Kies een taal
In Café Del Real, een eet- en dranklokaal in Melilla, de Spaanse enclave in het noordoosten van Marokko is een huwelijksfeest aan de gang. Drie gasten, Mina, Aziza en Karim wonen hier hun halve of zelfs hun hele leven. Van oorsprong zijn ze Marokkaans, maar hun houding is Spaans. “Als Marokko hier de baas wordt, ga ik naar de overkant”, zegt Karim, doelend op het vasteland van Spanje. Maar één ding is Marokkaans aan hen gebleven: Mina, Aziza en Karim willen niet met hun achternaam in de krant. Wat zij over Melilla zeggen is niet in lijn met wat de Marokkaanse staat uitdraagt en zij willen daarmee niet hun familie in Marokko in de problemen brengen.
Melilla ligt gevoelig in Marokko. Voor Marokko is het bezet gebied, een visie die onlangs opnieuw is bevestigd door de Marokkaanse premier Abbas El Fassi. Hij heeft gebeld met de Spaanse regering om te praten over de “bezetting” van Melilla en Ceuta, die andere Spaanse enclave in Noord-Marokko. Spanje reageerde onmiddellijk door te zeggen dat de “soevereiniteit en het Spaanse karakter” van Ceuta en Melilla niet ter discussie staan.
Voor Marokko is Melilla een overblijfsel van het kolonialisme
Mina, Aziza en Karim genieten van de Spaanse democratie, van goed onderwijs en betaalbare gezondheidszorg. Bovendien krijgen zij in de simpelste baantjes beter betaald dan in Marokko. “En dan zijn in Marokko veel dingen nog duurder ook. Een pak melk kost 50 eurocent in Melilla, in Marokko 80 cent.”, zegt Aziza. Dus waarom zouden de Marokkanen willen dat er een einde komt aan hun mooie leven?
Intussen begint het trouwfeest in café Del Real goed op gang te komen. Het is een gemengde aangelegenheid: bruid Rabiaa is Marokkaans en bruidegom Juan Miguel Arenas Spaans. “De hele bevolking in Melilla is multicultureel”, zegt stamgast Antonio Portillo Gómez de volgende dag aan de bar van café Del Real. “Er zijn hier veel beschavingen geweest, er ligt een grote geschiedenis, nog vóór Marokko hier iets te zeggen had. Dus waarom denkt Marokko eigenlijk dat Ceuta en Melilla Marokkaans zijn?” In 1497 zat Spanje al in Melilla en in 1578 kwam Ceuta erbij. “Allemaal voor de business”, zegt Portillo Gómez. In de vorige eeuw wist het Spaanse koloniale rijk zijn invloed uit te breiden tot het hele noorden van Marokko, maar toen het land in 1956 onafhankelijk werd, gaf Spanje dit gebied terug – afgezien van Ceuta en Melilla, en nog drie minuscule eilandjes voor de Marokkaanse kust die Spanje al eeuwen in handen heeft.
In de Spaanse optiek is hiermee recht gedaan aan de geschiedenis, maar volgens Marokko niet. En toen de Spaanse koning Juan Carlos in november 2007 voor het eerst een bezoek bracht aan Ceuta en Melilla, was het niet best. Marokko riep zijn ambassadeur uit Spanje terug en premier El Fassi verklaarde dat de tijd van het kolonialisme “onherroepelijk” voorbij was.
Zo voelt het voor Marokko: als een overblijfsel uit de koloniale tijd. Daarom is Marokko vast van plan beide enclaves los te weken van Spanje. Vlak naast Ceuta is de haven Tanger Med gekomen, en vlak naast Melilla verschijnt nu eenzelfde havencomplex. Het doel is de economische bedrijvigheid van de enclaves zodanig in te dammen dat ze op termijn voor Spanje te duur worden om in stand te houden.
Elke dag gaan 12 000 Marokkanen naar Melilla
En beide overzeese gebiedjes zijn al duur, omdat Spanje er Spanjaarden van het vasteland naartoe lokt met belastingvoordelen en hogere salarissen voor mensen in overheidsdienst. Maar vooralsnog gaat het in financieel opzicht goed met de enclaves en dat komt vooral door de Marokkanen zelf. Degenen die in de buurt van de enclaves wonen, hebben zonder visum toegang, waardoor alleen al dagelijks twaalfduizend Marokkanen Melilla binnenkomen. Zij kopen hier goedkope spullen zoals melk, shampoo of dekens, om ze in Marokko met een kleine winst te verkopen.
De Franse tv-zender M6 zond in april de documentaire Les femmes-mulets uit, vrouwelijke muilezels, waaruit bleek dat deze Marokkanen vooral vrouwen zijn die met 60 tot 80 kilo aan goederen op hun rug lopen, ook als ze zwanger of stokoud zijn. Soms worden ze bij de Spaanse grens bij elkaar gedreven als vee en geslagen met politiestokken. "Choquerend", noemde de Marokkaanse krant Akhbar Alyoum de film.
Worden de Marokkanen in Melilla door de Spanjaarden gediscrimineerd? "Welnee", zegt Karim. Dat is wat veel inwoners graag geloven: Melilla is een multiculturele modelstaat. Zij weten dat de Spanjaarden van het vasteland een beetje op hen neerkijken omdat zij in Afrika wonen, en met dit beeld peppen zij zichzelf op. En er is nog iets waarin zij zichzelf bijzonder vinden: zij zijn een oase van beschaving in een woestijn van barbarij. "In Marokko hebben vrouwen niets te vertellen maar hier wel", zegt een Spaanse inwoonster van Melilla minachtend.
