Kies een taal
Het is altijd moeilijk om een duurzaam beleid op te stellen in het heetst van de strijd, als antwoord op dramatische gebeurtenissen. Anderhalve week geleden deden zich in het dorpje Saint-Aignan [in het Franse departement Loir-et-Cher] enkele gewelddadige incidenten voor [nadat een jonge zigeuner in de nacht van 16 op 17 juli door de politie was doodgeschoten toen hij een wegversperring wilde doorbreken]. Was het daarom echt nodig om vandaag een vergadering op het Elysée te beleggen over "de zigeuners en de Roma-gemeenschap", en deze discussie te rechtvaardigen door "de problemen die door het gedrag van sommigen van hen worden veroorzaakt"?
Er is veel kritiek gekomen op deze keuze van Nicolas Sarkozy. Maar hoe zouden de reacties zijn geweest als hij en zijn regering niets hadden gedaan? De enige vraag die er nu toe doet, is welk beleid er zal worden voorgesteld. En we zullen de uitkomst van de debatten van vandaag moeten afwachten om hier een uitspraak over te kunnen doen.
Hebben we het over Franse zigeuners of over Roma?
Is er tussen de eerste, impulsieve reacties en de voorgenomen besluiten bijvoorbeeld wel genoeg tijd geweest om te kunnen bepalen waar de discussie precies over moet gaan? Om onderscheid te kunnen maken tussen feiten en vooroordelen, als het om de Roma-zigeuners gaat? En ook om de doelgroep duidelijker te kunnen definiëren: over wie hebben wij het en wie krijgen er met de geplande besluiten te maken? Gaat het om de Franse zigeuners, die onder deze noemer zijn ondergebracht om Fransen die van oorsprong Roma zijn niet etnisch te hoeven benoemen? Of gaat het om de Roma die de afgelopen jaren vooral uit Oost-Europa zijn gekomen? De vragen die door de diverse partijen worden gesteld, liggen beslist niet op één lijn. En dat geldt ook voor hun bedoelingen. Eén enkel, nationaal antwoord zal dan ook zeker geen oplossing bieden. En het feit dat Roma-zigeuners die in hun land van herkomst op een vaste plaats woonden, in Frankrijk van het ene naar het andere ghetto worden gestuurd, en dat het Franse zigeuners door strenge stedebouwkundige regels steeds moeilijker wordt gemaakt om rond te reizen, helpt waarschijnlijk ook niet echt mee om verder te komen.
De kwestie speelt Europa al vanaf de 13e eeuw parten
Na de stigmatisering en discriminatie waarvan de Roma-zigeuners lange tijd het slachtoffer zijn geweest in Europa, is er nu een beleid nodig waarbij de dialoog vooropstaat. Voorwaarde hiervoor is wel dat iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt: voor sommigen betekent dit dat zij zich aan de wet moeten houden en voor anderen dat zij de wet moeten toepassen (met name de wet-Besson uit 2000 die bepaalt dat alle gemeentes met meer dan 5.000 inwoners ruimte beschikbaar moeten stellen waar zigeuners hun kamp kunnen opslaan). Langzaam maar zeker kunnen er dan misschien bevredigende antwoorden worden gevonden op een vraag die Europa al vanaf de dertiende eeuw parten speelt. Na achthonderd jaar dwaling over deze kwestie (en vele drama´s) moeten wij deze kans om vooruitgang te boeken nu weten aan te grijpen.
Vanuit Boekarest bezien
Roemenië moet zijn problemen niet meer exporteren
Op 26 juli heeft Frankrijk officieel een verzoek gedaan om de problematiek met betrekking tot Roma-zigeuners op Europees niveau aan te pakken, en heeft daarbij vraagtekens gezet bij het lidmaatschap van Roemenië aan de Schengenzone dat in januari 2011 van kracht zou moeten worden. Veel Roma-zigeuners in Frankrijk hebben namelijk de Roemeense nationaliteit. “We hebben Parijs gestoord [door de aanwezigheid van Roemeense Frankrijk]. Welk voordeel kunnen we hieruit halen?”vraagt de Roemeense krant România Liberă zich af. In tegenstelling tot Italië “heeft Frankrijk ervoor gekozen Roemenië op zijn plaats te wijzen door middel van een Europees instrument dat vlijmscherp is: een veto op de toetreding tot de Schengenzone”.
Toch is “de Roemeense staat de belangrijkste verantwoordelijke voor de huidige situatie en de daaruit voortvloeiende gevolgen”, want in plaats van problemen op te lossen “in hun eigen tuin” , kiest Roemenië al twintig jaar voor “de meest eenvoudige en cynische oplossing: het exporteren van de problemen”. România Liberă merkt op dat belangenorganisaties zich bijvoorbeeld niet aan hun belofte hebben gehouden om zich in te spannen voor het van de grond komen van een intellectuele elite van Roma-zigeuners. Ook is het Nationale Bureau voor Roma het “strijdtoneel” is geweest voor politieke belangen, en opereren maffianetwerken met veel succes in het westen. Hun leiders zijn “in Roemenië onschendbaar zijn en steken op hun dooie akkertje tientallen miljoenen euros in hun zak die hun zaakjes in Frankrijk, Engeland, Spanje en Italië opleveren”.
“De koude douche uit Parijs zou ons wel eens goed kunnen doen”, denkt de krant. “Maar als we het negeren en als de dreiging [m.b.t. het Franse veto] werkelijkheid wordt, zullen we de opeenvolgende regeringen in Boekarest straks kunnen bedanken dat ze Roemenië hebben weten te isoleren”.
