Vladimir Poetin is gisteravond waarschijnlijk met een brede grijns op zijn gezicht naar bed gegaan. Dat Amerikaanse geheime diensten misschien particuliere telefoongesprekken van de Duitse bondskanselier hebben afgeluisterd, klinkt namelijk in de eerste plaats als een grap.
Een Amerikaanse afluisteroperatie, met als doelwit uitgerekend de Europese staatsvrouw die in haar politieke loopbaan nooit anti-Amerikaanse reflexen heeft gehad en de transatlantische as steeds dapper heeft verdedigd? Dat zal niet alleen in het Kremlin tot dijenkletsers hebben geleid.
Vertrouwensbreuk
Maar naar het zich laat aanzien lijkt het schandalig klinkende verhaal niet uit de lucht gegrepen. Uit de reacties van het kantoor van de bondskanselier en het Witte Huis valt in ieder geval af te leiden dat het bij de door Der Spiegel onthulde geschiedenis geenszins om een indianenverhaal gaat. De omvang van het schandaal is nog niet goed in te schatten, maar een aantal vragen die zich opdringen is dat wel.
[[Vindt de Duitse inlichtingendienst de afluisteroperatie een kleinigheid?]] In de eerste plaats zouden we graag willen weten waarom deze ongelooflijke vertrouwensbreuk niet door de Duitse geheime dienst is onthuld, maar door journalisten. Houdt de Bundesnachrichtendienst (BND) deze afluisteroperatie bij de machtigste politica van Europa soms voor een kleinigheid?
Hysterisch
Tegelijkertijd vragen we ons af wie in de Verenigde Staten eigenlijk nog de geheime diensten controleert. Merkel is niet eens de eerste staatsvrouw die dit lot heeft getroffen. Ook de Braziliaanse president Dilma Rousseff kwam klaarblijkelijk in het vizier van de NSA – en heeft in september derhalve een staatsbezoek aan de VS afgezegd.
Een paar dagen geleden werd in Parijs de Amerikaanse ambassadeur bij het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken op het matje geroepen, omdat de verdenking bestond dat er onder het mom van terreurbestrijding ook industriële spionage is bedreven.
Precies deze vraag had overigens ook SPD-kanselierskandidaat Peer Steinbrück in de recente Duitse verkiezingsstrijd gesteld. Sommigen vonden dat destijds hysterisch. Maar vandaag blijkt dat de vraag van Steinbrück ruimschoots gerechtvaardigd was.
Explosieve kracht
De Bondsrepubliek Duitsland is op de bescherming van de Verenigde Staten aangewezen. Dat geeft die wereldmacht echter nog niet het recht om alle wetten en diplomatieke gebruiken zonder pardon aan de kant te schuiven. In de Verenigde Staten zijn de inlichtingendiensten na 9/11 klaarblijkelijk zodanig losgeslagen, dat het beangstigend is. Door deze manier van doen worden westerse waarden niet beschermd; dit optreden leidt ertoe dat het westen als politieke formatie ten onder gaat. De politieke gevolgen van dit laatste schandaal zijn in ieder geval nog helemaal niet te overzien. En hoeveel geloof kunnen we nog aan de uitspraak van Washington hechten, dat alles mogelijkerwijs op een misverstand berust? Vermoedelijk helemaal geen. Als regeringsleiders op de korrel worden genomen, gebeurt dat niet toevallig, maar systematisch en principieel. De zaak Merkel/NSA heeft een ontzaglijke politieke explosieve kracht, die ertoe kan leiden dat de tektonische platen aan weerszijden van de Atlantische Oceaan op dramatische wijze zullen gaan schuiven.