Kies een taal
Vrijstad Christiania werd in 1971 opgericht door een groep hippies, die een verlaten marinebasis in Kopenhagen kraakten. De enclave groeide uit tot een internationaal fenomeen. Voor experts is de beroemdste en enige functionerende hippie-enclave een legendarisch voorbeeld van alternatieve cultuur. Voor Denemarken is de commune, na de Kleine Zeemeermin en het amusementspark Tivoli, de derde attractie van Kopenhagen die toeristen graag komen bezoeken. Jaarlijks wandelen een miljoen bezoekers langs de barakken met psychedelische muurschilderingen en kopen illegaal cannabis in Pusher Street.
Christiania riep zichzelf ooit uit tot vrijstad, heeft een eigen volkslied ("I kan ikke slå os ihjel", wat zoveel betekent als "Jullie krijgen ons niet klein", een protestsong van de rockgroep Bifrost), een eigen vlag (drie gele stippen op een rode ondergrond), haar eigen valuta en eigen regelgeving en gewoontes. De enclave is verboden voor auto’s (bewoners parkeren hun auto’s buiten de stad), er mag niet worden gerend (mensen die rennen worden beschouwd als dief), niet worden gefotografeerd en kogelvrije vesten zijn ook verboden.
Recently, after forty years of existence and twenty-two of legally sanctioned independence, Christiania has lost its free-town status. On 18 February, the Danish Supreme Court rejected an appeal by the enclave’s residents against a 2009 court ruling that re-established state control over the 35-hectare former naval base. Thus a long legal battle over a status secured by hippies and squatters in 1989 has come to an end.
Onlangs verloor Christiania haar status als vrijstad, nadat ze veertig jaar had bestaan, waarvan 22 in wettelijk toegestane onafhankelijkheid. Op 18 februari jl. verwierp het hoogste gerechtshof in Denemarken een beroep van de bewoners tegen een uitspraak van de rechtbank uit 2009, waarin werd bepaald dat de Deense overheid opnieuw het gezag kreeg over het voormalige marineterrein van 35 hectare. Daarmee kwam er een einde aan de lange juridische strijd over een status die door hippies en krakers in 1989 werd verworven.
Hippies, kunstenaars en vreemde vogels van diverse pluimage
Deze strijd begon in 2004, toen de centrumrechtse regering van Anders Fogh Rasmussen (tegenwoordig NAVO-topman) een besluit herriep dat vijftien jaar eerder door de linkse regering in Denemarken werd genomen en waarbij het gezag over het terrein aan de bewoners werd overgedragen. In 2006 gingen de advocaten van Christiania in beroep tegen dit besluit, waarbij ze stelden dat het de Europese Conventie voor de Mensenrechten schond. Deense rechtbanken hebben nu echter bepaald dat er geen sprake was van een schending en dat Christiania aan de overheid, in het bijzonder aan het ministerie van Defensie, toebehoort. En dat de overheid dus ook de toekomst van de enclave bepaalt.
“Het proces is voorbij. Het wordt tijd om over de toekomst na te denken", zegt Thomas Ertmann, woordvoerder van de commune. Hij geeft toe dat de advocaten die de 850 bewoners - hippies, kunstenaars en vreemde vogels van diverse pluimage - van de enclave vertegenwoordigen, nu met de regering moeten gaan onderhandelen.
“We hadden het vonnis van de rechtbank nodig om de eigendomskwestie te kunnen regelen”, zegt Nils Vest, een filmregisseur die al twintig jaar in Christiania woont en er een onafhankelijke filmstudio runt. “Een ding is zeker: Christiania blijft bestaan. We willen best een legale commune worden, maar dan wel op onze voorwaarden. De voorwaarden die de overheid tot dusverre heeft voorgesteld, zijn voor ons onacceptabel, omdat we zeker weten dat die ontaarden in het uiteenvallen van Christiania”.
"Wij zijn de alternatieve hoofdstad van Europa"
Volgens Nils Vest heeft de zittende regering er alles aan gedaan om Christiania tot puin te laten vervallen, zodat ze de kostbare hectaren in Kopenhagen vervolgens, onder het mom van orde en welvaart, kon heroveren. Met het vonnis willen de autoriteiten projectontwikkelaars de gelegenheid bieden om te profiteren van de investeringsmogelijkheden in het gebied. Toch moet de regering eerst tot overeenstemming komen met de bewoners, omdat er om politieke en maatschappelijke redenen geen sprake van kan zijn dat er met geweld wordt ontruimd.
Het regeringsplan voor Christiania voorziet in een terugkeer naar normale verhoudingen: de illegaal gebouwde barakken en huizen worden gesloopt, softdrugs worden verboden (de bewoners hanteren zelf al een verbod op harddrugs) en men ontdoet zich langzaam maar zeker van de krakers. Het probleem is volgens deskundigen dat hiermee een einde komt aan een sociaal experiment op internationale schaal, want dat was Vrijstad Christiania. Hier komen al jaren mensen op af die er in de normale maatschappij niet in slagen een plekje voor zichzelf te veroveren en bereid zijn afstand te doen van de zegeningen van de moderne beschaving, om in Utopia te kunnen wonen.
“Wij zijn de alternatieve hoofdstad van Europa. Het grootste experiment in zijn soort", zegt Nils Vest. “Als je de mogelijkheid hebt op zelfbestuur, ben je ook meer betrokken bij je omgeving”, beweert hij. Ondanks de ongunstige uitspraak van de rechtbank is Nils Vest optimistisch. Hij zegt dat de zittende coalitie de komende verkiezingen gaat verliezen. Dan komt de macht weer in handen van de sociaaldemocraten, die het basisbeginsel achter de commune in Christiania gunstiger gezind zijn en er flexibeler mee omgaan. De komende maanden gaan de bewoners van de enclave fondsen werven en hypotheken nemen om zoveel mogelijk 'gekraakte' gebouwen te kopen.
“De cruciale vraag is nu hoe Christiania moet worden bestuurd. We willen inspraak over de ontwikkeling, over het soort mensen dat hier woont. We zullen in elk geval niet toestaan dat er door mensen van buiten de commune wordt gespeculeerd met het vastgoed”, zegt Nils Vest stellig.
