Kies een taal
Wanneer Nikolaos Logothetis over cijfers praat, klinkt dat als een liefdesgedicht. “De statistiek heeft zijn eigen taal. Als je er aandachtig naar luistert, begrijp je waar het onheil in ons land vandaan komt”, betoogt deze rijzige gestalte met verzorgde baard en professorbrilletje. In een land waar veel cijfers worden vervalst, is deze benadering opmerkelijk. Nikolaos Logothetis, 57 jaar, nog maar net benoemd tot vicevoorzitter van het nieuwe onafhankelijke Griekse bureau voor de statistiek, zit aan een tafel in een chique restaurant in Athene en vertelt ons over zijn voornemen om de instelling ingrijpend te hervormen. “In de toekomst hoeven wij slechts verantwoording af te leggen aan het parlement en kunnen we eindelijk onafhankelijk en volgens een strakke methodiek werken”, zegt hij.
‘Griekse statistieken’ is een vaste uitdrukking geworden. Zij duidt op de politieke manipulatie, de creatieve boekhouding, de Griekse tragedie in het algemeen en de statistische kaartenhuizen van de voorgangers van Logothetis, van wie er één zijn toevlucht heeft gezocht in het buitenland.
4.340 gevallen van belastingfraude in juni 2010
Sinds enkele weken is de ‘trojka’ van de Europese Unie, het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Europese Centrale Bank (ECB) weer terug in Griekenland. Het trio, een Deen, een Belg en een Duitser, moet nu beoordelen of de regering-Papandreou afdoende maatregelen heeft getroffen om in september in aanmerking te komen voor een nieuw krediet van negen miljard euro.
Deze nieuwe start heeft Athene ook aan een andere man te danken: Ioannis Kapeleris, hoofd van de vorig jaar december opgerichte Griekse Brigade voor de Bestrijding van Financiële Criminaliteit (SDOE). Kapeleris, 50 jaar, is momenteel waarschijnlijk een van de drukst bezette regeringsfunctionarissen. Met een vermoeide blik en een sigaret in de ene en een kop koffie in de andere hand ontvangt hij ons met gedeeltelijk losgeknoopt overhemd op zijn kantoor. “Moet u dit eens zien”, zegt hij en haalt een Excel-tabel tevoorschijn. “Hier hebben we het aantal gevallen van belastingfraude dat in juni 2009 binnen de toerismesector in Athene is ontdekt: 506. Weet u hoeveel er in juni 2010 zijn opgespoord? 4.340”.
16.974 privézwembaden, waarvan 324 aangegeven
Bij de jacht op de fraudeurs gebruiken zijn medewerkers hun verbeeldingskracht: zij vliegen met politiehelikopters over de rijke buurten van de hoofdstad en filmen de woningen van artsen, advocaten en zakenlieden. Ze maken ook gebruik van satellietfoto's om bepaalde terreinen en huizen buiten de stad te lokaliseren. Hierdoor zijn ze erachter gekomen dat zich in de voorsteden geen 324 zwembaden, zoals opgegeven, bevinden, maar 16.974. “Wij doen ons best niet alleen de kleine maar ook de grote vissen te vangen”, verklaart Kapeleris. De SDOE moet dit jaar ten minste 1,2 miljard euro binnenhalen. De eerste zes maanden van dit jaar heeft de fiscus echter al meer dan 1,8 miljard euro geïncasseerd.
In zijn voorlopige rapport stelt het IMF met waardering vast dat de Grieken “aanzienlijke vooruitgang” hebben geboekt in het beheer van hun overheidsfinanciën, vooral door de drastische verlaging van de ambtenarensalarissen en de pensioenen. Niettemin willen de grote internationale schatkistbewaarders de druk op de Griekse premier onverminderd hoog houden: Athene moet nu met spoed de kosten van de gezondheidszorg terugdringen, de arbeidsmarkt en energiemarkt liberaliseren en bepaalde staatsbedrijven die grote verliezen lijden, privatiseren.
Het is niet moeilijk te voorspellen dat dit tot conflicten zal leiden. De afgelopen weken hebben vrachtwagenchauffeurs geprotesteerd tegen de door de EU verlangde liberalisering van hun sector. Is er zwaar weer op komst? De chaos die dit protest op benzinestations heeft teweeggebracht, is slechts een voorproefje van de stakingsgolf die Griekenland binnenkort zal overspoelen. Kostas Papantoniou, vicevoorzitter van de ambtenarenvakbond, voorziet een nog veel moeilijkere periode voor de regering. “Er wordt gezegd dat de Griekse ambtenaren te veel geld kosten, maar daar klopt niets van”, aldus Papantoniou. "Tachtig procent van de Griekse ambtenaren verdient netto tussen de zevenhonderd en veertienhonderd euro per maand. Noemt u dat een bevoorrechte status?”
Weer terug naar een vindingrijke boekhouding
Een groot aantal ambtenaren zal hard worden getroffen door het bezuinigingsbeleid van de regering. Dit geldt onder meer vooral voor degenen die dit jaar met pensioen gaan. Tientallen jaren hebben zij premie betaald aan het pensioenfonds van de overheid en nu hebben zij recht op een uitkering van gemiddeld veertigduizend euro. Om te voorkomen dat het overheidstekort verder oploopt, heeft de regering echter besloten deze bedragen tijdelijk niet uit te betalen. De staatskas mag niet leeg zijn wanneer het IMF en de Europese Unie een inspectiebezoek aan het land brengen. De restitutie door de overheid van btw aan bedrijven en de schadeloosstelling van voormalig personeel van geprivatiseerde ondernemingen zijn hetzelfde lot beschoren.
Het wonder van het sterk verminderde begrotingstekort waarmee de regering-Papandreou indruk op de EU en het IMF hoopt te maken, lijkt het land weer terug te voeren naar een wat al te vindingrijke boekhouding en een nieuwe versie van de 'Griekse statistieken'.
