De straf van de dieven in De goddelijke komedie van Dante Alighieri, illustratie van Gustave Doré (1857).

In de achtste cirkel van de hel

Sinds de publicatie van het boek van Thilo Sarrazin, ‘Duitsland schaft zichzelf af’, over de teloorgang van de Duitse cultuur als gevolg van het grote aantal moslimimmigranten, is het integratiedebat losgebarsten. De Russische schrijver Vladimir Kaminer, zelf immigrant, laat zijn licht over de kwestie schijnen en waarschuwt om de samenleving niet op te delen in ‘sterke schouders’ en ‘zwakke broeders’.

Gepubliceerd op 3 januari 2011 om 08:00
De straf van de dieven in De goddelijke komedie van Dante Alighieri, illustratie van Gustave Doré (1857).

Bijna elk jaar is er wel ergens een Duitsland ‘dat zichzelf afschaft’ en ontstaat er een ander. Het leven gaat door en is elke dag anders, tot ergernis van de een en tot vreugde van de ander. Alleen al in de door mij gekozen thuisbasis, de wijk Prenzlauer Berg in Berlijn, heb ik de afgelopen twintig jaar een groot aantal veranderingen meegemaakt.

Toen ik hier kwam wonen, werd deze wijk bevolkt door levenlustige types, vrij gevestigde kunstenaars en acteurs, die als vliegen op de stroop aan de tafels van alle kroegen kleefden. Deze levenskunstenaars uit het Westen losten de zwaarmoedige Oost-Duitse gepensioneerden af en namen hun appartementen over, die nog met ouderwetse kachels werden verwarmd en het toilet buiten hadden.

Later kwamen de ongeschoren Noord-Duitse kroegbazen, vervolgens de noeste werkers uit de deelstaat Schwaben en de met internet opgegroeide kinderen. Tegenwoordig laat onze wijk een zeer gemengde bevolking zien en is daarmee volstrekt ondoorzichtig. Opvallend is wel dat de meeste mensen hier geen fatsoenlijke baan hebben. Toch blijven ze elkaar trouw, helpen elkaar en knopen zo de eindjes aan elkaar.

Het vermogen tot veranderen onderscheidt een open samenleving van een totalitaire. De Duitse president zei ooit dat de democratie leeft van het feit dat alle burgers haar regels begrijpen. In wezen leeft een dictatuur van het feit dat iedereen de regels kent. Een democratie onderscheidt zich door het feit dat niemand de regels begrijpt, laat staan van buiten kent. Nee, in het democratische proces worden deze regels juist voortdurend opnieuw uitgevonden.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Verstandige staat is een solidaire staat

De grote kunst van de politiek bestaat erin dat er rekening moet worden gehouden met de belangen van verschillende groepen, met het enorme aantal minderheden, en dat die allemaal onder een noemer moeten worden gebracht. Een verstandige staat moet een solidaire staat zijn en die heeft alleen bestaansrecht als hij alle burgers als gelijkwaardig beschouwt - ongeacht hoeveel geld ze in het overheidslaatje brengen.

In Duitsland wordt er op dit vlak helaas steeds vaker een tweesporenbeleid gevolgd. “Als we werkelijk hart willen hebben voor de zwakkeren in de samenleving, moeten we ook hart tonen voor de sterke schouders”, zei Angela Merkel. Daarmee splijt ze de samenleving. In haar spoor trachtte een ambitieuze directie van de Duitse centrale bank mensen in de categorieën Goed en Waardeloos in te delen. Alleen de mensen die prestaties leveren, verdienen respect, aldus de boodschap van de bank.

Daarbij is prestatie geen menselijke eigenschap, maar een woord dat afkomstig is uit de wereld der techniek. Computers en auto’s leveren een bepaalde prestatie, ziektekostenverzekeringen in hun dienstverlening ook, hoewel daarin steeds vaker wordt gesneden. Een mens is zoveel meer. De mens bloeit immers op als hij iets met passie doet in plaats van onder prestatiedruk. Voor mensen die het leven als een soort kosten-batenanalyse beschouwen, klinkt ‘passie’ echter niet zo prettig. Hun droom is een samenleving die zich heeft weten te bevrijden van nutteloze mensen – van de zeer zwakke broeders, die geen behoorlijke meerwaarde weten te creëren, die zich vreemd kleden en ook nog eens slecht Duits spreken.

Onder de kolen bedolven

Bijvoorbeeld mensen die ooit naar Duitsland werden gehaald om het werk te doen dat geen enkele Duitser meer wilde doen. Ze moesten diep onder de grond van de mijnen kolen delven en daarna maar verdwijnen, in rook opgaan of desnoods onder de kolen bedolven raken. Ik weet niet hoe de Duitsers zich destijds de terugkeer van mijnwerkers naar hun vaderland hadden voorgesteld, maar in elk geval had niemand er rekening mee gehouden dat ze hier zouden blijven, hun vrouwen zouden laten overkomen en kinderen zouden krijgen die rappen.

Uit het oogpunt van een boekhouder bezien zou het nuttig zijn om van deze mensen af te komen. Dan zou Duitsland immers een land van sterke schouders en slimme koppen zijn: voor het werk kunnen altijd andere domoren uit het buitenland worden gehaald, die, als de tijd er rijp voor is, via gentesten het land weer worden uitgepest.

Duitsland is niet het enige land waar telkens weer pogingen zijn ondernomen om de zwakke broeders te scheiden van de sterke schouders, de goede van de verkeerde. Al deze pogingen zijn echter mislukt. Zodra de zwakke broeders verdwenen, gingen ook de sterke schouders eraan. Een raadsel.

Kennelijk zijn zwakke broeders en sterke schouders op fatale wijze afhankelijk van elkaar. Ze kunnen blijkbaar niet zonder elkaar. Zodra de zwakke broeders zijn weggewerkt, beginnen de eerste sterke schouders al te verzwakken en vervolgens worden ze uit hun eigen groep gezet. Op deze planeet bestaat er niet zoiets als een individuele redding. Voor niemand, zelfs niet voor de directie van de Duitse centrale bank. Het is iedereen of niemand.

Tot aan het einde der dagen zullen de zwakke broeders en de sterke schouders dus aan elkaar vastzitten. Op goede dagen weten ze het feit dat ze bij elkaar horen op waarde te schatten. Op slechte dagen veroorzaken de mensen die verdeeldheid willen zaaien, onderling tweedracht en toorn. Het succes van mensen die verdeeldheid willen zaaien en verkeerde adviseurs kan worden toegeschreven aan het feit dat het veel gemakkelijker is om op elkaar los te slaan dan elkaar te helpen. Daarvoor belanden ze bij Dante in de achtste kring van de hel – samen met alle andere fraudeurs en verraders. Het moet daar voortdurend donker en koud zijn, ze zitten er te bibberen in al dat ijs, maar niemand zal een hand uitsteken naar een ander.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp