Kies een taal
Vijf maanden geleden reisden Victor Ponta en Crin Antonescu, destijds partijleider van respectievelijk de sociaaldemocraten (PSD) en de liberaal-democraten (PLD), af naar Brussel [terwijl Roemeense indignado’s de straat op gingen om te protesteren tegen de bezuinigingen] om zich te beklagen over aanvallen op de rechtsstaat. Daarbij klonk de door de USL [coalitie van deze beide partijen, die sinds 7 mei 2012 aan de macht zijn] gevoerde propaganda luid en duidelijk dat “de situatie in Roemenië de aandacht van Europa had getrokken”. Dat was destijds niet meer dan binnenlandse propaganda, die geen gevolgen had op Europees niveau.
Precies hetzelfde gebeurt ook nu weer [de uitvoerende macht in Boekarest heeft in een paar dagen tijd de landsadvocaat het volk, de voorzitter van de senaat, de voorzitter van de Kamer van Volksvertegenwoordigers en tot slot de president van het land de laan uitgestuurd of geschorst. Het besluit daarover moet per referendum op 29 juli nog worden bevestigd]. Intussen gonst het van de geruchten die paniek zaaien. Volgens die geruchten zou Roemenië “op een haar na” zijn stemrecht bij de Europese Raad verliezen of zelfs uit de Europese Unie worden gezet. Maar laten we wel wezen!
Volgens artikel 7 van het Verdrag van Lissabon zou de Commissie eerst moeten vaststellen dat er een risico bestaat dat zaken in een lidstaat uit de hand dreigen te lopen. Dat heeft de Commissie niet gedaan bij Hongarije en Viktor Orbán, evenmin voor het proceduremisbruik dat door Nicolas Sarkozy ten aanzien van de Roma werd begaan, hoewel eurocommissaris voor Justitie Viviane Reding daarover op persoonlijke titel wel een hard oordeel velde. Het gebeurde ook niet toen Silvio Berlusconi een wet in elkaar had geflanst die hem juridische onschendbaarheid bezorgde. Waar was oud-eurocommissaris voor justitie, Franco Frattini, die ons lessen leerde over de bestrijding van corruptie toen eigenlijk? Juist, minister in de regering Berlusconi!
Reacties uit Brussel neigen meer naar realpolitik
Zelfs al zouden de leden van de Commissie Roemenië willen aanpakken, dan hebben ze daarvoor toch eerst een stemming nodig in het Europees Parlement. Het EP heeft net een aanvraag van de EVP [Europese Volkspartij, rechts] afgewezen om de situatie in Boekarest te bespreken - de sociaaldemocraten en liberalen steunen de Roemeense regering. Ook al zou er sprake zijn van een omgekeerd machtsevenwicht, dan nog is er een viervijfde meerderheid nodig in de Raad. Niet om Boekarest sancties op te leggen, maar om eerst aanbevelingen te doen. Pas als die aanbevelingen niet zouden worden opgevolgd zou de Raad met een gekwalificeerde meerderheid van stemmen kunnen besluiten om het stemrecht op te schorten of een andere sanctie op te leggen. Een lange procedure vol voetangels en klemmen.
De politieke reacties zijn inderdaad hard. Maar de duidelijk afgebakende positie van de Duitse regering betekent ook een slag voor de voorzitter van het Europees Parlement, de Duitse sociaaldemocraat Martin Schulz, medestander van de regering in Boekarest. Duitsland zou in de persoon van Trajan Băsescu een belangrijke bondgenoot in de Europese Raad verliezen. Terwijl het “zuidelijke kamp” er met Victor Ponta een medestander bij zou krijgen. In het Europees Parlement lijken de posities omgekeerd vergeleken met de situatie ten aanzien van Hongarije. Na het vele stilzwijgen en de vele compromissen neigen de reacties uit Brussel nu meer naar realpolitik.
Roemeense NGO's vroegen om sancties
Zou het ook om realpolitik gaan in de brief die Roemeense NGO’s stuurden aan de Europese Commissie, waarin ze verzochten om het opstarten van procedures om sancties op te leggen aan Boekarest? Misschien, hoewel het op zijn minst vreemd aandoet om te vragen om sancties voor het eigen land. Ongeacht hun eigen overtuiging hebben de Roemenen alle mogelijke moeite gedaan om toe te treden tot de EU. Het kan toch niet zo zijn dat al deze moeite volkomen teniet wordt gedaan als gevolg van een oorlog op het terrein van binnenlands beleid.
Als het om realpolitik gaat, kunnen we beter leren daarmee te spelen tijdens belangrijke onderhandelingen in Brussel dan dat we naar Brussel afreizen om onze vuile was buiten te hangen.
Vanuit Duitsland bezien
Politieke kleur zegt niets
Het Roemeense volk “heeft het nodig dat zijn leiders zich op EU-niveau aan democratische principes houden”, schrijft de Süddeutsche Zeitung. De krant raadt de politieke partijen in Brussel aan voorzichtig te zijn. Als ze kritiek uiten op Roemenië zou die niet partijpolitiek gekleurd moeten zijn. Zo doen de conservatieven er beter aan zich niet al te solidair te tonen met president Trajan Băsescu en doen de sociaal-democraten er beter aan niet al te toegeeflijk te zijn met Victor Ponta:
Men moet niet denken dat bepaalde politieke partijen in Midden- en Oost-Europa sociaal-democratisch, liberaal of conservatief zijn, enkel en alleen omdat ze zichzelf zo noemen. Westerse schema's zijn hier niet echt van toepassing. Zelfs 20 jaar na de val van het communisme weegt de levensbeschouwelijke oriëntatie minder zwaar dan de hang naar macht. Cliëntelisme, vriendjespolitiek en persoonlijke geldingsdrang zijn vaak meer waard dan principes. Roemenië is daar een goed voorbeeld van.
