Cameron en Merkel, twee handen op één buik

Uit een recent bezoek van Cameron aan de Duitse bondskanselier blijkt dat steeds meer Duitsers zijn harde opstelling jegens de EU steunen. In de aanloop naar de Duitse parlementsverkiezingen in september lijkt Merkel zich liever te scharen bij de Britten met hun ideeën over de open markt dan bij de protectionistische Fransen.

Gepubliceerd op 15 april 2013 om 14:59

Angela en David — dat is toch wel een van de meest opvallende ‘romances’ uit de recente politieke geschiedenis. Zeven jaar geleden stonden ze nog lijnrecht tegenover elkaar, toen de nieuw gekozen leider van de Britse Conservatieven zijn Europarlementariërs opdracht had gegeven de Europese Volkspartij te verlaten, waar alle verstandige conservatieven toe behoorden, inclusief de christendemocraten van Angela Merkel, om zich aan te sluiten bij een nieuwe centrum-rechtse groepering van David Camerons eigen makelij.

En dan moet je ze nu eens zien ... Het afgelopen weekend vierden ze hhet voorjaar in elkaars gezelschap, met Samantha, Joachim en de kinderen van Cameron er op de koop toe bij. Wat een verandering! Nooit eerder had de Britse premier zijn hele gezin op zo'n belangrijke buitenlandse reis meegenomen, en nooit eerder had Merkel een gast – buitenlands of Duits – zo dichtbij laten komen, op de officiële residentie van de Duitse regering op Schloss Meseberg, [waar Cameron en Merkel het weekend hebben doorgebracht].

Krantenkoppen geven voorkeur aan tegenstellingen

Het mag dan een axioma van de politieke filosofie zijn dat landen geen vrienden, maar louter belangen hebben, het helpt in deze crisistijd zeker als de voornaamste protagonisten erin slagen een element van vriendschap toe te voegen aan hun netwerkactiviteiten, waardoor ze de gemeenschappelijke doelstellingen kunnen bekrachtigen.

Bedenkers van krantenkoppen hebben de neiging over het hoofd te zien wat mensen bindt, en geven de voorkeur aan dramatische tegenstellingen of een of ander soort breuk. Zo was het ook met de toespaak over de Europese Unie van Cameron in januari, waarin hij eiste dat bevoegdheden zouden worden teruggegeven aan de nationale overheden. Maar er werd toen weinig aandacht geschonken aan wat de Duitse bondskanselier diezelfde week in het Zwitserse Davos had gezegd. Ook Merkel had gesproken over de noodzaak van een hervorming van de Europese Unie, teneinde de concurrentiekracht te verbeteren en de diepgaande vervreemding van de Europeanen jegens de ‘Unie’ tegen te gaan.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Qua “bevoegdheden” zijn ze het roerend eens

Over zulke aangelegenheden zijn Cameron en Merkel het roerend eens. Maar zelfs over de vervelende kwestie van de “bevoegdheden” die Londen uit Brussel wil terughalen, wordt de kloof tussen de twee leiders steeds nauwer. De kakofonie van verontwaardiging waarmee de toespraak van Cameron werd begroet, heeft in Duitsland plaatsgemaakt voor een minder zware afwijzing, zodat de aantijgingen over een Brits isolement in Europa inmiddels ietwat misplaatst lijken.

Michael Meister, de vicevoorzitter van de parlementsfractie van Merkels CDU, werd eind vorige week gevraagd wat de Duitse regering dacht over de door velen gehekelde eis van Cameron om “de bevoegdheden te herzien” – de uitkomst waarvan bepalend zal zijn voor het zwart/wit-referendum over de EU dat de Britse premier heeft beloofd in 2017 te zullen organiseren.

“We hebben behoefte aan compromissen”, erkende Meister. “We staan open voor alle argumenten.” Opvallend genoeg gaf hij toe dat er “intensieve besprekingen plaatsvinden” over de ideeën van de Britse premier. En dat is precies waar de bijeenkomst op Schloss Meseberg over ging.

Chemie tussen regeringsleiders

Het is nog veel te vroeg om te zeggen of een verandering van de bestaande Europese verdragen nodig zal zijn, iets waar Merkel en de andere EU-leiders absoluut niet van willen horen. Maar belangrijker is dat de heldere bewoordingen van Cameron ertoe hebben bijgedragen dat het aanpakken van het reeds lang onderkende ‘democratische tekort’, waardoor het Europese project schipbreuk dreigt te lijden, een nieuwe urgentie heeft gekregen. Ook het stellen van deadlines helpt, ook al zou David Cameron zelf in 2017 allang een politieke dood gestorven kunnen zijn.

Merkel zou haar nieuwe Britse vriend niet graag in de Europese val verstrikt zien raken. De chemie tussen beide regeringsleiders wordt bevorderd door haar strategische overtuiging dat het de logica op zijn kop zou zetten als de Europese Unie Groot-Brittannië zou verliezen, maar Kroatië, Bulgarije of Roemenië erbij zou krijgen.

Er zit echter ook een binnenlands-politiek aspect aan haar overwegingen. Als zij haar huidige populariteit wil behouden tot de nationale verkiezingen in september, is het heel verstandig om op te schuiven in de richting van Cameron en zijn ideeën over open markten en democratische aansprakelijkheid, in plaats van aan te schurken tegen de étatistische Fransen en hun protectionistische instincten.

Geheim leger van Cameron-aanhangers

Er is een 'geheim leger' van Cameron-aanhangers in Duitsland, dat zijn no-nonsense benadering van de EU toejuicht, die andere politici nauwelijks durven uiten. De frustratie over de lasten die de reddingsoperaties voor noodlijdende lidstaten van de eurozone voor de Duitse belastingbetalers met zich meebrengen, heeft geleid tot een paar licht ontvlambare politieke kwesties. Merkel heeft er geen enkele behoefte aan olie op het vuur te gooien door de strijd aan te gaan met een Britse premier die in Duitsland populairder is dan je op grond van de krantenkoppen zou verwachten.

Nog maar kort geleden werden de Duitsers eraan herinnerd hoe een almachtige bondskanselier, Helmut Kohl, hen heeft gedwongen tot het aanvaarden van de euro. “Ik gedroeg me als een dictator”, gaf Kohl op cynische wijze toe in een interview uit 2002, dat pas vorige week is vrijgegeven. De tegenstanders die hij eind jaren negentig uitmaakte voor “vijanden van de staat” hebben nu een nieuwe partij gevormd, Alternativ für Deutschland, die een verlate discussie wil aanzwengelen over wat een terugkeer naar de Deutschmark zou kunnen betekenen voor de toekomst van Duitsland.

Directe en openhartige stijl

De nieuwe partij moet minstens tweeduizend handtekeningen verzamelen in elk van de zestien Duitse deelstaten om mee te mogen doen aan de nationale verkiezingen. Volgens een recente opiniepeiling geeft zo'n 25 procent van de kiezers aan te overwegen in september op het Alternativ te stemmen, maar slechts vijfduizend van hen zijn tot nu toe daadwerkelijk lid geworden.

Het is “de angst voor dat wat na onze dood komt, dat onontdekte land, waaruit geen reiziger ooit terugkeert” [Hamlet, Shakespeare] die de wil van de sceptische Duitse kiezers parten speelt als ze nadenken over het leven na de ondergang van de euro. Tegelijkertijd koesteren ze een diep wantrouwen jegens politici, nu bij hen in herinnering is gebracht hoe Kohl ze heeft gedwongen de Deutschmark op te geven.

Daartegenover is David Cameron, met zijn directe en openhartige stijl, een leider die de Duitsers en Angela Merkel na aan het hart ligt. Moge hun romance zijn opgewassen tegen de roerige omstandigheden van deze buitenissige tijden.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp