Traders, twijfelende managers van de eurozone

Met één muisklik kunnen jonge traders in de City regeringen ten val brengen of de euro op het spel zetten, en dat terwijl ze verwarrende signalen van Europese politici maar met moeite weten te interpreteren. De schuldencrisis lijkt in een vicieuze cirkel te zitten.

Gepubliceerd op 7 augustus 2012 om 15:45

James Konrad, een leesgrage 27-jarige met beleefde manieren, werkte vroeger op een wedkantoor voor sportwedstrijden, waar de kansen werden berekend van tredvaste renpaarden op modderig terrein. Tegenwoordig houdt hij zich bezig met het gokken op het modderige terrein van de Europese politiek. *Konrad verhandelt dagelijks voor zo'n 3 miljard pond aan obligaties van eurozonelanden in opdracht van de Royal Bank of Scotland. De onzekerheid is op politiek gebied net zo groot als in de paardensport, maar de bedragen die ermee gemoeid zijn – bedragen die zelfs hem verbijsteren – zijn vele malen groter. “Hoe kun je aan iemand duidelijk maken dat je zojuist een miljard euro hebt verhandeld?” vraagt hij. “Een miljard. Je raakt al snel de weg kwijt met al die nullen.*”

De obligatiemarkt heeft zich ontpopt als een machtige speler in de Europese economische crisis. Het weerspiegelt een cruciale machtsverschuiving van politici naar beleggers en een nogal schimmige groep bankiers en handelaren. Hun collectieve, dagelijkse oordelen kunnen regeringen laten vallen en vormen de sleutel voor het overleven van de euro.

Deze markt doet buitenstaanders voor als iets reusachtigs en ondoorgrondelijks, maar obligatiehandelaren zelf bekennen in interviews ook dat ze bang en verward zijn. Ze goochelen nu met verbazingwekkende risiconiveau's en bedragen – de gezamenlijke staatsschuld van de eurozonelanden staat op zo'n 6,7 biljoen euro, aldus de Europese Centrale Bank.**

Het lijkt op het Orakel van Delphi

**Fundamentele economische zorgen dat sommige Europese landen te hoge schulden hebben zijn een belangrijke drijvende kracht op de markt. Veel beleggers zijn bezorgd over de risico's op middellange en lange termijn van het in bezit houden van Europese staatsobligaties, en zijn tot de in hun ogen rationele beslissing gekomen hun bezittingen terug te dringen of zelfs van de hand te doen. En hoewel de Europese leiders vol blijven houden dat de euro de crisis zal overleven, zijn niet alle economen daar zo zeker van.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Sommige handelaren maken zich openlijk zorgen dat veel van hun collega's de vaardigheden missen om de tegenstrijdige signalen van de Europese leiders te interpreteren, en dat in een sector die steeds afhankelijker wordt van indrukken en politiek giswerk. Zij geven toe dat de schommelingen op korte termijn van de obligatiekoersen niet altijd een juiste afspiegeling vormen van de waarden en de risico's. Toch worden handelaren door politici op allerlei terreinen van het overheidsbeleid uiterst serieus genomen – en vaak verkeerd begrepen, zo zeggen zij zelf.

De handelaren geven grif toe dat hun uiteindelijke beslissingen niet per se consistent of rationeel zijn – of helder, qua boodschap. Toch heeft er zelden zo veel macht in hun handen gelegen.

We konden vroeger alles tot in te puntjes berekenen,” zegt Tim Skeet, managing director voor de obligatiehandel bij Royal Bank of Scotland. “Tegenwoordig is niets meer meetbaar. Dit alles heeft nu minder met het kraken van cijfers te maken en veel meer met het orakel van Delphi”.**

Nerveuze opdrachtgevers

**Economen neigen ertoe de obligatiemarkt te beschouwen als een rationele speler die begrotingsdiscipline oplegt aan politici. Politici schilderen de markt af als een menigte die het recht in eigen hand heeft genomen, en beschuldigen de ‘zelfuitgeroepen rechthandhavers’ ervan het Europese herstel en de gekoesterde verzorgingsstaat te ondermijnen. De werkelijkheid is genuanceerder.

De angst onder handelaren en hun nerveuze opdrachtgevers (de beleggers) helpt verklaren waarom de rente op staatsobligaties zo snel is gestegen voor noodlijdende landen als Italië en Spanje, en waarom de rente bijna negatief is geworden voor de veel betrouwbaarder geachte Duitse staatsobligaties: beleggers zijn zó bang geworden dat ze Berlijn in feite willen betalen voor het privilege om aan Duitsland geld te mogen lenen.

Maar bij risico's is er zowel sprake van winst – heel veel zelfs – als van verlies. De bedragen die de obligatiemarkt nu tot haar beschikking heeft, hebben de markt kwetsbaar gemaakt voor allerlei soorten speculatie en lichtzinnigheid. De rendementen bereiken niveau's die doorgaans eerder met de aandelenmarkt in verband worden gebracht. Nu de staatsschuld in de hele Europese Unie gemiddeld op 88 procent van het bruto binnenlands product (bbp) is uitgekomen, en volgens Eurostat in een aantal landen nog veel hoger is, hebben sommige obligatiefondsen hun beleggers jaarlijkse rendementen van 9 procent kunnen bieden. Uiteraard hebben de beleggers die Griekse staatsobligaties in bezit hadden zware verliezen geleden.**

Zenuwslopende wedstrijd

**Met zoveel invloed zijn de oordelen van de obligatiemarkt een soort van self-fulfilling prophecy geworden, zelfs al direct op het moment dat de traders op de handelsvloer hun posities innemen.

Als beleggers en handelaren menen dat Spaanse obligaties te riskant zijn, omdat de Spaanse regering failliet zou kunnen gaan, kunnen ze helpen dat bankroet waarschijnlijker te maken door de leenkosten voor Spanje op te trekken. Het heeft uiteraard niet geholpen dat de Spaanse regering de problemen van de Spaanse bankensector maandenlang heeft ontkend of verkeerd heeft voorgesteld. Ook heeft het niet geholpen dat de bezitters van Griekse obligaties, al vóórdat Spanje in moeilijkheden kwam, zware verliezen hebben geleden. En gezien de diepte van de Spaanse economische problemen geloven sommigen dat een reddingsoperatie nodig zal zijn.

Als de politici willen dat de obligatiemarkt met één mond spreekt, zou het helpen als de politici dat ook doen, zo klagen handelaren doorgaans. Op veel manieren is de Europese crisis uitgedraaid op een race tussen de doldwaze eisen van handelaren en de pogingen van de Europese leiders om instellingen vorm te geven die het voortbestaan van hun muntunie kunnen verzekeren. Het is een zenuwslopende wedstrijd.

Olivier de Larouzière herinnert zich een crisivergadering bijeen te hebben geroepen in de kantoren van Natixis Asset Management in Parijs, op de linkeroever van de Seine, op een belangrijk moment in juni dit jaar.

Die dag keek De Larouzière, die als hoofd van de obligatiedivisie van Natixis voor 18 miljard euro aan obligaties beheert, toe hoe de rente op Spaanse staatsobligaties met een tienjarige looptijd boven de 7 procent uitsteeg, terwijl bondskanselier Angela Merkel van Duitsland en haar Europse partners zich haastten om de markten ervan te overtuigen dat een steunoperatie voor Spanje niet nodig was.**

Diepe menselijke emoties

**De negatieve indruk over de staatsschulden van de Europese Unie – voor een deel veroorzaakt door terechte zorgen dat de Europese leiders geen besluiten kunnen nemen over wat ze moeten doen – kan besmettelijk zijn, vooral als zij gepaard gaat met reële economische gegevens die steeds somberder stemmen.

Nu zegt Olivier de Larouzière dat “de rente op Italiaanse staatsobligaties niet op het juiste niveau staat”. Hij bedoelt dat het land niet genoeg waardering krijgt voor de vooruitgang die is bereikt bij het doorvoeren van beleidshervormingen. Maar hij verkoopt nog steeds zijn Italiaanse staatsobligaties, omdat hij bang is dat het collectieve pessimisme het voor de regering in Rome lastiger zal maken dit jaar de benodigde 100 miljard euro op de kapitaalmarkten binnen te halen.

Dit heeft niet zozeer te maken met economische grondbeginselen, maar eerder met diepe menselijke emoties – het gaat over angst”, zegt hij. Sceptici zouden daar uiteraard tegen in brengen dat de koers van de Italiaanse staatsobligaties de zorg weerspiegelt dat de staatsschuld onaangenaam hoog blijft, ondanks alle vooruitgang die het land beleidsmatig heeft geboekt.

Deze zorgen zijn nieuw voor de meeste handelaren, die volwassen zijn geworden toen een groot deel van Europa nog een triple-A had. Het beeld is zó snel veranderd dat Konrad, die nog geen 30 is, beide tijdperken heeft meegemaakt. Dezer dagen is zijn geschiedenisgraad een pluspunt. Om dagelijks met zijn meer dan zeshonderd koersaanbevelingen te komen – hij maakt er ongeveer één per minuut – is zijn inschatting van de verkiezingsresultaten van een land op vele manieren net zo belangrijk als het bbp-rapport.**

Teveel op modellen vertrouwen

*Zijn collega Skeet, die Franse en Duitse literatuur heeft gestudeerd, is bezorgd dat de moderne markten niet zijn toegerust voor deze nieuwe wereld. “Sommige mensen vertrouwen te veel op de modellen, zonder vragen te stellen”, zegt hij. “We zouden van een zeer technische, door de gegevens bepaalde benadering moeten overstappen op een meer intuïtieve en kwalitatieve aanpak*”.

Konrad is de enige van de vijf mensen van zijn afdeling met een graad in een van de menswetenschappen. De andere vier zijn afgestudeerd in de wiskunde of de natuurkunde, net als de meeste traders op de vloer.

Terwijl Konrad een deel van zijn tijd besteedt aan het doorgronden van verschuivende politieke stromingen, proberen zijn meer wiskundig ingestelde collega’s zijn gedachten te modelleren voor handelsdoeleinden. Hij geeft toe dat de resultaten niet altijd consistent zijn. “De markt is óók irrationeel”.**

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp