Kies een taal
Het stuk is net afgelopen. Andrea Sedláčková zit met een paar bevriende collega's in een theatercafé in Praag. Het is nog geen middernacht maar ze gaat al weg omdat ze morgen om tien uur op kantoor moet zijn. Haar kantoor staat in Parijs.
Deze regisseuse emigreerde in 1989. In Frankrijk monteert ze arthousefilms, in Praag heeft ze haar ouders, haar vrienden, haar herinneringen en neemt ze films op. "Het zijn de twee delen van mijn leven. Als ik er één moest kiezen, zou ik maar voor de helft overblijven." Maar voor zo'n leven moet je wel alles dubbel hebben: bed, telefoon, portemonnee, enz.
Op verschillende plekken tegelijk wonen heeft een prijs, zowel vanuit het oogpunt van tijd en van geld als van de energie die het kost. Tegenwoordig leiden steeds meer mensen een dergelijk leven, omdat er ondanks de nadelen ook bepaalde voordelen aan zitten. Omdat de wereld steeds meer lijkt op een dorp dat steeds kleiner wordt, kiezen mensen steeds gemakkelijker voor deze levensstijl.
Het verschijnsel is niet nieuw, maar neemt in omvang toe
De socioloog Knut Petzold ondervond dit fenomeen aan den lijve. Hij woont in Leipzig en studeerde in Chemnitz terwijl zijn vriendin in Stuttgart woonde en studeerde. Iedere maand legde hij duizenden kilometers af. Ondanks, of misschien wel dankzij, al dit gereis slaagde hij voor zijn studie sociologie en specialiseerde hij zich in "multilokaliteit".
Het verschijnsel is niet nieuw, maar neemt sinds een paar jaar sterk in omvang toe. "Het heeft altijd bestaan. In de winter bijvoorbeeld, gingen de boeren naar de stad om werk te zoeken. Het verschil met tegenwoordig is dat er een soort van twee parallel lopende levens ontstaat." Aleš Chmelař komt uit Brno. Hij is pas 23 maar ondervindt al min of meer 10 jaar lang wat het is om 'multilokaal' te zijn. In zijn tienerjaren werkte zijn vader in Polen, in Katowice, en kwam alleen in het weekend thuis. "Dat was in feite niet verkeerd, legt hij uit. In het weekend waren we een modelgezin en de rest van de week was het regime een beetje minder streng. Zo waren er thuis nooit spanningen, de momenten die we samen doorbrachten waren ons veel te lief."
De zeldzaamheid van deze momenten en het ongeduld om ze terug te vinden zijn de voordelen van dit type gezinsleven, verdeeld over twee ver uiteen liggende plaatsen, die het meest genoemd worden. Het duurde niet lang voordat Aleš Chmelař dezelfde levensstijl aannam. Na de middelbare school vertrok hij naar Dijon om er twee jaar lang politieke wetenschappen te studeren. Hij keerde naar Tsjechië terug om er zijn familie en zijn vriendinnetje op te zoeken. Later ging die verkering uit en vond hij in Frankrijk een nieuwe Bulgaarse vriendin. Daarna vertrok hij voor een volgend schooljaar naar Wenen terwijl zij naar Stockholm verhuisde. Dit jaar zijn ze weer samen. Nu in Londen.
Een privilege of lijdensweg
"Mensen wonen werkelijk op meerdere plaatsen tegelijk, omdat reizen gewoner is geworden", legt Knut Petzold ui. En er zijn steeds meer 'reizende beroepen'. Dat geldt vooral voor academici, zakenlieden of werknemers van multinationals die aan projecten in alle delen van de wereld werken.
Alle situaties zijn anders en worden door de betrokken personen verschillend beleefd: "Sommigen zien het als een privilege, anderen lijden eronder", bevestigt Kunt Petzold. De socioloog voerde in het bijzonder een onderzoek uit onder Oost-Duitsers van de vorige generatie, die in het Westen gingen werken. "Zij zagen hun leven als afwijkend van de norm, als een probleem". "De jongere generaties zijn veel beter voorbereid op een dergelijk bestaan", denkt Petzold. Omdat er echter nog veel informatie over het verschijnsel ontbreekt, verzamelt hij gegevens via een online enquête.
En het verschijnsel roept ook een andere vraag op. Wat zijn de gevolgen voor een stad als de mensen er maar een deel van hun tijd wonen? Als een persoon geen vaste woonplaats heeft, wordt hij niet meegenomen in de begrotingsberekeningen, zelfs al maakt hij gebruik van de aanwezige voorzieningen. Maar er is nog een gevolg, dat zonder twijfel veel groter is, legt Petzold uit: "Als een persoon zich niet met een plaats identificeert, gaat hij er geen moeite voor doen", en zal hij bijvoorbeeld niet snel deelnemen aan gemeenteraadsverkiezingen, aan evenementen of een financiële bijdrage doen voor de reparatie van een kerk.
