een politieke unie wordt gezien maar als een toevoeging van het Duitse economische model en van de Europese bezuinigingsmaatregelen aan de Franse grondwet.
Net zoals in de jaren negentig gebeurde, toen er voorbereidingen werden getroffen voor een economische en monetaire unie, en in de afgelopen tien jaar, toen de discussie over de Europese grondwet plaatsvond, moet links besluiten hoeveel de politieke en economische unie met Duitsland bijdraagt aan het behouden en, uiteindelijk, stimuleren van hun economische en sociale model, of dat het, in het tegenovergestelde geval, het verval versterkt en onomkeerbaar maakt.
Hollandes uitdaging ligt er daarom in Europa efficiënter te maken. Daarvoor is verdere integratie nodig en ook soevereiniteitsoverdracht. Maar in ruil daarvoor zal de diversiteit van de economische en sociale modellen gerespecteerd worden en niet verstikken. Het zal niet gemakkelijk voor hem worden, want Frankrijk is tegenwoordig heel wat zwakker dan Duitsland.
Economie
Frankrijk slaat een andere weg in
Hoewel er over het algemeen de mening heerst dat een goed financieel beleid eerder samengaat met bezuinigingen dan met belastingverhogingen, is François Hollande het daar niet mee eens, schrijft The Irish Times met groot genoegen:
Het eeuwige liedje dat er ‘geen ander alternatief is dan bezuinigingen’ heeft plaats gemaakt voor een welkome algemene overeenstemming dat bezuinigingen alleen de groei de das omdoen en een wat begripvollere aanpak van de landen die door door hun schulden in een benarde toestand verkeren.
De nieuwe regering van Hollande probeert door het ophalen van 7,2 miljard euro het enorme gat in de begroting te vullen. Vooral de hogere inkomens en grote bedrijven moeten meer betalen. Zo wordt:
de belastingdrempel voor vermogensbelasting verlaagd en krijgen personen met een vermogen van meer dan 1,3 miljoen euro een eenmalige heffing, wordt de erfbelasting aangescherpt, worden de belastingen voor banken, oliemaatschappijen en op dividenden verhoogd, moeten werkgevers meer sociale lasten afdragen en wordt de belasting op financiële transacties verdubbeld tot 0,2 procent. In de herfst zal hij [Hollande, red.] met een programma van verstrekkende belastinghervormingen komen. Zo moet er over [de top van, red.] inkomens van meer dan 1 miljoen euro 75 procent belasting worden betaald. Tot groot ongenoegen van de Britse autoriteiten moeten eigenaren van vakantiewoningen bovendien - er zijn alleen al 200.000 Britten met een tweede huis in Frankrijk - extra kosten betalen.
