Maak korte metten met racisme

Of het nu gaat om racistische uitlatingen jegens ministers of voetballers met een donkere huidskleur, of om discriminatie van Roma of moslims, racisme wordt steeds vaker openlijk bedreven. Het moet met kracht bestreden worden, ten eerste op school, meent schrijver Tahar Ben Jelloun.

Gepubliceerd op 18 november 2013 om 16:49

Racisme is eigen aan de mens. Dat is een feit en je kunt je er maar beter bewust van zijn. Dan kun je voorkomen dat dit fenomeen voortwoekert en ervoor zorgen dat het met de wet in de hand wordt bestreden. Maar dat is niet voldoende. We moeten opvoeden, de mechanismen die aan racisme ten grondslag liggen, blootleggen, aantonen hoe absurd het fundament daarvan is en waakzaam blijven.
De laatste tijd wordt de Franse samenleving als een oord beschouwd waar het racisme welig tiert, maar eigenlijk is zij niet racistischer dan een willekeurig ander land. Afwijzing van vreemdelingen, van wat anders is, van personen die als een bedreiging voor de veiligheid worden gezien, is een universele reflex, waarvan geen enkele samenleving verschoond blijft. In sommige gevallen kan racisme zich op een specifieke gemeenschap richten, maar dat betekent niet dat andere ontzien worden. Anders gezegd, haat maakt geen onderscheid. Iedereen wordt ermee geconfronteerd.

Weerzinwekkende denkbeelden

Momenteel zijn wij getuige van ernstige ontsporingen in Europa, want racisme begint met woorden maar kan ons naar de verbrandingsovens leiden. [De Franse minister van Justitie] Christiane Taubira uitschelden voor "aap" tijdens een manifestatie tegen het homohuwelijk eind oktober] is slechts een eerste stap. Als we de zaken op hun beloop laten, gaat belediging gemakkelijk over op lijfstraffen, marteling (zoals in het geval van de jonge Ilan Halimi) en moord. Daarom moeten we mensen erop wijzen dat er geen lichte of verwaterde variant van racisme bestaat. Taubira betreurt terecht dat niemand van de politieke leiders zijn stem heeft verheven tegen het racisme waarvan zij slachtoffer is geworden. Een Italiaanse minister viel dezelfde behandeling ten deel. Het gaat om de minister van Integratie Cecile Kyenge, afkomstig uit de Democratische Republiek Congo, die door enkele parlementariërs van de Lega Nord, die bekendstaan om hun racistische inslag, werd uitgemaakt voor alles wat lelijk is. Ook voetballers met een donkere huidskleur vormen het doelwit van een stevig geworteld racisme. Wanneer een regeringsleider de lachers op zijn hand krijgt met een opmerking over de "gebruinde tint van Obama", worden de sluizen opengezet en wordt aan degenen die hun racistische ideeën niet durven uiten, het signaal afgegeven dat ze zich mogen laten gaan en hun weerzinwekkende denkbeelden mogen cultiveren.

Racisme is luiheid

De economische crisis is geen excuus. Hij versnelt de huidige ontwikkeling wellicht en kan voor mensen als voorwendsel fungeren om hun toevlucht te nemen tot angst en onwetendheid en om zich vast te klampen aan het behaaglijke comfort van vooroordelen.
Europa is niet alleen op economisch maar ook op cultureel gebied zijn vooraanstaande positie geleidelijk kwijtgeraakt. Dat bevordert een bitterheid die kan transformeren in een minachting voor alles wat anders is. Spanje heeft zijn betrekkingen met de islam nog niet volledig hersteld. De immigranten uit de Maghreb worden "Mauros" genoemd. Zij weten dat deze term een ongunstige bijklank heeft; de term verwijst naar de Inquisitie, een minder fraaie periode uit de geschiedenis. De economische crisis heeft geen soelaas geboden. De mensen staan nog steeds wantrouwig tegenover degenen die armer of vreemder zijn dan zijzelf. Daarom is het in de beproevingen van het leven gemakkelijk een racistische houding tentoon te spreiden. [[We moeten een schuldige aanwijzen. Vroeger waren het de Joden, nu zijn het de moslims.]]
Racisme heeft altijd bestaan en de actuele politiek spint er garen bij. Het is veel eenvoudiger vreemdelingenhaat te verspreiden dan mensen te leren respect te tonen voor wie anders is. De mens is geneigd zich door zijn lage instincten te laten leiden, vooral wanneer hij in een kwetsbare positie is geraakt door situaties die hij niet het hoofd kon bieden. Racisme is luiheid van denken of sterker nog een weigering om te denken. Er is altijd wel iemand die voor jou wil denken en de complexiteit van het onbehagen beter behapbaar maakt.

Onmenselijk

Tegenwoordig wordt ons verteld dat niet alle aanhangers van het Front National racisten zijn. Misschien is dat zo. Maar [[alle racisten zijn welkom bij het FN mits ze hun overtuigingen niet aan de grote klok hangen]]. Zolang de belangrijkste zorg van politici hun herverkiezing is, vinden de meest gênante uitglijders plaats. Daarbij komt dat de nieuwe uitstraling van het Front National erg doeltreffend is; de partij is fatsoenlijk en zelfs gewoon geworden. Dat de partij weigert het stempel "extreemrechts" te dragen, duidt op een interessante verschuiving. Als het niet slechts een kwestie van terminologie is, zouden we kunnen erkennen dat het extremistische aspect is vervangen door iets wat nog verder gaat en gevaarlijker is, namelijk dat vooroordelen en xenofobie gemeengoed zijn geworden.
Om de ideeën van deze partij te bestrijden, moet er stelselmatig een reactie komen telkens wanneer een van haar leiders onwaarheden debiteert of een programma voorstelt dat niet alleen onuitvoerbaar is maar ook ons land naar de afgrond kan voeren. Deze waakzaamheid die in alle politieke partijen zo node wordt gemist, moet vergezeld gaan van grondig onderricht op scholen gedurende een langere periode. Zolang hun geest nog plooibaar is, moeten kinderen leren waar racisme vandaan komt, wat de geschiedenis ervan is, wat voor ellende het heeft aangericht en hoe onmenselijk het is.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Arrogante houding

We moeten steeds opnieuw benadrukken dat angst en onwetendheid deze plaag voeden en dat het mechanisme ervan eenvoudig door kennis en gezond verstand, door discussie en door opheffing van taboes kan worden blootgelegd. Alle onderwerpen dienen bespreekbaar te zijn en we mogen niet de ogen sluiten voor de ontsporing van bepaalde personen die door de stigmatisering waarvan zij het slachtoffer zijn, zelf een racistische houding ontwikkelen.
Verklaren en bewijzen dat rassen niet bestaan, zal racisme uiteraard niet doen verdwijnen, maar het is wel een waarheid die bepaalde zekerheden op de helling zal zetten.
Wanneer de onvrede een hoogtepunt bereikt, neemt het aantal racistische incidenten vaak toe. Men denkt dan dat het racisme sterker is geworden terwijl het altijd al latent in de mentaliteit van de mensen aanwezig was. Het zal zich verspreiden wanneer het onbehagen groeit en wanneer een arrogante houding nodig is om te voelen dat men leeft en vooral om zichzelf voor te houden dat men beter is dan anderen.
De strijd tegen racisme moet dagelijks en op alle niveaus worden gevoerd. Racisme is geen modeverschijnsel, maar een geestestoestand die deel uitmaakt van de zwakheden en tekortkomingen van de mens.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp