Kies een taal
"Analoog aan de beroemde uitspraak van de beroemde uitspraak van Bill Clinton ‘It’s the economy, stupid’ concentreren de meeste fracties zich op de economische crisis, bezuinigingen, werk en hervormingen”, vat Trouw samen. Ook al heeft Nederland het laagste werkloosheidscijfer van Europa (4,1%), de crisis staat in het middelpunt van de belangstelling.
Gevolg nummer één: de VVD, onder leiding van Mark Rutte, zal waarschijnlijk als winnaar uit de bus komen op 9 juni, met 36 zetels (op 150). “In onzekere tijden is het electoraat steevast minder progressief”, merkt De Volkskrant op in een hoofdartikel, ondanks het feit dat “de economische crisis wordt toegeschreven aan de uitwassen van het liberalisme”.
"Onverzoenlijke toon van Wilders staat zijn boodschap in de weg"
Gevolg nummer twee: de integratie van immigranten, het stokpaardje van de PVV van de populistische en islamofobe Geert Wilders, is op de achtergrond verdrongen. “Wilders bleef de afgelopen weken hameren op de gevolgen van de migratiesamenleving, maar dat lijkt niet erg aan te slaan. Hij dacht met zijn rapport over de kosten van [niet-Europese] migratie (7,2 euro miljard euro) de aandacht naar zich toe te kunnen trekken, maar de presentatie van dat rapport werd overschaduwd door de […] aangezwengelde discussie over het gebrek aan democratie in de PVV. Bovendien konden de andere partijen de niet kinderachtige conclusies pareren met de kritiek dat je de kosten van gehandicapten of bejaarden ook niet gaat onderzoeken”.
Trouw merkt op dat het immigratievraagstuk evengoed een belangrijke rol speelt, ook al voert het niet de boventoon in de verkiezingscampagne: “Vooral VVD, CDA en PvdA zijn in de richting van de PVV opgeschoven”, ondanks het feit dat er “soms zeer grote verschillen tussen de partijen zijn”. Zo is de PVV de enige partij die het recht op bijstand voor immigranten wil afschaffen, een jaarlijks maximum van 1.000 asielzoekers wil invoeren en draagsters van hoofddoekjes wil belasten. Ondanks “de onverzoenlijke toon van Wilders die zijn boodschap in de weg staat” kan zijn partij op 17 à 18 zetels rekenen, het dubbele van de huidige 9 zetels. En aangezien de VVD een coalitie met de PVV niet bij voorbaat heeft uitgesloten, bestaat de kans dat Geert Wilders op het regeringspluche komt te zitten.
De PvdA, die met de komst van de zeer populaire Job Cohen als lijsttrekker na het ontslag van Wouter Bos een vlucht dacht te nemen, vertoont een dalende lijn in de peilingen maar zou in principe toch nog als tweede partij kunnen eindigen, met 29 zetels. De voormalige burgemeester van Amsterdam, die algemeen wordt gezien als een multiculti-bruggenbouwer, wordt een gebrek aan strijdvaardigheid en overredingskracht verweten. In een van de vele televisiedebatten “kon hij weer niet helemaal overtuigen” tegenover Wilders, met name op het gebied van veiligheid, aldus De Volkskrant.
"Het christelijk-sociale gedachtegoed van het CDA is een geurig sausje"
En hoe staat het met het CDA van premier Balkenende? De partij likt nog zijn wonden van de val van de regering van afgelopen februari, waar met name Balkenende verantwoordelijk voor wordt gehouden. In de peilingen staat de partij op amper 21 zetels. Maar de achteruitgang van het CDA lijkt voornamelijk te maken te hebben met de afstand die de partij neemt ten opzichte van het christendemocratische gedachtegoed in het voordeel van liberale standpunten om de crisis te bestrijden. Volgens Marcel ten Hooven “voert Balkenende een VVD-programma uit”.
In het NRC Handelsblad schrijft hij: “Om het polemisch te zeggen: hij hecht meer prioriteit aan eenvoudiger ontslagregels en een kortere WW dan aan de geestelijke verwantschap met de partij van Rouvoet. Daarmee draagt Balkenende bij aan het beeld dat het christelijk-sociale gedachtegoed van het CDA een geurig sausje is waaronder een minder welriekend liberaal hoofdgerecht schuilgaat”. Als de peilingen het bij het rechte eind hebben, “wordt algemeen aangenomen dat Balkenende […] vertrekt. Wie acht jaar minister-president is geweest, wordt geen vice-premier onder Rutte, luidt de verwachting. Balkenende is bovendien gewend verkiezingen te winnen in plaats van te verliezen”, meent De Volkskrant.
Door buitenlandse ogen
Nederland: extreem tolerant of reactionair en racistisch
"Twee totaal tegengestelde beelden van Nederland doen de ronde in de internationale pers: het ene is dat van een verwilderd land, zonder regels, waar politieagenten op straat joints roken, waar homo’s op straat dansen en euthanasie in een oogwenk geregeld is. Een multiculturele maatschappij die zo tolerant is dat zelfs gewelddadige moslimextremisten subsidieert”, aldus Ian Buruma in Der Spiegel. Het andere beeld is dat van een heel ander Nederland, “een land van reactionairen en racisten, dat Europa naar een nieuwe opleving van het fascisme leidt”, na de "plotselinge opkomst van populistische demagogen zoals Pim Fortuyn en Geert Wilders, die de vruchten plukken van de zogenaamde “islamisering van Europa””. Ook al zijn beide beelden sterk overdreven, toch “is er sprake van een soort van hysterie rond het nieuwe populisme dat door Wilders belichaamd wordt, net als dat er een overtrokken interesse bestond voor de maatschappelijke veranderingen in de jaren ’60. In die tijd was seks, drugs en rock ‘n’ roll een reactie op eeuwenlang saai calvinisme”.
Maar in feite “is de situatie in Nederland niet zo zwart als de populisten willen doen geloven met hun ferme taal. Wilders is weliswaar populair, maar veel minder dan Job Cohen", de voormalige burgemeester van Amsterdam (PvdA). Hij is een groot voorstander van een dialoog met de moslimgemeenschap en “belichaamt, volgens zijn politieke tegenstanders, een liberaal elitisme en een slappe tolerantie dat volgens velen de bron is van allerlei problemen”. Gezien het kiesstelsel in Nederland “is het verre van zeker dat de PvdA een meerderheidsregering zal kunnen vormen, ondanks de persoonlijke populariteit van Cohen”. En zelfs als hij daar wel in slaagt zullen “de problemen met betrekking tot terrorisme, criminaliteit op straat of economische onzekerheid niet zomaar verdwijnen. Daarentegen zal Nederland de kans krijgen om weer een bepaald niveau van weldenkendheid te bereiken, en om een land te worden dat noch verwilderd, noch kortzichtig is, maar een rustige burgermaatschappij dat het hoort te zijn”.
