Nieuws Voetbal en politiek (2/2)
Viktor Orbán bij de UEFA-cupwedstrijd Videoton-Basel in Székesfehérvár, oktober 2012.

Orbán, gangmaker op de Hongaarse tribune

Het nationale team van Hongarije heeft zich niet gekwalificeerd voor het wereldkampioenschap voetbal van 2014. Dat is een afgang voor de minister-president, die in die sport een middel ziet om zijn politieke waarden en zijn persoonlijke macht uit te drukken. Een socioloog uit de oppositie geeft zijn analyse.

Gepubliceerd op 14 november 2013 om 12:58
Viktor Orbán bij de UEFA-cupwedstrijd Videoton-Basel in Székesfehérvár, oktober 2012.

Tijdens de afgelopen eeuw richtten de autocratische regeringsleiders Miklós Horthy en János Kádár al hun aandacht op de instandhouding van een nationaal thema dat hun een maatschappelijke basis verschafte, nadat ze zich eerst stevig in het zadel hadden gewerkt waarbij ze geweld niet hadden geschuwd. Horthy maakte het tot zijn levenswerk om een land dat door het Verdrag van Trianon een enorme nederlaag had geleden, in ere te herstellen en de grenstracés te herzien. Kádár trok ten strijde tegen armoede en ongelijkheid.

Noch Horthy, noch Kádár was bekend met de idee om macht te gebruiken in hun vrijetijdsbesteding, de eerste vanwege diens opleiding en de tweede vanwege diens natuurlijke puritanisme en van oorsprong communistische inslag. De Regent van de Hongaarse Monarchie – Horthy – had als hobby de plezierjacht. De secretaris-generaal van de eenheidspartij, de Hongaarse Communistische Partij, hield van schaken. De hobby’s van beide autocraten hadden geen invloed op hun uitoefening van de macht. Er waren geen verborgen agenda’s.

Tegenwoordig kunnen we dagelijks zien dat het regime van Orbán ernaar streeft om vrije concurrentie in alle geledingen van de maatschappij uit te bannen. Niet alleen op gebieden die van essentieel belang zijn voor de macht, maar ook in aanvragen voor subsidies van de EU, de kunsten, het verlenen van tabakslicenties, landbouwsubsidies, noem maar op.

Postcommunistische maffiastaat

En dat geldt ook voor het voetbal. De nummer één van deze postcommunistische maffiastaat is zo dol op sport dat hij eerlijke competitie, fair play, niet verdraagt. Omdat hij door voetballers, clubdirecties en supporters die zich nog niet hebben afgekeerd wordt beschouwd als de redder en weldoener van deze tak van sport, zijn voetbalstadions een proeftuin geworden voor de door Viktor Orbán gewenste ideale maatschappijstructuur.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Deze leider van een maffiastaat en sportliefhebber heeft de wereld van het Hongaarse voetbal omgevormd tot het beeld van het gewenste model. De sociale structuur van de stadions weerspiegelt een gedeeltelijk, maar authentiek beeld van de buitenwereld. Sinds de zomer van 2010 accentueren de wekelijkse uitzendingen van voetbalwedstrijden op de publieke televisiezender de belangrijkste kenmerken ervan. Gedeeltelijk, want de “ondergeschikte burgers” (die voorheen burgers of arbeiders werden genoemd) schitteren bijna volledig door afwezigheid. Voor hen is geen plaats in de VIP-loges, ze zijn afkerig van hooligans en gaan niet meer naar de wedstrijden die trouwens toch oninteressant zijn. Om die reden neemt het aantal toeschouwers af, ondanks de landelijke propagandacampagne (het aantal kijkers in 2012-2013 is afgenomen tot 2700 tegen 3600 het jaar daarvoor).

VIP-loge is belangrijkste plaats van de macht

[[Het lage aantal toeschouwers komt ook door het feit dat voetbal in de maffiastaat niet wordt beschouwd als onderdeel van de entertainmentindustrie]], zoals in de landen met een markteconomie. Wat er in de stadions gebeurt, is geen vermaak voor het Hongaarse collectivistische regime, maar educatieve vorming.

De televisiekijkers leren dat het middelpunt en de belangrijkste plaats van de Hongaarse macht de VIP-loge is, die alleen toegankelijk is voor de bevoorrechten van het regime. Na deze televisie-uitzendingen kan niemand zich nog vergissen in de identiteit van de belangrijkste persoon van het universum: Viktor Orbán, die op de televisiebeelden een even centrale plaats inneemt als Jezus in Het Laatste Avondmaal van Leonardo da Vinci.

De minister-president laat zich op een ontspannen manier zien, op een plaats die fysiek van de andere toeschouwers is afgescheiden, in gezelschap van de Hongaarse president, de voorzitter van het parlement, de procureur-generaal, leden van de regering, de invloedrijkste en meest welgestelde topmannen en zakenlieden (Csányi, Hernádi, Demján), de rechter van het constitutionele hof, de vicepresident van het Hongaarse Bureau voor Staatstoezicht, de voormalige voorzitter van de Hongaarse Academie van Wetenschappen en andere zeer belangrijke personen. Aan de ene kant geeft dit weer dat deze spelers, die van echte macht verstoken zijn, zich bij deze situatie neerleggen en aan de andere kant dat de hele loge een eenheid vormt die zich niet mengt met de wereld van lager geplaatsten en buitenlanders.

Radicale supporters

De maffialeider vindt het niet onacceptabel dat radicale supporters sterke banden onderhouden met extreemrechts. Het enthousiasme rond schuldigen aan oorlogsmisdaden, regelmatige racistische demonstraties, permanente aanzet tot haat tegen buurlanden en gewelddadigheden worden alleen afgekeurd als ze aanleiding geven tot een (daadwerkelijke of voorgenomen) veroordeling door een Hongaarse of internationale federatie.

De “voetbaltechnisch gezien intelligente” Viktor Orbán sprak zich nooit uit over deze onderwerpen. Toen de FIFA Hongarije veroordeelde om de kwalificatiewedstrijd voor het WK 2014 tegen Roemenië achter gesloten deuren te spelen vanwege incidenten die door supporters waren veroorzaakt tijdens de wedstrijd in Boedapest tegen Israël, reageerde Orbán kort en bondig: “Ik kan mijn mening maar beter voor me houden”. Als hij lichte afkeuring moet laten blijken, doet hij dat via een stromannetje van de clan. Om een voorbeeld te geven: Gábor Kubatov, leider van de Fidesz-partij en voorzitter van voetbalclub Ferencváros – die deel uitmaakte van de radicale supporters van het team in de jaren negentig en banden met criminele bendes onderhield – keurde het ophangen van een poster waarop werd verwezen naar László Csatáry [een van nazioorlogsmisdaden beschuldigde Hongaar] alleen maar af omdat hij vreesde voor sancties tegen de club.

"Een van de grootste voetbalnaties"

[[Voetbal is onder Orbán een van de meest gesubsidieerde sporten van Hongarije geworden.]] Het succes dat in het voetbal is behaald, zou duidelijk de superioriteit van het Systeem van Nationale Samenwerking rechtvaardigen [de coalitie tussen de Fidesz-partij van Viktor Orbán en de Christendemocratische Volkspartij KDNP, gebaseerd op de slogan ‘werk, huis, gezin, gezondheid en regelmaat’] ten opzichte van de decadente westerse liberale democratie.

De overtuiging van Orbán dat er een geheim verband is tussen het onderwerp van zijn passie en de Hongaren, heeft hem geholpen zich te ontdoen van de meerderheidsopinie. Bijvoorbeeld: “Voetbal is een nationale sport, we kunnen alleen spelen op de voor Hongaren kenmerkende wijze.” En: “De Hongaarse natie is een voetbaltechnisch gezien intelligente natie, voetbal past goed bij ons.” (Magyar Nemzet, 3 september 2010).

Volgens Viktor Orbán komt het genie van de Hongaren met hun immense en veelzijdige talenten op het terrein van het voetbal tot uitdrukking. Hij verklaart de achteruitgang van het Hongaarse voetbal gedurende de afgelopen decennia aan de hand van de sabotage door het communistische regime na 1956. Wanneer Hongarije weer zal worden geleid door krachten die die naam waardig zijn en die het voetbal zullen steunen, zal de wereldorde – die zegt dat wij de grootste koningen zijn – vanzelfsprekend hersteld zijn. Hoewel Groot-Hongarije niet meer bestaat, zal Hongarije de status hebben van grote wereldmacht op het gebied van voetbal. “Wij zullen opnieuw tot de grootste voetbalnaties behoren” – aldus Orbán. Hongarije is een wereldnatie, het verdient alle eer en glorie. Maar daarvoor zullen we wel een fata morgana nodig hebben.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp