De Russische president Dmitri Medvedev en de voorzitter van de Europese Commissie José Manuel Barroso bij de top EU-Rusland in 2009, in Chabarovsk (Rusland).

Het langverwachte treffen

De halfjaarlijkse top EU-Rusland in Rostov aan de Don wordt getekend door de crisis en voorzichtige pogingen tot toenadering van beide kanten. Europa wil Moskou zijn economische, sociale en politieke model opdringen, terwijl Rusland voornamelijk naar samenwerking met Europa streeft om zijn economie te moderniseren.

Gepubliceerd op 31 mei 2010 om 15:30
De Russische president Dmitri Medvedev en de voorzitter van de Europese Commissie José Manuel Barroso bij de top EU-Rusland in 2009, in Chabarovsk (Rusland).

"Alleen George W. Bush kon net zoveel verdeeldheid zaaien in de Europese Unie als Rusland", schrijft José Ignacio Torreblanca in El País ter gelegenheid van de opening van de 25e top EU-Rusland die wordt gehouden in Rostov aan de Don. Door de verdeeldheid onder de zevenentwintig lidstaten kon Moskou de Europese landen naar zijn pijpen laten dansen "door sommigen voor te trekken, anderen links te laten liggen en weer anderen de duimschroeven aan te draaien" onder het mom van het aloude principe "verdeel en heers". De Europeanen dachten dat "Rusland op den duur wel toenadering zou zoeken tot het westerse model, tot op de dag waarop het land zou veranderen in een representatieve democratie met een open economie en een beleid dat in de lijn van dat van de Europese Unie zou liggen. Maar dat is niet gebeurd", merkt het Spaanse dagblad op door het citeren van onderzoeker Gleb Pavlosky. Zoals de Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) schrijft: terwijl de Europeanen rekenden op een "modernisering van het systeem", "volgen de Russische leiders echter een selectieve strategie die zich beperkt tot een modernisering van hun economie. Hun doel is niet democratisering, maar de instandhouding van het systeem en de macht", aldus de Duitse krant.

Europa wil dat Rusland zich bij het "nieuwe westen" aansluit in de concurrentiestrijd met China

Om zijn economie te moderniseren heeft Rusland een technologische injectie nodig, meentde Poolse krant Dziennik Gazeta Prawna. Hulp van de Europese Unie is dan ook onmisbaar. De nieuwe pragmatische benadering van de Russische diplomatie, bestaande uit bilaterale overeenkomsten met de Europese buren, verandert echter niets aan de strategische doelstellingen van Moskou, waarschuwt het dagblad: "door betere betrekkingen met de Europese Unie zouden Russische energiegiganten makkelijker voet aan de grond kunnen krijgen bij overnames van Europese energiemaatschappijen, in het bijzonder in de Baltische staten". Voor Gazeta Wyborcza, een andere Poolse krant, "zal het partnerschap voor modernisering" tussen de EU en Rusland dat in Rostov zal worden ondertekend "geen vruchten afwerpen zolang de Europese Unie Rusland alleen van technologie wil voorzien, zonder hiervoor hervormingen terug te verlangen." Volgens een Poolse diplomaat "zijn de Russen uitermate gewiekst in het presenteren van een samenwerkingsprogramma dat precies in hun straatje past: ze willen wel technologie, maar geven niet thuis als het gaat over andere problemen zoals energieveiligheid of het instellen van een maatschappelijk middenveld." De krant uit Warschau merkt bovendien op dat sommige waarnemers erop wijzen dat het Kremlin Europa op dit moment hard nodig heeft. Om die reden zou de Europese Unie Rusland strikte voorwaarden kunnen opleggen. Maar het probleem is volgens Gazeta dat de behoefte aan toenadering wederzijds is. De Europeanen willen namelijk dat de toegang tot de Russische markt wordt verbeterd en dat Rusland zich bij het "nieuwe westen" aansluit door het land een helpende hand te bieden in de concurrentiestrijd met China. Maar “deze minimale benadering van modernisering – steun aan een model dat worstelt met hervormingen – leidt nergens toe en is gedoemd tot mislukken", beweert Katinka Barysh van het Centre for European Reform in deze krant.

Rusland heeft de Europese Unie nodig om zijn modernisering op de rails te zetten en hier is haast bij geboden, aldus de Süddeutsche Zeitung. Volgens het Duitse dagblad "lijken de Russen, na hun economie jarenlang als een politiek instrument te hebben gebruikt, nu het tegenovergestelde te doen: ze passen hun politiek aan de economische behoeften aan. Dat is goed nieuws voor Europa." Het aanhalen van de banden met de Europese Unie is "strategisch en tactisch" beweert de Bulgaarse politicoloog Ivan Krastev in Le Monde. Volgens hem "heeft Rusland lering getrokken uit de omwenteling van de macht door de economische crisis, want hierdoor is zijn ambitie om een opkomende economie te worden de grond in geboord. Moskou begint hetzelfde als de Europeanen te voelen: de marginalisering van het continent." Voor Krastev is Polen de hoeksteen van de nieuwe betrekkingen tussen Moskou en Europa. Dit proces "is begonnen met het bezoek van de Russische premier Vladimir Poetin aan Gdansk in september 2009 ter gelegenheid van de verjaardag van het begin van de Tweede Wereldoorlog. Door de vliegtuigcrash in Smolensk op 10 april [en dus de dood van de Poolse president Lech Kaczynski en het eerbetoon door de Russen, nvdr], is deze ontwikkeling niet veranderd, alleen maar versneld. De driehoek Polen-Duitsland-Rusland is fundamenteel om een nieuwe Europese orde te vestigen", aldus Krastev.

Rusland is voor Duitsland een "voortreffelijke kweekvijver van hooggeschoolde werknemers"

Rusland zoekt toenadering tot Polen, maar ook tot Duitsland, schrijft de Roemeense krant România liberă. Volgens de Roemeense krant heeft de Griekse crisis het onvermogen van de EU aan het licht gebracht, waardoor Duitsland zijn traditionele partner – Frankrijk – nu de rug toekeert om de ogen op Moskou te richten. Rusland is voor Duitsland immers de "belangrijkste gasleverancier" en een "voortreffelijke kweekvijver van hooggeschoolde werknemers". Over de afschaffing van visa voor Russen die naar Duitsland willen reizen, zal op 31 mei worden gesproken en hierdoor "zal het regionale evenwicht van Oost-Europa ten gunste van de Russen veranderen."

Nieuwsbrief in het Nederlands

Hoewel de modernisering van Rusland alleen betrekking heeft op de economische sector, kan de EU hierin toch "een belangrijke rol spelen", merkt Torreblanca op. Maar alleen als alle lidstaten op één lijn zitten en in het achterhoofd houden dat het hoofddoel van Moskou niet is om Europa te omarmen, maar om een "machtscentrum" te worden in een meerpolige wereld. Met Catherine Ashton, de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid, en Herman Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad, als boegbeelden van de Europese diplomatie wordt deze top "de gelegenheid bij uitstek" om na te gaan in hoeverre de Europese Unie "verdeeld is en in staat zal zijn om haar gelederen te sluiten".

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp