Kies een taal
Roemenië zou zich moeten voorbereiden op een leven in Europa waarin de NAVO niet langer de veiligheid van het land kan garanderen. De as Parijs-Brussel-Moskou laat slechts één optie open: de Verenigde Staten. Welkom in de 21e eeuw! Vanaf vandaag, de eerste dag van de "historische" NAVO-top in Lissabon bevinden wij ons in een andere werkelijkheid en een ander geopolitiek tijdperk. De top is "historisch", maar om andere redenen dan die door de NAVO-vertegenwoordigers en politiek leiders worden genoemd.
Het gaat niet om de inauguratie van een nieuwe efficiëntere en flexibelere Alliantie - zoals beschreven in het promotiemateriaal van het evenement - maar wel om een officiële erkenning van het overlijden van "het Westen" als strategisch en militair concept, en van de transformatie van de NAVO in een politieke EU-Rusland-club, met de Verenigde Staten als buitengewoon lid.
Afghanistan heeft een diepe kloof veroorzaakt
Het was eigenlijk onvermijdelijk. Door het verdwijnen van de Sovjet-Unie, de vijand uit de Koude Oorlog, werd de NAVO het slachtoffer van zijn eigen succes. De Balkanoorlogen brachten de militaire zwakte van Europa aan het licht, en de oorlog in Afghanistan creëerde een diepe kloof tussen de Verenigde Staten en hun Europese bondgenoten.
De onmacht van de Europeanen om een significante bijdrage te leveren aan de overwinning op de taliban, en vervolgens aan de stabilisering van het land, of het feit dat bepaalde bondgenoten niet aan de gevechten wilden of konden deelnemen terwijl anderen het grootste deel van de verliezen te verwerken kregen, droegen bij aan de uiteenvalling van de Alliantie.
Sommige commentatoren vinden het feit dat de NAVO op dezelfde plek als de Sovjet-Unie sterft, in Afghanistan, ironisch. Maar Irak vormde het eerste echte crisismoment voor het Westen.
Terugkeer naar de politieke invloedssferen uit de 19e eeuw
En dan is er ook nog het ‘probleem’ Rusland. De komst van Vladimir Poetin en zijn team van oud-KGB-officieren naar het Kremlin heeft de magere vooruitgang op het gebied van democratie en rechtsstaat die er onder Jeltsin geboekt werd, tenietgedaan. Maar ondanks alles sloten de westerse landen hun ogen voor de misstanden en de afsluiting van de Russische maatschappij in ruil voor gas en goedkope grondstoffen.
Dit heeft geresulteerd in een nog diepere kloof tussen de bondgenoten. Tijdens hun ontmoeting in Boekarest [in 2008] verdedigden Angela Merkel en Nicolas Sarkozy met hart en ziel de status quo en verwierpen zij het Actieplan voor Aspirantleden (MAP) van Oekraïne en Georgië. Daarmee erkenden zij impliciet het vetorecht van Moskou in NAVO-aangelegenheden. Als gevolg daarvan werd Georgië een paar maanden later binnengevallen en keerden wij feitelijk terug naar de politiek van de invloedssferen uit de 19e eeuw, die van de ‘Europese eensgezindheid’ die gesmoord werd in de slachtingen van de Eerste Wereldoorlog.
Deze nieuwe orde wordt morgen officieel bekrachtigd door de uitnodiging aan Rusland om mee te doen aan het antiraketschild. Een onderzoek dat recentelijk door de European Council on foreign relations gepubliceerd werd, spreekt al van een nieuwe Europese veiligheidsarchitectuur, gerealiseerd in het kader van een trilateraal overleg tussen de EU, Rusland en Turkije. De NAVO komt in deze opstelling niet voor.
Merkel deed beloftes zonder haar partners te raadplegen
Maar de EU betekent niet echt het Europa van de zevenentwintig landen. Merkel deed Medvedev beloftes over de Europese politiek zonder haar partners te raadplegen. En het feit dat de Russische president de uitnodiging van de secretaris-generaal van de NAVO om naar Lissabon te komen eerst afsloeg voordat hij de uitnodiging van het koppel Sarkozy-Merkel aannam, spreekt boekdelen.
Natuurlijk zullen de Amerikanen niet verdwijnen uit de regio omdat zij hun belangen in het Midden-Oosten moeten verdedigen en zich moeten bezighouden met het antiraketschild. Zelfs als de regering-Obama het verleden begraaft en het Witte Huis bereid is te geloven in de onschuld van Rusland, dan nog blijft de versterking van het bondgenootschap met de Amerikanen de beste veiligheidsoptie, vóór de as Parijs-Berlijn-Moskou.
Het zou de ironie van het lot kunnen zijn dat, nadat we verlost zijn van de Russische troepen uit het communistische tijdperk, de Russische militairen terugkeren op Roemeens grondgebied als ‘adviseurs’ voor de installatie van het raketschild.
Samenwerking
Europese defensie ver weg
Bij de NAVO-top die op 19 en 20 november in Lissabon wordt gehouden ”komt Barack Obama optreden als bemiddelaar in het conflict tussen Merkel en Sarkozy” schrijft i. Het Portugese dagblad legt uit dat de nucleaire afschrikking een onderwerp van onenigheid is voor de twee regeringsleiders, omdat ”Duitsland vindt dat de NAVO het goede voorbeeld moet geven wat betreft ontwapening, terwijl Frankrijk meent dat kernenergie noodzakelijk is voor de toekomst van Europa”.
Dit meningsverschil is één van de twistpunten die het idee van van een Europese defensie zouden kunnen afzwakken. Want ”het lijkt erop dat de Franse defensiepolitiek in twee weken tijd – de tijd tussen de Frans-Britse top in Londen en de Atlantische top nu in Lissabon – elke Europese ambitie op dit vlak met voeten treedt”, schrijft de hoogleraar sociale- en politieke wetenschappen Louis Gautier in Le Monde. Door afgelopen 2 november het akkoord voor militaire samenwerking met Londen te ondertekenen, ”keert Parijs de Europese verdediging de rug toe”. ”Doordat ze herhaaldelijk geconfronteerd worden met het probleem om de financiering van hun legers rond te krijgen, hebben Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk er de voorkeur aan gegeven nader tot elkaar te komen in de, enigszins vergeefse, hoop hun militaire leiderschap in Europa te kunnen verlengen". Maar hun akkoord ”gaat tegen de Europese gedachte in”. Immers, ”Frankrijk raakt erdoor van Duitsland verwijderd, terwijl dat onze partner is (ook op het gebied van bewapening), op het moment dat dit land juist begint met een diep ingrijpende hervorming in zijn defensie-apparaat”, betreurt de onderzoeker, die hier verwijst naar het Duitse project om een beroepsleger aan te stellen.
