"We staan staan de rand van de afgrond, maar weten niet of hij voor of achter ons ligt."

De eurozone staat op een kruispunt

De politieke onmacht in Brussel, het krappere monetaire beleid van de ECB en de torenhoge rente op Portugese, Ierse en Griekse obligaties: de voortekenen voor de cruciale EU-top van 11 maart over de wijze waarop de steeds dieper wordende economische crisis het hoofd moet worden geboden zijn niet gunstig.

Gepubliceerd op 10 maart 2011 om 15:29
"We staan staan de rand van de afgrond, maar weten niet of hij voor of achter ons ligt."

Portugal kwam gisteren weer dichter bij de rand van de afgrond nu het bijna 6 procent rente moet gaan betalen op de uitgegeven staatsobligaties met een looptijd van twee jaar. De rente op staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar steeg kort tot 7,8 procent, nadat de Chinese kredietbeoordelaar Dagong de kredietwaardigheid van het land afgewaardeerd had tot BBB+.

Dit renteniveau is op termijn onhoudbaar”, zei Carlos Costa Pina, de Portugese minister van Financiën. Hij stelde daarvoor de jongste verwarring over het gebrek aan een coherent EU-beleid voor overheidsschulden verantwoordelijk in plaats van enige tekortkoming van Portugese kant bij het doorvoeren van bezuinigen.

Minister Costa Pina wees liever de roep van toonaangevende economen in Portugal om een noodlening van de EU en het IMF af dan zich te verdedigen tegen de aanval. “Het is niet terecht. Portugal heeft geen hulp van buitenaf nodig, het heeft dringend behoefte aan maatregelen van de EU, waarmee het vertrouwen in de markt kan worden hersteld.

David Owen van Jefferies Fixed Income zei dat de schok die de ECB afgelopen week teweeg had gebracht door van te voren een renteverhoging aan te kondigen, schaarsere kredieten tot gevolg had gehad en waardoor Portugal feitelijk ten dode was opgeschreven. “Door de actie van de ECB is een noodlening voor Portugal onvermijdelijk geworden. Er zijn parallellen te trekken met de acties van de Duitse centrale bank in de WKM-crisis in 1992”, zei hij.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Owen verklaarde dat de ECB crisisdiplomatie bedrijft met de EU-leiders, waarbij de bank hen onder druk zet om tijdens de topontmoetingen aan het eind van de maand met een krachtige oplossing voor de schuldencrisis te komen. De bank speelt daarmee gevaarlijk spel. “Spanje zit nog niet in de veilige zone. Het heeft een gecombineerde staats- en particuliere schuld van 2,5 biljoen euro. Dat is verschrikkelijk veel", zei hij.

"De markten zullen de oplossing dicteren"

Er zijn nog geen signalen dat Duitsland, Nederland en Finland akkoord gaan met de uitbreiding van het takenpakket van het Europees Financieel Stabiliteitsfonds EFSF), zoals het fonds preventief obligaties van landen met een schuldprobleem laten opkopen of deze landen een lening te verstrekken, zodat ze hun eigen schulden kunnen terugkopen in een vorm van 'milde herstructurering'.

Als de stemming in Duitsland al verandert, dan verhardt die alleen maar. De deelstaten zijn al begonnen met het eisen van inspraak bij alle EFSF-deals. Jörg-Uwe Hahn, minister van justitie van de deelstaat Hessen, zei dat hij alle bewegingen die leiden tot een EU-‘Overdrachtsunie’, schuldenpool of fiscale fusie "categorisch afwijst”.

De drie blokken van de regeringscoalitie van Angela Merkel hebben een document opgesteld, waarin ze haar instrueren om zich tegen iedere concessie over een schuldenunie uit te spreken. Ze houdt in ieder geval weinig speelruimte over zolang de langverwachte uitspraak van het constitutionele hof in Duitsland over de legaliteit van het Europese reddingsfonds als een zwaard van Damocles boven haar hoofd hangt.

De EU doet te weinig en te laat: de markten zullen de oplossing dicteren”, zei Louis Gargour van LNG Capital, in een toespraak voor een Euromoney forum over obligaties. Hij zei dat Griekenland al in de greep van een schuldenspiraal zit die niet te stoppen valt en inmiddels 14,3 procent van de belastinginkomsten aan rente moet betalen. Hij verwacht 50 procent afboekingen op de schuldenlast, misschien wel in lijn met het Brady Plan dat na de schuldencrisis in Latijns-Amerika werd toegepast.

Strengste fiscale beperkingen ooit voor een Westerse economie

De Griekse crisis wordt alleen maar erger. De rente op 10-jaarspapier piekte gisteren op 12,78 procent en de werkloosheidcijfers stegen in december met sprongen naar 14,8 procent, wat betekent dat het maatschappelijke leed van de bezuinigingen nog niet tot iedereen is doorgedrongen.

Griekenland ondergaat de strengste fiscale beperkingen die een moderne Westerse economie ooit heeft uitgetest en toch zullen de overheidsschulden in 2013 boven het niveau van 150 procent van het bbp uitkomen, zelfs al houdt het land zich aan de voorwaarden die de EU en het IMF hebben gesteld. “We zouden ons failliet moeten laten verklaren en terug moeten keren naar de drachme, als straf voor de buitenlandse bloedzuigers die ons hebben laten leegbloeden”, aldus Avirani, een krant die banden heeft met de regerende Griekse Pasokpartij.

In Ierland heerste vergelijkbare woede, toen de socialistische parlementariër Joe Higgins “de giftige cocktail van bezuinigingen die de medicijnmannen in Brussel en Frankfurt hebben gebrouwen” hekelde.

De Ierse premier Enda Kenny zei dat Ierland “in hoogste nood verkeerde en dat de redding dus wel nabij moest zijn”. Tot nu toe heeft hij zich neerbuigend uitgelaten over de botsing met Duitsland over de voorwaarden van de Ierse noodlening, maar de Ierse politiek zou hem wel eens kunnen dwingen om te stoppen met het aflossen van de schulden van de grote banken als de EU weigert hem tegemoet te komen.

De eurozone blijft een verzameling soevereine staten

George Magnus van de Zwitserse bank UBS zei dat EU-leiders in een “parallel universum” leven en niet inzien dat de etterende EU-schuldencrisis niet kan worden verholpen als men de oorzaak niet bij de wortel aanpakt door de banken te herkapitaliseren.

De perifere EMU blijft diep in de ellende zitten als er geen verlichting van de schuldenlast komt, maar de EU kan dat pas doen als de kredietverstrekkers sterk genoeg zijn om de verliezen te dragen. “De volgorde in dit proces moet beginnen bij de banken, anders ontstaat er al snel vrees voor een herhaling van het geval Lehman. De EU en het IMF ontkennen alles wat we in de loop der tijden hebben geleerd.

Banken in de VS wisten in zes weken tijd 200 miljard dollar aan gewoon aandelenkapitaal op te halen en dat bleek een keerpunt. Als de EU dat nu ook doet, gaat de crisis voorbij”, zei hij.

Olli Rehn, eurocommissaris voor economische zaken, heeft gepleit voor een beleidswijziging om de last van de landen met een schuldenprobleem te verlichten, onder andere door een verlaging van de rentekosten die Ierland als straf opgelegd heeft gekregen.

Toch hebben de EU-leiders het laatste woord over de voorwaarden van het noodfonds en zij reageren natuurlijk ook op hun eigen boze achterban. De eurozone blijft een verzameling soevereine staten. Dat is de kern van de zaak.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp