Crisis binnen de trojka

De onenigheid binnen de trojka tussen de Europese Commissie en het IMF over de manier waarop de schuldencrisis in de eurozone wordt aangepakt, neemt steeds ernstigere vormen aan, en ook binnen de ECB bestaat onvrede over zijn rol. In Brussel wordt al gesproken over een eventuele ontbinding van dit driekoppige orgaan.

Gepubliceerd op 16 oktober 2013 om 16:37

De “men in black” van de trojka hebben ernstige relatieproblemen. De spanningen binnen het driekoppige orgaan dat de hervormingsprogramma’s aanstuurt van eurozonelanden die met een faillissement werden bedreigd, zijn drie jaar na de oprichting, die buiten alle bestaande juridische kaders van de Europese verdragen plaatsvond, enorm opgelopen. En tot wel dusdanige hoogte dat in Brussel het debat is geopend over hoe het verder zou moeten zonder de trojka.

De impopulaire trojka, die in mei 2010 werd opgericht voor de ‘redding’ van Griekenland, werkt inmiddels ook samen met de regeringen van drie andere eurozoneleden: Portugal, Ierland en Cyprus. Het is dit orgaan dat de lijst voorwaarden van bezuinigingen, structurele hervormingen en privatiseringen opstelt waaraan de landen moeten voldoen. In ruil daarvoor ontvangen ze een megalening waarmee voorkomen kan worden dat ze niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen.

Nieuwe megaleningen

In drie jaar tijd is deze ondoorzichtig opererende organisatie het symbool van autoritaire crisisbeheersing geworden waarbij regeringen van de eurozonelanden met hun rug tegen de muur worden gezet en, om een faillissement te voorkomen, hervormingen moeten worden doorgevoerd die door een groot deel van de burgers worden verworpen.

Logischerwijs zal deze trojka worden ontbonden als de looptijd van de reddingsplannen (de ‘bailouts’) is afgelopen. Dat zal bijvoorbeeld voor Cyprus in 2016 het geval zijn, als we de officiële gegevens mogen geloven. Het probleem is echter dat in de praktijk de economische opleving fragiel kan zijn (zoals in Ierland) of dat daar nog helemaal geen sprake van is (zoals in Griekenland). Mogelijk moeten er dus nieuwe megaleningen worden verstrekt en zal de marteling nog wel even voortduren. Zo zullen de Europeanen en het IMF eind deze week in Washington spreken over een nieuwe steunpakket voor Griekenland.

Nieuwsbrief in het Nederlands

‘Europees Monetair Fonds’

Het feit dat Brussel zich niet eerlijk durft uit te spreken over deze kwestie, heeft vooral te maken met de lidstaten, Duitsland voorop, die de doos van Pandora niet willen openen. Want [[een vervanging van de trojka zal zonder twijfel neer komen op meer macht voor de Europese Commissie]] die zich nog meer zal transformeren tot een ‘Europees Monetair Fonds’. Dat is een scenario waar veel burgers van het continent niet op zitten te wachten.

Echter, de spanning loopt aan alle kanten enorm op. De belangrijkste reden: het groeiende gevoel van onbehagen bij het IMF dat de schade probeert te beperken en het laatste restje van zijn legitimiteit wil behouden. In het voorjaar van 2010 was het Berlijn dat er bij het instituut uit Washington, destijds onder leiding van Dominique Strauss-Kahn, op aandrong om in te grijpen. Het was zelfs één van de voorwaarden die door het Duitse parlement, de Bondsdag, was gesteld om goedkeuring te geven aan reddingsplannen: het IMF moest er ook bij worden betrokken.

Verzet tegen reddingsplan

Maar het IMF is het niet eens met de manier waarop de crisis is aangepakt en heeft dat ook laten weten. Het rapport in juni van de organisatie is ingeslagen als een bom. In het verslag bekritiseert het IMF het reddingsplan dat in 2010 overeen werd gekomen met Griekenland en meent dat het beter was geweest als het bezuinigingsplan was “verzacht” door een deel van de staatsschuld kwijt te schelden, een mogelijkheid die destijds door Parijs en Berlijn werd verworpen.

Ander bewijsstuk: de Wall Street Journal heeft vorige week gewag gemaakt van interne documenten van het IMF waaruit blijkt dat in mei 2010 meer dan veertig lidstaten van het Fonds (alle niet-Europees) zich hadden verzet tegen het reddingsplan dat met Athene was overeengekomen.

Christine Lagarde heeft, tijdens een vraaggesprek over het onderwerp in juni, geprobeerd de gemoederen tot bedaren te brengen: “De leden van de trojka hebben de afgelopen jaren een heel solide en productieve relatie opgebouwd”, bevestigde zij, waarbij zij ook nog het “vernieuwende” karakter van het avontuur benadrukte.

Onafhankelijkheid

Maar laten we onszelf niet voor de gek houden. [[De rampzalige manier waarop begin dit jaar de Cypriotische crisis is aangepakt, heeft onuitwisbare sporen achtergelaten.]] De IMF koos ervoor om slechts garant te staan voor 10 procent van de totale hulp voor Cyprus, terwijl in de vorige bailouts dat nog een derde was. Het toont aan dat het IMF al is begonnen zich terug te trekken uit de eurozonecrisis.

Ook de ECB heeft, in mindere mate, afstand genomen van het dagelijkse bestuur van de trojka. Steeds meer leden van de Raad van Bestuur van de Europese Centrale Bank, in Frankfurt, vrezen voor de als heilig beschouwde onafhankelijkheid van de eigen instelling. “De ECB accepteert geen bemoeienis van regeringen. Maar de onafhankelijkheid werkt in twee richtingen: het betekent ook dat de ECB zich niet bemoeit met politieke beslissingen, de belastingen of het snijden in de uitgaven. Dat is echter wel wat er in de trojka gebeurt. De ECB moet er zo snel mogelijk uitstappen”, meent Paul De Grauwe, een Belgische econoom en hoogleraar aan de London School of Economics.

Fiasco

Tijdens een ondervraging door Europarlementariers eind september in Brussel probeerde de voorzitter van de ECB, Mario Draghi, de rol van de ECB binnen de trojka wat te bagatelliseren. De centrale bank zou slechts een eenvoudige raadgever zijn, die “in samenwerking met de Commissie” “technische expertise” levert. Vanuit dit punt is het slechts een kleine stap om te beweren dat de ECB een externe adviseur van de trojka is.

Terwijl het IMF en de ECB trachten hun gezicht te redden voor het fiasco dat zich aankondigt, kan de Europese Commissie, stoïcijns vóór de storm, slechts de –rampzalige- balans opmaken van drie jaar trojka. Beseft José Manuel Barroso, die zich zo’n zorgen maakt over de opkomst van het populisme op het continent, met de Europese verkiezingen op komst, wel de gevolgen van deze operatie? Zijn collega Olli Rehn lijkt zich niet druk te maken. De Fin zei in augustus dat hij zin heeft zich voor de verkiezingen kandidaat te stellen voor het Europees leiderschap van de liberalen.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp