Kies een taal
Het Europese beleid is erop gericht om tijd te winnen. Het zal geen maanden maar jaren duren voordat de ideeën om de eenheidsmunt te redden hun vruchten zullen afwerpen. Ondertussen kan echter elk moment de ondergang zich aandienen.
Op de korte termijn gaat het dus alleen maar om overleven: denk aan het voetbalteam dat voor het doel gaat liggen om een stand van 0-0 op het scorebord te verdedigen. Afgelopen week leek het er even op dat de strategie van Europa - met de rug tegen de muur staan - succesvol was. De top van vorige maand had meer diepgang dan de eerdere inhoudsloze bijeenkomsten en de opleving op de Europese financiële markten afgelopen week weerspiegelde het vertrouwen dat er genoeg was gedaan om augustus in rustig vaarwater door te brengen. Totdat de Spaanse regio Valencia aankondigde dat zij financiële steun van Madrid nodig had, wat het startsein betekende voor een grote uitverkoop op de markten die maandag werd voortgezet.
Markten niet onder de indruk
De Spaanse regering bezwoer daarop dat een volledige reddingsoperatie inclusief betrokkenheid van het Internationaal Monetair Fonds beslist niet aan de orde was en stelde vervolgens meteen een verbod in op short-selling van aandelen. De markten waren terecht niet onder de indruk van deze onbeholpen vertoning.
Ondertussen kwam Griekenland dinsdag opnieuw in de schijnwerpers te staan, toen Athene klaarstond om ambtenaren van de trojka (IMF, Europese Centrale Bank en Europese Unie) te verwelkomen. Griekenland is in de greep van een depressie zoals we die kennen uit de jaren dertig van de vorige eeuw en - het land - misschien niet zo verrassend - heeft moeite om zich te houden aan het bezuinigingsprogramma dat het land als onderdeel van de reddingsoperatie opgelegd heeft gekregen. Naar verluidt zal de trojka dreigen Griekenlands financiële reddingslijn door te snijden wanneer de coalitieregering niet instemt met 2 miljard extra bezuinigingen.
Uit deze gebeurtenissen kunnen drie conclusies worden getrokken. De eerste luidt dat Spanje onverbiddelijk en vermoedelijk vrij snel afstevent op een reddingsactie. De gedachte dat het beloofde steunpakket voor de Spaanse banken van 100 miljard euro afdoende zou zijn, was altijd al een hersenschim en dat is nu ook gebleken.
Dit is een land met een instortende economie, een imploderende vastgoedmarkt, banken met kolossale verliezen en tienjarige obligaties tegen een rente van 7,5 procent. De vraag is niet of er een reddingsoperatie zal plaatsvinden, maar hoe omvangrijk die zal zijn. Naar alle waarschijnlijkheid zal er minstens 300 miljard euro mee gemoeid zijn.
Glasheldere Griekse les
De tweede conclusie is dat het valluik zich onder Griekenland opent. Het geduld van Duitsland met Athene is op en het IMF moest maandag geruchten ontkennen dat het voorbereidingen trof om de financiële steun in te trekken. De Griekse regering staat nu voor de keus: ofwel instemmen met een nieuwe reeks bezuinigingsmaatregelen zodat het land zijn rekeningen binnen de eurozone kan betalen maar die contraproductief en politiek giftig zijn, ofwel buiten de monetaire unie devalueren en failliet gaan. Een vrijwillige Griekse exit zou ideaal zijn voor Angela Merkel.
Wat Griekenland en Spanje met elkaar verbindt, is dat de falende aanpak die het economisch kleinste land op een onomkeerbaar punt heeft gebracht, nu wordt uitgeprobeerd op het grotere en strategisch belangrijkere lid van de club.
De les die we van Griekenland kunnen leren is glashelder: als je flink kort op de uitgaven en de belastingen verhoogt wanneer een economie in vrije val is, leidt dat juist tot meer, niet tot minder schulden. Spanje volgt Griekenland in de moeilijk te doorbreken spiraal die begint met zwakke groei en stijgende werkloosheid en eindigt met dure reddingsoperaties die meer kwaad dan goed doen.
In augustus 2011 was Griekenland aan de beurt, in augustus 2012 is het Spanje. Dezelfde problemen. Dezelfde foute antwoorden. Dezelfde crisis. Maar dan groter.
Opinie
Voelt als een déja-vu
"Spanje zaait paniek op de financiële markten", kopt Les Echos. De krant constateert dat het schrikbeeld van nieuwe chaos op de beurzen weleens "werkelijkheid kan gaan worden". Een herhaling van 2011 zou volgens de krant echter vermeden kunnen worden:
Het zou voldoende zijn als het pakket van maatregelen dat is overeengekomen tijdens de Europese top van eind juni en dat unaniem goed is ontvangen, in zijn geheel wordt uitgevoerd. Maar de leiders lijken loom geworden door de zomer. Neem bijvoorbeeld de wijzen uit Karlsruhu die de bekrachtiging van het Europees Stabiliteitsmechanisme tot september hebben uitgesteld. Het resultaat: het vangnet dat Italië en Spanje zou moeten beschermen tegen hoge rentetarieven terwijl zij hun economie weer op gang proberen te krijgen, is niet geïnstalleerd.
"Het moment waarop de Unie nauwelijks nog een keuze zal hebben, nadert met rasse schreden", waarschuwt commentator François Vidal:
Om besmetting van de gehele zone te voorkomen, moet Europa, of het dat nou wil of niet, Madrid en Rome te hulp schieten. Dat zou nu nog op vrijwillige en gematigde basis kunnen plaatsvinden door het ECB-programma van het aankopen van staatsobligaties te hervatten. Dat levert slechts een tijdelijke adempauze op, maar is desalniettemin heel belangrijk.
