Kies een taal
Groot-Brittannië is lang een aarzelende Europeaan geweest. Vanaf het moment van toetreding tot wat destijds nog de 'Europese Economische Gemeenschap' heette, veertig jaar geleden, werd het lidmaatschap gekenmerkt door verkeerde veronderstellingen en gemiste kansen.
De ingewikkelde betrekkingen tussen Groot-Brittannië en de Europese Unie zijn een kwestie van cultuur, geografie en geschiedenis. Groot-Brittannië is een imperiale macht met nauwe banden met andere Engelssprekende landen, met name de Verenigde Staten. Het wederzijds onbegrip tussen Groot-Brittannië en Europa is het gevolg van een fundamenteel verschil van perspectief: terwijl Groot-Brittannië het lidmaatschap van de EU in economische termen ziet, beschouwen Frankrijk en Duitsland, de twee oprichters, de Europese Unie als een politiek project dat is opgebouwd op de puinhopen van de Tweede Wereldoorlog.
Duitse beleidsvoorschriften
Dit verschil is groter geworden in het kielzog van de crisis in de eurozone. Het antwoord van Europa op die crisis, ook al was het aanvankelijk weifelend, heeft de illusie ontmanteld dat de continentale notie van een 'ever close Union’' louter een Brussels delirium is. Nu we geconfronteerd worden met een mogelijke ineenstorting van de euro is de noodzaak van een geïntegreerd economisch bestuur nu in alle Europese hoofdsteden een algemeen aanvaarde wijsheid, ook in Londen.
De tweede ontwikkeling van na de crisis, of dit nu zo bedoeld was of niet, is de wederopleving van Duitsland als de dominante speler in Europa. De opkomst van dit land heeft een punt bereikt waarop de andere lidstaten zich niet meer durven verzetten tegen de Duitse beleidsvoorschriften, uit angst dat de 'Berliner Republik' niet achter de redding van de eurozone zal willen blijven staan.
Daarom zal de Europese Unie in de nabije toekomst niet alleen verdeeld zijn tussen de landen die wel en niet tot de 'kern' van de eurozone behoren, maar ook tussen een regio met sterke Noord-Europese crediteuren onder leiding van Duitsland en een regio van zwakke Zuid-Europese debiteuren, waaronder Cyprus, Griekenland, Italië, Portugal en Spanje.
Lidmaatschap is van essentieel nationaal belang
Dit is de geopolitieke achtergrond van de langverwachte toespraak van David Cameron over Europa. Het uitstel van die speech getuigt van de ingewikkelde vraagstukken die op het spel staan.
Dit dagblad heeft altijd gepleit voor (het behoud van) het Britse lidmaatschap van de Europese Unie, en we blijven geloven dat dit lidmaatschap van essentieel nationaal belang is. Onze redenen hiervoor gaan verder dan een puur economische calculatie van kosten en baten. Ze hebben te maken met de plek die Groot-Brittannië in de wereld inneemt. Het lidmaatschap geeft Groot-Brittannië invloed op de grootste markt ter wereld. Het helpt de betrekkingen met de Verenigde Staten bijzonder te houden. Het versterkt de Britse invloed in een wereld waarin de economische macht naar het oosten verschuift.
De baten strekken zich uit tot buiten de nationale grenzen. Dankzij de gemeenschappelijke markt kunnen de Britten in heel Europa vrijelijk wonen, werken, reizen en studeren. De uitbreiding van de Europese Unie in zuidelijke en oostelijke richting heeft de democratie in Spanje, Portugal en Griekenland geconsolideerd en een zone van vrede en voorspoed bewerkstelligd in het voormalige communistische Midden- en Oost-Europa. Niettemin verschilt de hedendaagse Europese Unie enorm van de gemeenschap waarbij Groot-Brittannië zich in 1973 heeft aangesloten, en van de gemeenschap waarvan de Britten in een referendum zeiden lid te willen blijven toen ze in 1975 voor het laatst de kans kregen hun mening te geven.
Cameron moet een zakelijke benadering kiezen
De hervormingen die de Europese Unie wil doorvoeren om de gemeenschappelijke munt te ondersteunen, zoals een bankenunie en een aparte begroting voor de eurozone, zullen de EU steeds verder, ingrijpender en onherroepelijker veranderen. Zij zullen een nieuwe, nauw geïntegreerde kern creëren waarbij Groot-Brittannië zich misschien wel nooit zal willen aansluiten. Deze kern zou uiteindelijk een dominante invloed kunnen gaan uitoefenen op de elementen van de EU die de Britten het meest waarderen, zoals de gemeenschappelijke markt.
Wat moet Cameron nu dus doen, en – net zo belangrijk – niet doen? De premier moet in eerste instantie een zakelijke benadering kiezen, die is gegrondvest op het nationaal belang. Hij moet uiteraard rekening houden met de eurosceptische stemmen in de achterhoede van de Conservatieve Partij, maar hij moet zich daardoor niet onder de voet laten lopen. Hij moet zien te voorkomen dat hij de bescherming van bestaande rechten verwart met het terughalen van bevoegdheden in de toekomst. En hij moet vooral namens het hele land spreken, en niet alleen namens zijn partij.
Tegelijkertijd moet hij de leiding nemen in de EU, net zoals Margaret Thatcher dat heeft gedaan op het gebied van de gemeenschappelijke markt en uitbreiding. Groot-Brittannië is een lastige klant, maar ook een gewaardeerd lid van de Europese club. Het land kan – en moet – op zoek gaan naar bondgenoten. De Britten kunnen aandringen op dynamische, ondernemingsgezinde hervormingen, net als bij de geboorte van de gemeenschappelijke markt. De financiële crisis heeft het ondernemingsgezinde kamp verzwakt, maar dat zal zich ongetwijfeld herstellen, zeker als de EU ernst maakt met het aanpakken van de achterblijvende groei.
Veto-dreigementen worden gezien als chantage
De Britten zouden ook de Europese Commissie moeten steunen als de onmisbare scheidsrechter bij het afdwingen van de regels voor de gemeenschappelijke markt en het leiding geven aan het handelsbeleid. Op dit punt is er sprake van een natuurlijk bondgenootschap met Duitsland, dat zich stevig verzet tegen iedere stap die de gemeenschappelijke markt ondermijnt uit naam van het versterken van de eurozone.
Er zijn ook een paar dingen die Cameron absoluut niet moet doen. Hij heeft steeds volgehouden dat als er meer integratie komt, de banden tussen Groot-Brittannië en zijn EU-partners losser zullen worden. Dat zou de prijs zijn die voor meer integratie betaald wordt. Zijn speech zou een poging kunnen behelzen om de nieuwe voorwaarden voor de betrekkingen met de EU op een rijtje te zetten. Maar hij mag geen valse hoop wekken dat andere lidstaten Groot-Brittannië zullen toestaan aan de gemeenschappelijke markt deel te nemen zonder de fundamentele regels en beginselen ervan te aanvaarden. Op dezelfde manier zal ieder dreigement om zijn veto uit te spreken over verdragsaanpassingen die van cruciaal belang zijn voor het redden van de euro, worden beschouwd als chantage. Het gevolg zou waarschijnlijk een catastrofale verslechtering van de betrekkingen zijn.
Een status als Noorwegen is geen optie
Tenslotte mag Cameron niet toestaan dat zijn medeburgers zich overgeven aan allerlei fantasieën. Het is voor Groot-Brittannië weinig zinvol om te opteren voor een status die lijkt op die van Noorwegen of Zwitserland. Die twee landen zijn genoodzaakt de regels van de club accepteren, zonder dat ze over de totstandkoming ervan ook maar iets te zeggen hebben. Voor Groot-Brittannië zou zo'n positie onaanvaardbaar zijn en beslist leiden tot een vertrek uit de EU.
Het nationaal belang zou wel eens kunnen vereisen dat Cameron – of een toekomstige regering – de betrekkingen tussen Groot-Brittannië en een nieuw blok onder leiding van Duitsland en Frankrijk herdefinieert. Dit moet dan aan een referendum worden onderworpen op basis van “erin” of “eruit”. Maar zolang Cameron de voorwaarden van de nieuwe overeenkomst binnen de eurozone niet kent, moet hij wel duidelijk aangeven welke basisprincipes op het spel staan, en zijn zelfbeheersing bewaren.
