Beeld uit de film “Morrer como um Homem”, van regisseur João Pedro Rodrigues.

Portugal - Draaien... en stoppen maar!

De Portugese film blijft niet onopgemerkt tijdens internationale filmfestivals. Ondanks het eerbetoon in het buitenland heeft de Portugese overheid de cultuursubsidies bevroren, het land heeft zelfs geen minister van Cultuur meer. Onafhankelijke filmmakers beleven in eigen land moeilijke tijden.

Gepubliceerd op 25 juli 2012 om 15:10
Rosa Filmes  | Beeld uit de film “Morrer como um Homem”, van regisseur João Pedro Rodrigues.

Wat zou de wereld zijn zonder de Portugese film?” De filmmakers, -producten en –recensenten die in een buitenwijk van Porto bijeenkwamen tijdens een rondetafeldiscussie om zich te buigen over deze semi-provocerende vraagstelling, zijn verdeeld. Het idee om ze uit te nodigen om over dit onderwerp te praten ontstond tijdens Curtas de Vila do Conde, een van de beste festivals voor de korte film in Europa. De 20e editie van dit festival speelde zich af [van 7 t/m 15 juli jl., red.] in een gespannen euforische sfeer vol paradoxen. Want hoewel de Portugese filmproductie opbruist, verkeert het tegelijkertijd in een crisis.

Het volle festivalprogramma weerspiegelde perfect de explosieve vitaliteit en creativiteit van de nieuwe Portugese auteursfilm die keer op keer worden geloofd tijdens alle belangrijke festivals. Regisseur João Pedro Rodrigues (Morrer como um Homem, 2009) bijvoorbeeld. In mei tijdens het Filmfestival van Cannes presenteerde hij een schitterende korte film en zijn nieuwe film is officieel geselecteerd voor het 65e Filmfestival van Locarno dat in augustus plaatsvindt.

Gouden oogst

De nieuwe Portugese filmografie oogstte in februari tijdens de Berlinale met Rafa van João Salaviza (drie jaar eerder won hij al een Gouden Palm in Cannes) de Gouden Beer voor de beste korte film en de Alfred Bauer Prijs voor het prachtige Tabu van Miguel Gomes. Een film die al aan 46 landen is verkocht.

Toch is filmmaker Luis Urbano niet blij. Sinds enkele maanden is de microkosmos van zijn productie op sterven na dood. De nieuwe rechtse regering, die een jaar geleden aan de macht kwam, voert een populistische cultuurbeleid en is terughoudend met iedere maatregel ten behoeve van de kunsten. De regering besloot zelfs de cultuur te ontdoen van zijn minister en bevroor de subsidies van het nationale filminstituut ICA, dat met een lege kas zit.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Historisch gezien heeft de overheid nooit op directe wijze films gefinancierd”, legt Urbano uit. “Het voormalige systeem, dat niet meer functioneert, bestond eruit televisiereclame te belasten om filmproducties te financieren.” De voortvloeiende belastingopbrengsten gingen deels naar een potje voor creatieve ontwikkeling en een evenredig deel was voor het buitengewone Filmarchief van Lissabon. Maar de ontwikkeling van de markt gevolgd door diens ineenstorting door de economische crisis, werd het systeem fataal.

Nuljaar

Daarom gaat het hier om een dubbele crisis. Subsidies die de afgelopen twee jaar aan projecten zijn toegekend, zijn nooit uitbetaald. En de ICA die door de staat in de ijskast is gezet, heeft dit jaar geen enkele subsidieaanvraag gedaan. “Dit is een nuljaar voor de Portugese film”, merkt Urbano op. Zijn bedrijf, O Som e a Fúria, is een van belangrijkste filmmaatschappijen in Lissabon en produceert sinds kort ook films van Manoel de Oliveira (die op 104-jarige leeftijd nog plannen heeft zijn volgende film op te nemen in Brazilië).

Door de solide financiële fondsen van O Som e a Fúria loopt het bedrijf op korte termijn geen gevaar. Maar genoeg productiemaatschappijen om hem heen zijn genoodzaakt de deur op slot te gooien terwijl acteurs, regisseurs en filmtechnici worden getroffen door een snelgroeiende verpaupering.

Het toeval wilde dat daags voor de opening van het festival in het parlement werd gestemd over een nieuwe wet voor de filmindustrie. De wet bestaat onder meer uit een nieuw financieringssysteem met subsidies die bijna verdubbeld zijn waardoor de productie weer op gang kan komen. Deze zomer zal er worden onderhandeld over de uitvoering van de wet zodat hij dit najaar van kracht kan gaan. Maar tot op heden is er geen enkele garantie dat voor het einde van het jaar subsidies daadwerkelijk uitbetaald zullen worden.

Opportunisme

Hoewel de nieuwe maatregelen door vrijwel iedereen goed zijn ontvangen, is het mopperen op de regering er niet minder om geworden. Velen wijzen op het opportunisme van een regering zonder cultuurbeleid. Zij zien in deze nieuwe wet, uitgewerkt en daarna op de lange baan geschoven door links waarna aangepast en aangenomen door rechts, een manier om gezichtsverlies te voorkomen zonder een cent uit de staatskas uit te geven.

Aan het begin van het jaar waren we dood”, vertelt filmmaker João Nicolau. "De prijzen die Salaviza en Gomes in de wacht sleepten waren een geschenk uit de hemel waarop niemand meer hoopte. De regering moest wel reageren omdat het niet meer kon ontkennen dat dankzij de filmindustrie Portugal weer op internationaal niveau schittert.

"Het was in eens net alsof we een medaille op de Olympische Spelen hadden gewonnen”, legt Miguel Gomes uit. Toen hij in Berlijn zijn prijs voor Tabu in ontvangst nam, prees hij tijdens zijn toespraak de Portugese ‘nouvelle vague’ die nog geen vijftig jaar geleden op gang kwam. “Dankzij deze traditie (…) genieten we van een onvergelijkbare vrijheid die nu in gevaar is en alleen overleeft omdat onze films geliefd zijn in het buitenland.

Wellicht kan het antwoord op de vraagstelling van het rondetafelgesprek beantwoordt worden met een nieuwe vraag: “Wat zou de Portugese film zijn zonder de rest van de wereld?

Categorieën
Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp