Kies een taal
Politiek is een uitputtingsslag. Het einde van de regeringsperiode van Labour laat diepe sporen achter op de toch al gerimpelde gelaatstrekken van premier Gordon Brown. Het mantra dat de conservatieven van David Cameron allerlei zaken zouden ruïneren is het enige dat overblijft van de energie en de opwinding die de partij 13 jaar geleden aan de macht bracht.
Maar eerst moet er nog worden gestemd bij de parlementsverkiezingen van donderdag. De zittende premier blijft hopen op een wonder, zolang nog niet alle stemmen zijn geteld. Misschien slagen de liberale democraten onder leiding van Nick Clegg erin een doorbraak in het Britse politieke speelveld met twee politieke partijen te forceren – of er in elk geval voor te zorgen dat David Cameron geen absolute meerderheid behaalt. En misschien, heel misschien zou Labour deel kunnen gaan uitmaken van een coalitie.
Sommige ministers beweren dat drie termijnen wel erg lang is voor een regering, ongeacht van welke signatuur. Als politici lang aan de macht zijn, raken ze het voordeel van de twijfel kwijt. Het vertrouwen van de kiezers raakt op. Iedere partij zou er een zware dobber aan hebben om een vierde termijn in de wacht te slepen. Daar zit iets in, maar ter verdediging van de premier kunnen we bovendien nog aanvoeren dat hij als politicus in het tijdperk van instant media wel erg hard wordt aangepakt. Hij mist de spontane, charmante uitstraling die op televisie, internet, Twitter en vergelijkbare media nu eenmaal een vereiste is. Gordon Brown hield dan ook een pleidooi voor een debat over de inhoud. Helaas moeten we constateren dat inhoud tegenwoordig onlosmakelijk verbonden is met stijl.
Het toneelspelen van Blair zou plaatsmaken voor vastberadenheid
Toch zouden ministers zichzelf niets moeten wijsmaken. Het feit dat Labour bijna het onderspit delft heeft namelijk niet alleen te maken met een natuurlijke wisseling van de politieke wacht. Uitputting en overmoed hebben daar ook een rol in gespeeld. Maar wat de regering van premier Brown vooral de das heeft omgedaan is het gebrek aan regeringsbeleid.
Aan het begin van de verkiezingscampagne werd er intern door collega's van premier Brown gediscussieerd over de manier waarop Labour het beste kon reageren op de wervende uitspraken van David Cameron over de behoefte aan verandering. Sommigen van hen wilden een programma opstellen voor een vierde regeringsperiode van Labour, terwijl anderen vastbesloten waren zich te richten op de risico’s van een conservatieve regering. Uiteindelijk won de tweede groep deze slag. Het risico van een conservatieve overwinning versloeg daarmee ook de toekomst van Labour. In zijn uitlatingen had Gordon Brown het bijna uitsluitend over het plan van David Cameron om het mes te zetten in overheidsdiensten, waarmee hij tegemoet wilde komen aan een ideologisch streven naar een kleinere overheid. In die versie zouden de conservatieven het economisch herstel schade berokkenen en de welvaartstaat afbreken.
Het probleem met een dergelijke aanpak is echter dat die net zoveel zegt over de zittende regering als over de oppositie. Kiezers kregen, behalve allerlei twijfel over de conservatieven, geen geloofwaardig alternatief aangeboden. Toen Gordon Brown in 2007 Tony Blair dwong te vertrekken en zijn plaats innam, werd er door zijn medewerkers veel gezegd over de nieuwe aanpak van de regering. Ze zeiden dat het toneelspelen en de showelementen van de ambtstermijn van Blair zouden worden vervangen door een kalme, competente vastberadenheid. “Hij is Flash niet”, zeiden de aanhangers van de premier, “maar gewoon Gordon” ["Gordon Flash" is de naam van een stripheld]. Maar al snel bleek dat Gordon Brown niet beschikte over iets dat leek op een ambitie om dingen tot stand te brengen. Het leek alsof het wegwerken van Tony Blair op zich al voldoende was als doelstelling. De zaak werd er niet beter op na de poging van de Labourpartij om sociaal besef te verenigen met keuze en ambitie, maar er was maar weinig om het te vervangen.
Cameron kon verdeeldheid binnen zijn partij niet verhullen
Een tijdlang vulde de internationale financiële crisis het strategische vacuüm. Het was dan ook geen toeval dat we Gordon Brown op zijn best beleefden op het moment dat het internationale banksysteem het meeste gevaar liep. Maar de crisis veroorzaakte ook de terugkeer naar de gezagsgetrouwe opvattingen dat de overheid het allemaal maar moest oplossen, iets waarvan de Labourpartij in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw zich nu juist had gedistantieerd. Dit alles betekent echter nog niet dat David Cameron overtuigend campagne heeft gevoerd. Zelfs al wordt de leider van de Conservatieve Partij, zoals hij zelf verwacht, vrijdagmiddag uitgeroepen tot de nieuwe premier van Groot-Brittannië, dan nog is het falen van zijn campagne net zo verrassend als de golf van steunbetuigingen voor Nick Clegg van de Liberale Democratische Partij, ook al hebben deze beide ontwikkelingen elkaar versterkt.
Vreemd genoeg kunnen de twijfels over David Cameron niet los worden gezien van de twijfels over de huidige premier. Daar waar het Gordon Brown niet is gelukt om vastberadenheid te tonen tijdens zijn regeringsperiode, is de leider van de conservatieve oppositiepartij er niet in geslaagd een overtuigend programma op te stellen. Het voornaamste idee van David Cameron - de Big Society - leek te vaak een gemakkelijke manier om de verdeeldheid binnen zijn eigen partij te verhullen. Enerzijds zijn er conservatieven die heftig terugverlangen naar de zekerheden van een bescheiden overheid zoals in de regeringsperiode van Margaret Thatcher in de jaren 80 van de vorige eeuw, anderzijds geloven de conservatieven van de stroming 'One Nation', net als David Cameron zelf, dat de staat niet synoniem is met de samenleving. Collega’s beweren dat dit er ook niet zo toe doet wanneer de leider van de conservatieven het premierschap voor zich weet op te eisen. Eenmaal in functie beschikt hij immers over het mandaat en de speelruimte om zijn eigen regeringsprogramma vorm te geven. En mocht er zich niets anders aandienen, dan zorgt de verplichting om een begin te maken met het herstellen van de overheidsfinanciën wel voor voldoende sturing.
Ik weet het zo net nog niet. Afgelopen weekend beloofde de leider van de Conservatieve Partij nog dat er een regering van ‘kalme effectiviteit’ zou komen en dat klonk op een griezelige manier bijna net zo als de toezeggingen die Gordon Brown destijds deed. Bovendien weten we nu nog steeds niet of David Cameron wel een strategie heeft.
Democratie
Pleidooi voor een eerlijker kiesstelsel
"Deze krant strijdt al vijf jaar voor een hervorming van het kiesstelsel. Groot-Brittannië heeft nu een historische gelegenheid om een eind te maken aan ons oneerlijke en in diskrediet geraakte kiesstelsel. We mogen deze kans niet voorbij laten gaan". Vlak voor de algemene verkiezingen, neemt The Independent dus weer duidelijk positie in in dit debat over de hervorming, die een centrale plaats inneemt in de verkiezingscampagne. Groot-Brittannië heeft een meerderheidsstelsel, waar alleen de grootste partij uit elk district zetels behaalt, zonder over een meerderheid in dat district te beschikken. “De vertegenwoordiging van een politieke partij in het parlement zou een weergave moeten zijn van de steun die zij geniet in het land”, aldus de krant. “De manier om de kiezers ervan te overtuigen dat hun stem er toe doet, is om dit dan ook in de praktijk te brengen. Ook mogen we denken dat een hervorming van het kiesstelsel de deur zal openen naar een nieuw tijdperk voor een beleid dat meer vertrouwen heeft en progressiever is op verschillende punten, zoals op het gebied van Europa, de economie of een meer omvattendere grondwetswijziging”.
The Independent geeft vandaag opnieuw een voorpagina uit 2005 uit, waarop de krant na de toenmalige verkiezingen het grote verschil had aangegeven tussen de uitgebrachte stemmen voor de verschillende partijen en het aantal zetels dat ze in Westminster hadden behaald. De krant steunt de stellingname van de liberaal-democraten onder leiding van Nick Clegg wat betreft de hervorming van het kiesstelsel, maar ook wat betreft “de burgerlijke vrijheden, een serieus economisch beleid en internationale samenwerking voor de grote uitdagingen op wereldniveau”. De krant roept “progressieve kiezers” op “de liberaal-democraten te steunen”, athans “daar waar de partij een kans maakt te winnen”, gezien het huidige kiesstelsel.
