Kies een taal
In september dit jaar zal Transnistrië, de separatistische regio in het oostelijke deel van Moldavië, de 24ste verjaardag van zijn de facto onafhankelijkheid vieren. En toch is er weinig reden voor feestelijkheden, want slechts de omstreden staatjes Abchazië, Nagorno-Karabach en Zuid-Ossetië erkennen die onafhankelijkheid. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov heeft onlangs in een interview met Bloomberg TV verklaard dat Rusland officieel “voorstander is van een regeling die de territoriale integriteit en soevereiniteit van Moldavië respecteert”.
Het officiële standpunt van Rusland is dat de enige manier om dit doel te bereiken de stichting van een federatie is, die de twee entiteiten (Moldavië en Transnistrië) verenigt, mogelijk met een derde component – Gagaoezië (de autonome administratieve regio in het zuiden van Moldavië, die wordt bewoond door de Gagaoezen, een Turkse maar christelijk-orthodoxe minderheid). De reden is eenvoudig. De stichting van een federatie betekent dat het zeer pro-Russische Transnistrië en misschien ook Gagaoezië (dat minstens zo pro-Russisch is als Transnistrië) aanzienlijke invloed zullen krijgen op de centrale regering in Chisinau, vooral op het gebied van het buitenlands beleid.
Tegenstrijdige houding Moldavië
Voor de Russen zou een dergelijke federatie garanderen dat Moldavië een neutrale staat blijft, die waarschijnlijk nooit in staat zal zijn volledig te integreren in de Europese of Trans-Atlantische structuren.
Het standpunt van Moldavië ten aanzien van de Transnistrische kwestie is ingewikkelder. Na het mislukken van het Kozak Memorandum uit 2003 staat Chisinau onwillig tegenover het idee van een federatie, zich welbewust van de gevaren die uit zo'n oplossing kunnen voortvloeien. Hoewel het officiële beleid van de Moldavische regering nog steeds is gericht op hereniging, aarzelt diezelfde regering om dit in de praktijk te brengen, vanwege het voordeel van deze oplossing voor de Russische belangen in het land, en wel om de volgende drie redenen.
De politieke en economische prijs van re-integratie zou heel hoog zijn. Het exacte bedrag is moeilijk in te schatten, maar we kunnen veilig zeggen dat de kosten van de hereniging minstens 4 miljard dollar [ongeveer 3,4 miljard euro] zouden belopen (de gasschuld die Tiraspol, de hoofdstad van Transnistrië, de afgelopen twintig jaar heeft opgebouwd, terwijl het huidige bbp van Moldavië van slechts 7 miljard dollar [5,2 miljard euro] bedraagt. Dit zou waarschijnlijk resulteren in een enorme daling van de steun voor de regering. Maar hereniging zou ook een ander gevaar met zich meebrengen, een politiek gevaar, belichaamd door de 220.000 inwoners van Transnistrië die het recht zouden krijgen deel te nemen aan de Moldavische verkiezingen. Deze mensen zouden een stevig pro-Russisch electoraat vormen.
Er is [[vrijwel geen druk vanuit het Moldavische electoraat om een oplossing voor het conflict te vinden]]. De houding van de Moldavische samenleving jegens Transnistrië lijkt tegenstrijdig. De meeste mensen die op de rechteroever van de rivier de Dnjester wonen zijn nog nooit in Transnistrië geweest. De regio maakte geen deel uit van het historische Bessarabië, en heeft vrijwel geen sentimentele waarde voor de Moldaviërs.
Sleutelkwestie
Het bestaan van Transnistrië, een territorium dat functioneert buiten het raamwerk van het internationale juridische systeem, schept zeer gunstige omstandigheden voor illegale activiteiten. De voortzetting daarvan zou veel moeilijker worden als Transnistrië de facto deel zou gaan uitmaken van Moldavië. Het is heel duidelijk dat de plaatselijke Transnistrische autoriteiten, en de bedrijven waar zij het voor het zeggen hebben, hun geprivilegieerde positie gebruiken om grote winsten te maken.
De Europese Unie zou graag zien dat Transnistrië re-integreert met Moldavië, vooral omdat het bestaan van zo'n wetteloze entiteit aan de grens van de EU een bron van instabiliteit voor het hele gebied vormt. Federalisering is ook een optie, maar in dat geval zou Transnistrië geen speciale rechten moeten krijgen om de besluiten van de centrale regering te dwarsbomen.
Het dispuut over Transnistrië is de afgelopen maanden een van de sleutelkwesties geworden die de situatie in de regio kunnen beïnvloeden. In de eerste plaats is de rol ervan toegenomen in de aanloop naar de ondertekening van het Associatieverdrag tussen de EU en Moldavië. De tweede reden is de crisis in Oekraïne. De steeds belangrijker wordende rol van Transnistrië duidt erop hoezeer Rusland in de ban is van een verdere uitbreiding van de EU (en mogelijk van de NAVO) met voormalige Sovjet-republieken. Moskou is vastbesloten die uitbreiding tegen te gaan, of op z'n minst te neutraliseren, met vrijwel alle middelen.
