Nieuws Duitse verkiezingen 2013

Europa wacht met spanning

Nooit eerder waren de Europeanen zo gefascineerd door de Duitse verkiezingen als in 2013. Maar omgekeerd is voor de Duitse partijen en kiezers de invloed van hun land in Europa zo vanzelfsprekend, dat het onderwerp nauwelijks een rol heeft gespeeld in de campagne.

Gepubliceerd op 20 september 2013 om 15:53

In Londen doet een mop de ronde: Europa zou sinds kort twee hoofdsteden hebben. De ene is Berlijn, en de andere – na een korte pauze – Frankfurt. En in Griekenland gaan geruchten de ronde: dat de Duitse regering ná de verkiezingen van aanstaande zondag een schuldkwijtschelding op de agenda zou kunnen zetten.

In Spanje wordt intussen vermoed dat de kwestie rond de ontmanteling van noodlijdende banken na 22 september geen probleem meer zal vormen – de grootste ‘giftige’ bezittingen op het Iberische schiereiland zouden na de Duitse verkiezingen gemeenschappelijk worden ontmanteld; men zou zich dus geen zorgen meer hoeven maken.

Nee, niemand is ongerust in Duitsland. Niemand discussieert in deze verkiezingsstrijd over Europa (4159711). Niemand vraagt of er frisse ideeën zijn over het overwinnen van de crisis. De crisis, men wil het eigenlijk niet meer horen, heeft zijn hoogtepunt wel bereikt, maar is nog lang niet ten einde. Niemand stelt vragen over de nationale risico's bij een bankenontmanteling. Niemand bespreekt de architectuur van een nieuw Europa, die een herhaling van deze crisis moet voorkomen.

Fascinatie in buurlanden

En zou het niet denkbaar zijn dat in de komende zittingsperiode van het parlement een referendum over een nieuwe grondwet de belangrijkste politieke gebeurtenis wordt? Een stemming over een nieuwe grondwet, waarin de Duitsers een paar belangrijke bouwstenen van hun soevereiniteit aan Brussel overdragen?

Nieuwsbrief in het Nederlands

Er is veel denkbaar en er wordt ook veel gedacht: in Parijs, in Londen en in Brussel. In de naoorlogse geschiedenis hebben de Duitse Bondsdagverkiezingen nog nooit zo'n fascinatie op de buurlanden uitgeoefend als nu. Dat ligt niet alleen aan het feit dat Angela Merkel wordt beschouwd als de machtigste vrouw van het continent of misschien wel van de hele wereld.

Zonder Duitsland beweegt niets in Europa

Aan de Bondsdagverkiezingen worden in heel Europa heilsverwachtingen gekoppeld, alsof er op de ochtend van de 23ste september cadeautjes zouden klaarliggen, zoals met Kerstmis. Uit deze gemoedsstemming blijken twee dingen: in de eerste plaats de betekenis die het economisch zo dominante Duitsland op het continent heeft verkregen. Zonder Duitsland beweegt er niets meer in Europa, wat de afgelopen weken goed te zien was. En in de tweede plaats getuigt dit alles van de druk om tot handelen over te gaan, die zich opnieuw heeft opgebouwd.

Vier landen staan feitelijk onder curatele van de eurolanden. Eén daarvan, Ierland, moet dit jaar nog van dat toezicht worden ontlast. Portugal en Spanje gelden als 'gestabiliseerd'. Griekenland heeft nog wel hulp nodig. Dat is bekend. Thema nummer twee is de EU-begroting, waar veel staten begerig het oog op hebben laten vallen, en die nog niet door het Europees Parlement is goedgekeurd. Het gaat om veel geld, het gaat om de verdeling daarvan, en het gaat om de verkiezingsstrijd die binnenkort in Europa wordt gevoerd. Dat riekt naar bonje.

De grootste verlangens richten zich echter op Duitsland, als het gaat om de ontmanteling van noodlijdende banken en de eigenlijke hamvraag: hoe moet de eurozone worden vormgegeven, zodat de crisis zich niet herhaalt? Het gaat om de kern van alle politiek: wie beslist en wie betaalt?

Duitsland maakt zich klein, maar is een reus

Duitsland, dat een fundamenteel belang heeft bij het overleven van de euro, moet dus een paar ideeën ontwikkelen over de toekomstige harmonisering van en controle op de begrotingen in de eurozone, over de aanpassing van de sociale stelsels en de verdeling van de overheidsinvesteringen. Het zal zich moeten buigen over het feitelijke kernprobleem: of de zo verschillende Europese staten ooit een ook maar enigszins vergelijkbare concurrentiekracht zullen kunnen ontwikkelen, en of er geen overdrachtsbetalingen nodig zullen blijven, op dezelfde manier als dat met de individuele Länder (staten) van de Bondsrepubliek gebeurt.

Dit alles gaat over kwesties van begrotingsrecht, parlementaire controle en de architectuur van een Europese democratie. Dit alles zou uiteindelijk tot een grondwetswijziging in Duitsland kunnen leiden, inclusief het dan eveneens noodzakelijke referendum. Heel Europa ziet deze problemen en kijkt vol spanning naar Duitsland. En het land zelf?

Duitsland kiest ontspannen, maar de dag na de verkiezingen zullen de wensen en verlangens het land overvallen als een herfststorm. Wonderen zijn niet te verwachten en cadeautjes zullen niet worden uitgedeeld. Angela Merkel zal haar stijl nauwelijks veranderen en ook de SPD legt weinig nieuw enthousiasme voor de euro aan de dag. Niettemin wordt er nieuwe vaart in het hervormingsbeleid verwacht, en hopen sommigen zelfs op een grote 'deal'. Duitsland mag zich in de verkiezingsstrijd nog zo klein maken, van buiten bezien blijft het een reus. En Gulliver heeft het zwaar met de ketens die al klaarliggen.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp