Kies een taal
Zijn wij, Europeanen, na de gemeenschappelijke munt van tien jaar geleden, inmiddels wel toe aan directe belastingheffing door Brussel? De Europese commissaris van begrotingszaken, de Pool Janusz Lewandowski, meent dat deze volgende stap op weg naar een Europese federale staat wel kan worden gezet. Via de Duitse zakenkrant Financial Times Deutschland heeft hij daarover een proefballon opgelaten. Een kansloze actie.
Het lokkertje waarmee Lewandowski EU-lidstaten aan zijn kant wil krijgen, oogt aantrekkelijk. In ruil voor belastingheffing op financiële transacties of vliegreizen hoeven de Europese landen voortaan minder af te dragen aan Brussel. Dat is voor landen als Duitsland en Nederland op zich een welkom geluid. Het is hun al jaren een doorn in het oog dat zij meer moeten betalen dan ontvangen. Bovendien leven beide landen naar het Brusselse gebod dat de begrotingen van de lidstaten op orde moeten worden gebracht. Een lagere Europese bijdrage komt dan gelegen.
De overlevingsstrategie van Brussel
Maar de nadelen zijn beduidend groter. Voor lidstaten gaat directe belastingheffing door Brussel ten koste van hun eigen mogelijkheden op dit vlak – de belastingdruk op burgers heeft nu eenmaal grenzen, al zijn die vaag. Belangrijker voor hen zal het principiële bezwaar zijn, namelijk dat belastingheffing het voorrecht van de nationale overheid is. Geef Brussel een vinger en ze pakken de hele hand, zo zal zeker in Groot-Brittannië worden geredeneerd.
De angst voor de Europese superstaat wordt daar met de paplepel ingegoten. Op dat punt zijn de andere Europese landen opgeschoven in de richting van de Britten. Met name de afwijzing van de Europese Grondwet door Frankrijk en Nederland in 2005 heeft geleid tot een ommekeer in het denken over Europa. De suggestie van de Poolse commissaris gaat geheel voorbij aan die toegenomen scepsis over Europa.
Dat Brussel toch met dit idee komt, heeft niet zozeer te maken met bureaucratische wereldvreemdheid, zoals Eurosceptici geneigd zijn te denken, als wel met een overlevingsstrategie. Brussel ziet aankomen dat de besprekingen over de komende Europese begroting (voor de periode 2014-2021) wel eens nog moeizamer dan anders kunnen verlopen, juist vanwege de financiële problemen van de lidstaten. Inkomsten uit een andere bron zouden dan een mooie uitweg kunnen bieden. Ware het niet dat die uitweg is afgesloten door de toegenomen weerzin in de lidstaten tegen ‘meer Europa’.
Vanuit Duitsland bezien
Meer openheid is geen luxe
De belastingbetaler zal niet staan te springen om een extra belasting,aldus de Süddeutsche Zeitung. Maar in feite zal “de Europese belasting geen extra lasten betekenen”, aldus de krant. In 2010 draagt elke Duitser indirect 260 af aan de begroting van de EU. Een Europese belasting zou echter wel de hervorming van de EU-begroting kunnen versnellen. Elk jaar zijn de onderhandelingen van de begroting namelijk het toneel van “gesjoemel tussen lidstaten”, aldus de krant. Bovendien, “als de burgers direct aan Europa zouden betalen, zouden ze misschien beter opletten waar hun geld naar toe gaat. En ze zouden zich wellicht afvragen waarom het grootste deel van de EU-begroting in de twintigste eeuw nog steeds naar een sector gaat die de economie in de achttiende eeuw domineerde: de landbouw”.
