Kies een taal
De enorme Europese schuldencrisis, veroorzaakt door de staatsschulden van de lidstaten maar verergerd door de reddingsoperaties voor de banken na de crisis van 2008, laat ten minste drie dingen zien. Ten eerste wordt er aangetoond dat een valuta niet zonder een staat kan bestaan. Ten tweede dat het kapitalisme niet alleen door de markt gereguleerd kan worden. En ten derde dat bezuinigingsmaatregelen Europa niet uit de crisis zullen halen, maar die in feit nog zullen verergeren - totdat de euro crasht.
De belangrijkste lering die we echter uit de crisis moeten trekken is dat Europa's politieke ‘heruitvinding’ uitsluitend afhangt van de sociale strijd tegen een neoliberaal beleid. Het neoliberalisme, het absurde idee dat economisch beleid alleen gebaseerd kan zijn op de markt en het zelfregulerende vermogen daarvan, vormt de bron van de grote illusie van een leiderloos Europa. Een Europa dat geacht wordt verenigd te zijn door de euro die de interne economische en sociale verschillen reguleert volgens de logica van de financiële markten.
Met neoliberalisme de crisis te lijf gaan
En toch is neoliberalisme nog steeds de enige taal die Europese politici bezigen om de crisis te lijf te gaan en de sociale conflicten die de komende maanden overal zullen uitbreken, het hoofd te kunnen bieden. Er bestaat geen Europese regering; alleen bezuinigingsmaatregelen en onderdrukkingsbeleid.
De Europese stresstests voor banken leverden weinig op. Ze bliezen alleen de Duitse en Franse banken weer een beetje nieuw leven in, die waren blootgesteld aan de torenhoge schulden van de landen aan de buitenrand van de EU. Maar de recente economische successen van Duitsland - een toegenomen export, vooral naar gebieden buiten de eurozone - kunnen het tij voor de eurocrisis niet keren.
In feite kunnen de kloven tussen de economisch sterke landen en die met een zwakke industrie, geconditioneerd door het beleid van de Europese Centrale Bank, alleen maar dieper worden. Het financiële resultaat van deze crisis is hoogstwaarschijnlijk dat Duitsland de euro zal loslaten - het is nog slechts een kwestie van tijd. Het vertrek van Griekenland of Spanje uit de eurozone zal de wonden binnen het centrale blok van de EU of de scheidslijn tussen Duitsland - dat zich meer op de Aziatische en Zuid-Amerikaanse markten richt - en Frankrijk, dat nu al tijdenlang aan economische macht en politieke geloofwaardigheid inboet, niet helen.
Doodsteek voor Europa
De crisis in de VS en de vertraagde groei in landen zoals China, India en Brazilië zullen de doodsteek voor de euro betekenen en voor de politieke wens het Europese project te behouden. De regering-Obama en de Federal Reserve zullen geen methodes meer weten te verzinnen om de economie te stimuleren, de groei in China neemt af om het barsten van de onroerend goed-zeepbel te voorkomen en de rentetarieven in India zullen in het licht van de toenemende inflatie dalen. Dit alles staat een succesvolle poging in de weg om de Europese economie met behulp van de zwakke euro en de sterke Duitse economie een doorstart te laten maken.
In deze context zullen de bezuinigingsmaatregelen die aan alle landen aan de eurozone zijn opgelegd, onuitvoerbaar blijken. Men zal zich in paniek afkeren van het Europese stabiliteitsplan wat al gauw, zo als we in Hongarije zagen, zijn weerslag zal hebben op het economische en sociale beleid in de lidstaten. We beleven de de-Europeanisering van Europa.
